Brengt Ernst Kuipers Nederland weer in beweging?

De verontwaardiging onder sportschoolhouders was groot toen het AD dit weekend ontdekte dat de fitnessruimte in het Erasmus MC wél nog steeds open is. ‘Sport houdt het personeel fit en het geeft ze een uitlaatklep’, lichtte een woordvoerder van het ziekenhuis toe.

Het besluit de gym open te houden werd genomen door de raad van bestuur van het Erasmus. De man die tot voor kort voorzitter was van die raad van bestuur, Ernst Kuipers, is sinds maandag minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Geen coronaminister, beklemtoonde hij. Volgens Kuipers is er een langetermijnvisie nodig op hoe we kunnen leven met met het virus dat voorlopig niet meer weggaat. Ook wil de kersverse D66-bewindsman meer aandacht voor preventie: voorkomen dat mensen ziek worden.

Vrijdag wacht Kuipers zijn vuurdoop, als het kabinet zich uitspreekt over het vervolg van de huidige lockdown. In de wereld van sport en bewegen wordt veel van hem verwacht. Het argument dat de huidige minister gebruikte voor het openhouden van de fitnessruimte in zijn oude ziekenhuis, gaat volgens pleitbezorgers ook op voor de samenleving als geheel. ‘Sport en bewegen zijn cruciaal voor onze fysieke gezondheid en mentale weerbaarheid’, zegt woordvoerder Geert Slot van sportkoepel NOCNSF.

Kerstkilo’s

Momenteel zijn in Nederland, als enige land in Europa, alle binnensportlocaties gesloten (het Erasmus MC claimt dat de inpandige fitnessclub niet onder deze maatregel valt omdat de ruimte niet openbaar toegankelijk is, het ministerie van VWS is er nog niet over uit of het ziekenhuis daar gelijk in heeft). Buitensportlocaties zoals voetbalvelden, atletiekbanen zijn open tussen 5 uur ‘s morgen en 5 uur ‘s middags, en voor iedereen onder de 18 jaar tot 20 uur ‘s avonds. Voor volwassenen geldt een maximum van twee personen en 1,5 meter afstand.

Dinsdag demonstreerden sportscholen en dansclubs daartegen op het Plein in Den Haag. Zij willen dat het kabinet sport tot essentiële sector verklaart en sportverenigingen en sportscholen ruimte biedt. Een petitie die daarvoor pleit van NL Actief, de brancheorganisatie voor sportscholen, is 350 duizend keer ondertekend.

NOCNSF ondersteunt de petitie. ‘Behalve de kerstkilo’s moeten ook de coronakilo’s er af’, aldus woordvoerder Slot. ‘Doordat binnensporten nu niet kan, zijn er grote groepen, vaak ook kwetsbare kinderen, die niet naar hun gymclub of judo kunnen. Het was de afgelopen weken ook niet echt buitenspeelweer.’

Ommetjes

Nederland is minder gaan sporten, bleek uit eerdere onderzoeken van NOCNSF en het Mulier Instituut. Lichaamsbeweging beperkt zich steeds meer tot ommetjes en geïmproviseerde trainingsgroepjes in de buitenlucht. Vooral binnensportverenigingen hebben het zwaar.

Kuipers’ partijgenoot, D66-Kamerlid (en voormalig Oranje-international) Jeanet van der Laan was een van degenen die dinsdagochtend mee sportte bij het protest op het Plein. Voor het kerstreces steunde ze een (aangenomen) Kamermotie die de sportsector essentieel verklaarde. ‘We willen weten onder welke randvoorwaarden de sportsector weer open kan’, zegt Van der Laan. ‘Ik verwacht dat de nieuwe minister daar vrijdag al iets over kan zeggen. Het is niet realistisch om te denken dat vrijdag alles opengaat, maar nu kan er niks. Ik hoop dat voor de jeugd of buitensporten wel iets mogelijk wordt.’

NOCNSF had verwacht dat met het heropenen van de scholen ook binnensporten voor kinderen weer mogelijk zou worden. ‘Dat achtte het OMT ook verantwoord’, zegt NOCNSF-woordvoerder Slot. ‘Nu zit je met de gekke situatie dat kinderen wel bij elkaar zitten in de klas en met die klas gymmen, maar na schooltijd met diezelfde leeftijdsgenoten niet meer in diezelfde sporthal mogen.’

‘Niet alles kan tegelijk open’

Kuipers’ ministerie bleef dinsdag het antwoord schuldig op de vraag of binnensportlocaties gesloten zijn uit vrees voor virusverspreiding, of om de lockdown zo eenduidig mogelijk te maken. NOCNSF vermoedt dat laatste. ‘Alles met een deur blijft dicht’, is een heldere boodschap’, aldus Slot. ‘Maar wij denken dat in deze fase van de pandemie generiek beleid vervangen moet worden door specifiek beleid. We willen echt niet de kantines open. En mondkapjes of afstand houden zijn geen bezwaar. Maar het zou fijn zijn als Nederland weer in beweging komt.’

Voetbalvelden of sportscholen zijn tot dusver nog geen enkele maal brandhaarden gebleken. Al dient daarbij te worden opgemerkt dat het bron- en contactonderzoek van de GGD de meeste besmettingen niet weet te herleiden.

‘De kappers, de musea, het hoger onderwijs, allemaal zeggen ze dat de besmettingen niet bij hen ontstaan’, zegt viroloog Bert Niesters van het UMC Groningen. Maar de omikronvariant is ontzettend besmettelijk, waarschuwt hij. ‘Als iemand positief is, gaat het rond, want je zet geen FFP2-masker op in de sportschool. De opening van de scholen zal al een piekje in besmettingen geven. Je kunt niet alles tegelijk opengooien, dat moet gefaseerd. Iedere sector wil dan bovenaan de lijst staan.’

Tegenover de risico's staat de maatschappelijke functie van sport. Een onderzoek van de Erasmus Universiteit onder 795 studenten concludeerde dat tachtig procent minder is gaan sporten in de huidige lockdown en dat dit bij hen tot somberheid en eenzaamheid leidt.

80 procent van de ic-patiënten heeft overgewicht

Een goede conditie zal besmetting niet voorkomen, beaamt NOCNSF-woordvoerder Slot. Maar het beperkt wel het risico op ziek worden. Het Britse Journal of Sports Medicine publiceerde in oktober een onderzoek onder bijna vijftigduizend Amerikaanse coronapatiënten. Daaruit bleek dat regelmatig bewegen de kans op ernstige covid-klachten bij besmetting flink vermindert.

Mensen met overgewicht zijn oververtegenwoordigd op ic's, zo blijkt uit de meest recente rapportage van de Stichting Nationale Intensive Care Evaluatie (NICE). De helft van de Nederlanders is te zwaar, maar van de coronapatiënten op Nederlandse ic’s heeft 80 procent overgewicht. 5 procent van de ic-patiënten heeft morbide obesitas, terwijl zij maar 1 procent van bevolking uitmaken.

De scholen werden heropend met het argument dat het risico van meer besmettingen niet langer opweegt tegen de schade van langere sluiting. Zal door de nieuwe minister met dat breekijzer de sport als tweede bastion opengebroken worden? ‘Ik krijg vanwege mijn overstap een heel andere rol’, zei Kuipers zelf al. ‘Er is nu heel weinig ruimte om veel te versoepelen.’