Burger roept hulp rechter in tegen hervorming zorg

Voor het eerst begint een burger een rechtszaak tegen de hervorming van de zorg. De dochter van een hoogbejaard hulpbehoevend echtpaar dat in 2015 zijn huishoudhulp verliest, daagt de gemeente in een proefproces, met steun van de koepelorganisatie van mensen met een beperking.

Volgens de organisatie Ieder(in) handelen gemeenten in strijd met de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Het Friese stel, 88 en 89 jaar, kan zonder de wekelijkse zeven uur huishoudelijke hulp niet langer zelfstandig wonen, zegt hun dochter.

De rechter moet nu oordelen of gemeenten, in dit geval het Friese Dantumadeel, in hun recht staan als zij huishoudelijke hulp voor gehandicapten en ouderen niet langer vergoeden zonder eerst met deze inwoners te bespreken of zij zichzelf dan kunnen redden.

Verschillen

Dit doen zeker twintig, vooral kleinere en armlastige gemeenten. Ze beroepen zich op de nieuwe Wmo waarin staat: schoonmaken is geen taak meer van de gemeente. Ook een vrouw met reuma die straks van de gemeente Stadskanaal geen huishoudelijke hulp meer vergoed krijgt, overweegt een gang naar de rechter.

Het zijn de eerste rechtszaken van burgers die zich boos maken over de groeiende verschillen tussen gemeenten in de zorg die zij per 1 januari gaan bieden. Vanaf dan krijgen gemeenten ruim 30 procent minder geld van het Rijk voor de huishoudelijke hulp. Zij vullen deze bezuiniging zeer verschillend in, blijkt uit een enquête van de Volkskrant onder 96 gemeenten.

Ongeveer de helft zegt het aantal uren hulp per persoon te verminderen. Ruim 60 procent zegt geld te besparen door goedkoper in te kopen en de aanbieders niet te betalen voor uren maar voor behaalde resultaten, zoals 'een schoon huis'. Veel gemeenten voeren eerst 'keukentafelgesprekken' om te bekijken of de betrokkene meer kan doen, of anders zijn familie of netwerk.

Volgens advocaat Matthijs Vermaat van Ieder(in) schrijft de nieuwe wet maatwerk voor, zodat de hulpbehoevenden zelfredzaam kunnen blijven. 'Gemeenten kunnen huishoudelijke hulp niet zomaar afnemen zonder beoordeling van de persoonlijke situatie.'

Door het ijs

Jurist Ingeborg Lunenburg, gespecialiseerd in de Wmo, noemt het standpunt dat eenvoudig schoonmaakwerk buiten de door de wet beoogde voorziening valt 'verdedigbaar'. 'Wel moet er een redelijke overgangstermijn zijn. Als mensen financieel door het ijs zakken, moeten gemeenten bijspringen.'

Ieder(in) krijgt veel verontruste telefoontjes van mensen uit de gemeenten die huishoudelijke hulp niet langer vergoeden. 'Zij vrezen dat ze het zonder die hulp niet redden', zegt directeur Illya Soffer. 'De kern van de wet is juist dat gemeenten en burger samen vaststellen welke hulp nodig is. Dit principe wordt nu met voeten getreden.'

Volgens een woordvoerder van Dantumadeel is de onrust onnodig. 'Als het zelf regelen en betalen niet lukt, gaan we in gesprek over een mogelijke bijdrage uit de bijzondere bijstand.' De gemeente is bewust niet vooraf gaan praten met de mensen die het betreft. 'Er wordt meer zelfredzaamheid van mensen verwacht, dus ook dat ze bijvoorbeeld zelf een gesprek aanvragen.'

Staatssecretaris Van Rijn (VWS) wijst er via zijn woordvoerder op dat mensen van wie de huishoudelijke hulp wordt beëindigd, het recht hebben bij hun gemeente om een individueel onderzoek te vragen. 'De staatssecretaris vindt dat gemeenten cliënten zorgvuldig moeten informeren over de veranderingen.'