Buiten de kerk verwaait de Bijbel

ARNHEM De verzen rijgen zich aaneen, voorgelezen aan de voeten van Karel van Gelre, de oude graaf en hertog die uit steen gehouwen op zijn zwaard leunt aan de Jansplaats. Eeuwenoude dialogen tussen Jezus en de mensen klinken op. Hoofdstuk voor hoofdstuk in een voorleesmarathon van de Nieuwe Bijbelvertaling - het boek dat in 2005 nog de NS Publieksprijs won.

De voorlezers zijn vrijwilligers uit Arnhemse kerken van allerlei pluimage - van baptist tot gereformeerd. Ieder is vrijdag vijftien minuten aan het woord en geeft zo gestalte aan de eerste dag van de nationale Bijbel10daagse. Ondanks een geluidsinstallatie verwaaien hun stemmen in het middeleeuwse stadshart. Het is met al die lunchrooms niet meteen meer duidelijk, maar het is hier religieuze grond. Bijna duizend jaar geleden huisden er de kruisridders van St. Jan.

'Vroeger was het alleen voorbehouden aan geestelijken om de Bijbel hardop voor te lezen', zegt theoloog Ikenius Antuma, een van de organisatoren van de estafettelezing. 'Veel mensen nog steeds zijn gewend de Bijbel stilletjes te lezen, maar het is mooi om de tekst voluit zelf uit te spreken. Daarom doen we dat hier. Niet in een kerk, maar net als Jezus onder de mensen, op de marktplaats.'

Zo af en toe springt er een zinnetje uit. 'U bent nog geen vijftig en u zou Abraham gezien hebben?' Inderdaad: Johannes, hoofdstuk 8 vers 57, is de bron van de Nederlandse zegswijze, dat een 50-jarige man 'Abraham heeft gezien' - en de speculaasabraham die daar als traktatie bij hoort.

Het is die cultuurhistorische waarde van de bijbelverhalen die het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG) graag aanhaalt om te laten zien dat ook in een geseculariseerd land het Oude en Nieuwe Testament nog van belang zijn. Het doel van de NBG is dan ook het 'onder de aandacht houden' van de Bijbel, zegt Marloes Keller.

Sinds het verschijnen van de Nieuwe Bijbelvertaling in 2004 doet het NBG dat onder meer met de jaarlijkse tiendaagse, 'een leuke tijd rond de Bijbel'. Het inspireert vrijwilligers onder meer om maandag op 200 plekken bijbelquizzen te houden. Vrijdag is er in Amsterdam een heuse Nacht van de Bijbel, met bekende Nederlanders die over hun favoriete verhaal vertellen.

Toch valt het doek voor de Bijbel10daagse. 'Het is de laatste keer', zegt Keller, 'omdat het na al die jaren toch vooral een binnenkerkelijk evenement is geworden.' In christelijke kring is het succes groot - veel kerken vieren dit weekeinde bijvoorbeeld 'bijbelzondag'. Maar de ambities van het NBG reiken verder. Het is schipperen tussen twee doelgroepen. Het genootschap wil nadrukkelijk niet evangeliseren, maar de Bijbel zo neutraal mogelijk in de etalage zetten. 'We zoeken naar nieuwe vormen, zoals volgend jaar een Uitmarkt-achtig evenement rond Pasen.'

Maar voor somberen over de populariteit van de bijbelverhalen is geen reden, denkt dominee Ad van Nieuwpoort van de Thomaskerk bij het financiële district van Amsterdam aan de Zuidas. 'Joop van den Ende heeft pas nog een musical gemaakt over Jozef!' Over belangstelling voor zijn vernieuwende bijbelklassen heeft Van Nieuwpoort geen klagen.

'Tweehonderd young professionals die nieuwsgierig zijn naar de Bijbel op zoek naar zingeving - we kunnen ze bijna niet bergen.' Dat slechts weinigen van hen op zondag naar de kerk komen, is minder belangrijk dan met ze te spreken en filosoferen over die oude teksten. Het leidt, zegt hij, tot mooie gesprekken. Komende week voeren ze dat soort discussies op locatie in het Bijbels Museum in Amsterdam.

Het voorlezen van de Bijbel in Arnhem ervaart Janite Brands als 'iets liefdevols voor de harde samenleving'. Uit de teksten haalt ze inspiratie voor het dagelijks leven: 'Hoe je anderen benadert, niemand veroordeelt'.

Toch komt die boodschap niet zo een-twee-drie over op het winkelende publiek. Vrijwel niemand stopt vrijdagmiddag bij de lessenaar met kaarsen om te luisteren. 'Helaas is de Bijbel in de ogen van velen ouderwets', zegt Brands. 'Maar het helpt dan ook niet als christelijke partijen zich profileren als tegenstanders van de koopzondag.'