Brandbrief: advocaten kunnen slachtoffers toeslagenaffaire onvoldoende bijstaan

Voordat advocaten het dossier van hun cliënt kunnen inzien, is er een wachttijd die inmiddels is opgelopen naar 24 maanden, zo staat in de brief. Daarbij worden delen niet volledig of deels gecensureerd aangeleverd. Om cliënten bij te staan, moeten de advocaten volledige toegang hebben tot de dossiers, zo schrijven zij.

Verder willen de advocaten dat er een team bij de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHG) van de Belastingdienst komt die hen bij vragen direct te woord staat. ‘Normaal is er een nummer waar wij als professionals terechtkunnen en dan word je gelijk geholpen. Nu moeten wij de gewone servicelijn bellen. Die mensen kunnen de gedupeerden zelf al niet helpen’, zegt initiatiefneemster van de brandbrief advocate Khadija Bozia. De mensen in dat gewenste team moeten de bevoegdheid hebben binnen 24 uur een dossier in te zien en te kunnen ‘escaleren’, zodat er snel gehandeld kan worden. ‘Bijvoorbeeld bij een dreiging van uithuisplaatsing van een kind’, aldus Bozia.

Verder moet het kabinet budget vrijmaken om hulp van schade-experts in te roepen. Voor de advocaten die de gedupeerden bijstaan is het ‘nattevingerwerk’ om de hoogte van het ‘immateriële schadebedrag’ te bepalen, omdat zij daar niet bekwaam in zijn. ‘Bijvoorbeeld de hoogte van psychische schade: door een echtscheiding, discriminatie, ontslag, door op een zwarte lijst te komen, getreiterd te zijn door de Belastingdienst. Hoe koppel je daar een geldbedrag aan vast?’, vraagt Bozia zich namens haar collega’s af. Daarvoor is de hulp van ervaren schade-experts nodig, geld daarvoor moet komen vanuit de overheid, zo schrijven de advocaten.

Verbetervoorstel

De Nederlandse orde van advocaten (NOvA) deelt de zorgen en werkt met de advocaten samen aan een voorstel tot een sneller werkproces. ‘Zo spoedig als mogelijk’ wil de orde ‘tijdens een gesprek over de knelpunten die de advocaten tegenkomen’, een verbetervoorstel aanbieden aan demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen), aldus een NOvA-woordvoerder.

De Nationale Ombudsman constateerde onlangs al dat er van alles misgaat bij de hersteloperatie van de kinderopvangtoeslagaffaire. De afhandeling verkeert in ‘zwaar weer', schreef Reinier van Zutphen in zijn periodieke evaluatie van de schadehulpverlening aan gedupeerden. Ouders hebben na vele maanden wachten nog steeds geen duidelijkheid en dat werkt frustratie in de hand, aldus de Ombudsman. De meeste schadedossiers dateren uit de periode 2007-2016 en deze ouders weten nu nog steeds niet of ze recht hebben op een vergoeding en hoeveel ze tegemoet kunnen zien.

Staatssecretaris Alexandra van Huffelen erkende deze week in een schriftelijke reactie de pijnpunten waar de Ombudsman aandacht voor vraagt: ‘Ik deel uw zorg en ik herken de in uw rapport benoemde knelpunten.’ Gisteren deed zij tijdens een debat met een zeer kritische Tweede Kamer de toezegging dat het demissionaire kabinet gaat kijken naar de mogelijkheden om met vaste bedragen te werken bij de compensatie van gedupeerden. Zo’n aanpak zou de commissie kunnen ontlasten die nu van duizenden mensen afzonderlijk de daadwerkelijke schade moest vaststellen.

Vast schadebedrag

Het kabinet besloot eind vorig jaar alle slachtoffers in ieder geval 30.000 euro toe te kennen. Dat bedrag mogen ze hoe dan ook houden en wie meer schade heeft geleden, krijgt die alsnog vergoed. Dat betekent dat individuele dossiers volledig moet worden beoordeeld. Inmiddels zijn dat er tienduizenden. Onder meer VVD, CDA en ChristenUnie opperden dat het veel werk kan schelen als er bijvoorbeeld per schadejaar een vast bedrag wordt uitgekeerd.

Van Huffelen waarschuwde wel dat bijvoorbeeld het indelen van de gedupeerden in categorieën ‘best ingewikkeld’ is. Er zijn immers grote verschillen in de bedragen die mensen hebben moeten terugbetalen. ‘En is iemand echt happy als hij nou net onderin de staffel zit?’