Britse Joegoslavië-deskundige Eyal verwacht Bosnisch offensief, maar geen ontzet Sarajevo 'Moslims blijven streven naar inmenging VS'

Van onze verslaggever

Ewoud Nysingh

DEN HAAG

Jonathan Eyal, de Joegoslavië-expert van het Royal United Services Institute in Londen: 'En ik kan het ze niet kwalijk nemen dat ze denken meer te kunnen bereiken door te vechten dan door te tekenen. Maar nu zijn de Moslims nog te zwak. Ze hebben meer manschappen maar een groot tekort aan zware wapens. Echter: hoe langer de oorlog duurt, hoe meer kans ze krijgen de Serviërs te verslaan.'

Eyal is even in Nederland om deel te nemen aan de Britse week in het Haagse Nieuwspoort. Woensdagmiddag bleek dat Eyal nooit om een pittige mening verlegen zit, als het nou over euthanasie of de Europese munt gaat.

Over Bosnië is hij dus ook stellig: de regering in Sarajevo blijft streven naar Amerikaanse inmenging en opheffing van het wapenembargo, en schuwt daarbij geen enkel middel. Haris Silajdzic, de Bosnische premier, noemt hij half grappend 'Dirty Harry'. 'Sarajevo wil een situatie creëren waarin het onmogelijk is voor de Verenigde Staten om niet betrokken te raken bij de oorlog.' En de man die de geesten daarvoor op Capitol Hill rijp moet maken, is de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken, de mediagenieke Mohammed Sacirbey.

Eyal denkt dat er twee redenen zijn voor de bewegingen van het Bosnische regeringsleger. 'De Bosnische regering weet niet wat de onderhandelingen tussen het Westen en de Bosnische Serviërs over de vrijlating van de gijzelaars het bewind in Pale hebben opgeleverd. Er wordt gezegd dat er geen concessies aan de Serviërs zijn gedaan. Maar dat kan je op verschillende manieren interpreteren. In Sarajevo weten ze het niet zeker. De NAVO-luchtaanvallen zijn voorlopig weer gestaakt. Dit is dus een test om te kijken hoe ver het Westen is gegaan ten opzichte van de Serviërs.

'Ten tweede, en dat is volgens mij de belangrijkste reden, probeert de Bosnische regering met de troepensamentrekking te laten zien dat de oorlog doorgaat, dat de situatie in Sarajevo onaanvaardbaar slecht is, en houdt daarmee de druk op het Amerikaanse Congres en president Clinton in stand. Wat er nu gebeurt is dus militair waarschijnlijk minder van belang.'

Als de VN besluiten zich wegens het uitbreken van een grootschalige oorlog terug te trekken uit Bosnië, zal de Europese Unie de Amerikanen vragen om wapens te leveren. 'Want als de Verenigde Staten het niet doen, moet het dan door Teheran gebeuren?'

Het zal volgens Eyal pas echt tot een groot treffen tussen de Bosnische Moslims en de Bosnische Serviërs komen als de Moslims gaan proberen corridors te maken tussen de zogeheten veilige gebieden. 'Dat zou namelijk voor de Serviërs betekenen dat je Bosnië niet kan opdelen.'

Het is dus nog maar de vraag of er nu wordt gestreefd naar het ontzet van Sarajevo want, zo weet Eyal, er zijn ook in Sarajevo genoeg politici, militairen en zwarthandelaren die er baat bij hebben dat de oorlog doorgaat. 'Als het beleg wordt doorbroken en de inwoners van Sarajevo de stad massaal ontvluchten, wat blijft er dan over van de legitimiteit van de regering-Izetbegovic? Zijn positie komt niet in gevaar zolang hij in de ogen van het Westen het symbool blijft voor de Bosnische onafhankelijkheid. Dat is zijn beste verdediging.'

Mochten de Bosnische Moslims er op den duur in slagen de Bosnische Serviërs ver terug te drijven, en ze blijven in hun euforie weigeren een vredesverdrag te tekenen, dan wordt het volgens Eyal nog gecompliceerder dan het al is. 'Belgrado en Zagreb streven naar een klein Bosnië voor de Moslims. Als Sarajevo gaat winnen op het slagveld zal de zogenaamde Moslims-Kroatische Federatie uit elkaar vallen.' En dan vechten de Bosnische Moslims weer op twee fronten.