Burgemeesters: coronacrisis treft kwetsbare wijken hard, 1,25 miljard euro nodig voor actieplan

Kwetsbare inwoners van de kwetsbaarste woonwijken zijn volgens de burgemeesters het hardst getroffen door de maatregelen rond de lockdown. ‘Er wordt hier maatschappelijke schade aangericht die nog heel erg lang zal doorwerken’, zegt Jan Hamming, burgemeester van Zaanstad. ‘We waren op weg met onze wijken, met vallen en opstaan. Maar alles wat bereikt was, lijkt nu door onze vingers te glippen, als gevolg van corona.’

Hamming en zijn collega’s roepen het kabinet op over de brug te komen. Ze presenteren daartoe dinsdag een manifest aan de bewindslieden Ollongren (Binnenlandse Zaken), Van Engelshoven (Onderwijs) en Blokhuis (Welzijn).

De burgemeesters noemen een aantal verschijnselen: onderwijsachterstanden zijn ‘schrikbarend’ opgelopen, jongeren verliezen op grote schaal hun werk, bewoners gaan ‘informele schulden’ aan bij woekeraars of drugscriminelen, er zijn sterke aanwijzingen dat huiselijk geweld is toegenomen, jongeren zwerven over straat, gewapend met knuppels, het jongerenwerk ziet hen weer afglijden in de drugscriminaliteit.

Uit beeld

Burgemeester Hamming hoorde van een schooldirecteur en van wijkteams dat kinderen uit beeld raken. ‘Het aantal nieuwe aanmeldingen voor de bijstand is enorm. Het gaat om mensen met een uitzendbaan, bijvoorbeeld in de bagageafhandeling op Schiphol, die naar huis zijn gestuurd. We hebben in sommige wijken enorme vechtpartijen gezien tussen jongeren, gewapend met messen. De drugsindustrie in deze buurten is sowieso groot; in de coronatijd is de drugswereld een stuk groter geworden. Dit kunnen we niet op zijn beloop laten, we moeten nu actie ondernemen.’

In het manifest worden ‘onorthodoxe’ voorstellen gedaan. Van zomerscholen en een extra salaris van 5.000 euro bruto voor leerkrachten in achterstandswijken tot voorrang voor bewoners van die wijken bij vacatures. Er bestaat een afspraak tussen kabinet en vijftien grote gemeenten om volgend jaar in de kabinetsformatie een programma Leefbaarheid en Veiligheid op te stellen. Daarop wachten is ‘onverantwoord’ volgens de burgemeesters. Hamming: ‘Als nu niet door het Rijk wordt bijgesprongen, stevenen al die vijftien gemeenten als lemmingen af op een afgrond.’

Rotterdam-Zuid

Voor het actieplan hebben de vijftien burgemeesters zich laten inspireren door ervaringen in Rotterdam-Zuid. Daar loopt een nationaal programma dat erop gericht is zeven probleemwijken in twintig jaar op orde te brengen. Marco Pastors, directeur van het Rotterdamse project, heeft zijn kennis ingebracht. Bijna de helft van het bedrag van 1,25 miljard is nodig voor verlenging van de schooltijd in het basis- en secondair onderwijs. Er moet opvang komen voor alle kinderen tussen 0 en 4 jaar. In Rotterdam zijn hier goede ervaringen mee opgedaan. Honderden miljoenen worden gereserveerd voor hulpverlening aan buurtbewoners die zijn vastgelopen in opgestapelde schulden of met psychische problemen kampen.

Burgemeester Hamming: ‘Wij, de gemeenten, hebben dat geld niet. De maatschappelijke zorg en de jeugdzorg zijn door Den Haag naar ons overgeheveld. Hierdoor worstelen alle grote gemeenten met dramatische tekorten. Daar komt de coronacrisis bij. Het kabinet moet nu helpen, het kan niet wachten, dit is een dwingende oproep.’

De brief aan het kabinet is ondertekend door de burgemeesters Halsema (Amsterdam), Marcouch (Arnhem), Depla (Breda), Remkes (Den Haag), Jorritsma (Eindhoven), Schuiling (Groningen), Roemer (Heerlen), Buma (Leeuwarden), Adema (Lelystad), Backhuijs (Nieuwegein), Aboutaleb (Rotterdam), Lamers (Schiedam), Weterings (Tilburg), Van Zanen (Utrecht) en Hamming (Zaanstad).