Brandweerbaas Schaap, die intern op integriteit hamert, nu zelf in opspraak wegens verzwegen lening

Dat melden verschillende bronnen aan de Volkskrant. De exacte omvang van de lening kunnen zij niet noemen, ‘maar het gaat om duizenden euro’s’. De politietop rekent het Schaap aan dat hij die lening nooit meldde bij zijn werkgever. Geld uitlenen mag. Maar een collega in geldnood is kwetsbaar voor bijvoorbeeld omkoping en dat hoor je te melden als agent, is de gedachte. De reprimande ligt extra gevoelig omdat Schaap in zijn huidige baan hard van leer trekt tegen brandweerlieden die gedrags- en integriteitsregels aan hun laars lappen.

Dat Schaap zelf niet brandschoon is, bleek vorig jaar al. Net als enkele andere hoge politiemannen kreeg hij een tik op de vingers omdat hij concertkaarten van Smit aannam. Die kaarten kocht Smit met geld van de politie.

In een reactie benadrukte Schaap vorig jaar dat hij niet wist dat die kaarten van politiegeld waren gekocht. Nadat hij dat ontdekt had, betaalde hij het geld terug. Hij haalde ook uit naar de toenmalige Amsterdamse korpschef Pieter-Jaap Aalbersberg, die eveneens concertkaarten had aangenomen, maar ‘niet gestraft’ werd zoals hij. Volgens de politie ging het bij Aalbersberg om een ‘incidentele’ vergissing.

Onderzoek in volle gang

Nu blijkt dat Schaap destijds dus verzweeg dat de politie het hem naast die kaartjes ook aanrekent dat hij de privéleningen aan Smit niet meldde. ‘Hij was niet de eerste de beste wijkagent. Hij had dit echt moeten weten’, aldus een bron die anoniem wil blijven. Schaap weigerde woensdag vragen over de lening te beantwoorden. Ook de politiewoordvoerder wil niet ingaan op de zaak, maar laat alleen weten dat ‘de opgelegde disciplinaire maatregelen definitief zijn’. Ook de advocaat van Ad Smit wil niet reageren.

Commissaris Ad Smit gold in het politiekorps jarenlang als een markante ijzervreter, zo hield hij aan zijn stevige optreden bij rellen de bijnaam ‘Adje Latje’ over. Door veel agenten werd hij als districtschef op handen gedragen. In 2018 kreeg hij strafontslag omdat hij tussen 2009 en 2014 honderden kaartjes voor concerten en voetbalwedstrijden zou hebben gekocht op kosten van de politie. Deze kaartjes - ter waarde van 50 duizend euro - deelde hij vervolgens uit aan collega’s. Het strafrechtelijk onderzoek naar Ad Smit is nog in volle gang, laat het OM weten.

Het interne politieonderzoek naar aanleiding van de zaak-Smit resulteerde vorig jaar in elf disciplinaire onderzoeken naar politiemedewerkers van verschillende rangen en standen. Onder wie Leen Schaap, die decennia bij de Amsterdamse politie diende. Smit en Schaap zijn al meer dan dertig jaar goed bevriend, als buitengewoon ambtenaar van de burgerlijke stand sloot Smit Schaaps huwelijk.

Formeel is Schaap nog steeds in dienst bij de politie, maar sinds 2016 is hij gedetacheerd bij de hoofdstedelijke brandweer. Wijlen burgemeester Eberhard van der Laan vroeg Schaap om als buitenstaander een nieuw dienstrooster in te voeren dat al jaren door de kazernes werd getraineerd. Daarnaast moest Schaap de gesloten machocultuur doorbreken, waarin seksisme, racisme, pesten en niet-integer gedrag door de vingers werden gezien.

Uit onderzoek van stadszender AT5 blijkt dat Schaap tussen juni 2016 en september 2018 vijftig keer optrad tegen brandweerlieden die de geldende regels en integriteitscodes aan hun laars lapten. Het ging onder meer over alcoholgebruik en het langdurig parkeren van een privéauto op het terrein van de brandweer.

Intussen is de relatie tussen Schaap en een groot deel van het korps tot ver onder het nulpunt gedaald. Vooral de mediaoptredens waarin Schaap onder meer sprak van de ‘maffiacultuur’ van de medezeggenschap zijn slecht gevallen binnen het korps. De commandant ontving op zijn beurt doodsbedreigingen. Er zou zelfs een geldinzamelingsactie zijn georganiseerd om Schaap dood te rijden.

Met de armen over elkaar

Inhoudelijk is Schaap op de goede weg, concludeerde burgemeester Femke Halsema eind vorig jaar. ‘Maar voor de toekomst van de brandweerorganisatie is het van groot belang dat het onderlinge wantrouwen wordt doorbroken.’

Donderdag debatteert de gemeenteraad echter met Halsema over nieuwe uitspraken van Schaap, die het vertrouwen bepaald geen goed doen. Tijdens een borrel in het Hilton Hotel tekende een society-verslaggever van De Telegraaf uit de mond van Schaap op dat bij de brandweer ‘iedereen met zijn armen over elkaar op een brand zit te wachten, terwijl branden nog maar 5 procent van het werk uitmaken’. Ook zou hij hebben gesteld dat het bewind van burgemeester Halsema ‘vooral praten, praten is’. Hij zou terugverlangen naar ‘het samen aanpakken’ van Eberhard van der Laan.

Hoewel Schaap na de Telegraaf-publicatie zei zich ‘niet in de uitspraken te herkennen’, neemt een deel van de gemeenteraad het hoog op. Halsema’s woordvoerder wilde desgevraagd niet reageren op de berisping van Schaap. ‘Dat is een interne politiekwestie.’

Volgens advocaat Magrete van der Steeg, die veel politieagenten in arbeidsconflicten bijstaat, is bekend dat de politie erg hecht aan transparantie en het bespreken van dilemma’s die met integriteit te maken hebben. ‘Ze vinden privékwesties al vrij snel relevant, ook al zou je dat niet direct zelf denken.’