Brand in Den Haag legt misstanden bij arbeidsmigranten bloot: ‘Wij hebben vaak geen zicht op wie waar woont’

‘We troffen mensen aan die ons smeekten om naar het werk vervoerd te worden, omdat ze bang waren hun baan te verliezen’, herinnert de wethouder van Wonen, Wijken en Welzijn zich de ochtend na de brand. 23 woningen aan de Wouwermanstraat, een winkel en een moskee werden getroffen door de brand, die woedde in de nacht van donderdag 20 mei. Niemand raakte gewond.

Al gauw bleek dat in vijf van die woningen arbeidsmigranten met meer mensen op kamers waren gehuisvest dan was toegestaan. Een brandweercommandant beschreef aan Omroep West dat er zelfs matrassen in het tuinhuisje lagen. Het heeft er volgens Balster ‘alle schijn’ van dat deze mensen te dicht opeengepakt woonden in deze huurhuizen.

‘Wij hebben vaak geen zicht op wie waar woont, daar lopen we continu tegenaan’, zegt Balster. Het gaat om verhuurders die heimelijk meer verhuren dan toegestaan. ‘De Pandbrigade, die hierop controleert, is voor een groot deel afhankelijk van meldingen uit de buurt.’

Momenteel wordt onderzocht of er sprake is van misstanden en of slecht onderhoud een rol speelde bij het ontstaan van de brand. Hoe dan ook duiken huisvestingsproblemen rond arbeidsmigranten vaker op, ziet Balster. In Den Haag, en daar buiten.

Onveilige boerderij

In Nederland bevinden zich ongeveer een half miljoen arbeidsmigranten. Ze zijn veelal sterk afhankelijk van hun werkgever voor arbeid en huisvesting, en dat kan leiden tot uitbuiting. Deze week nog bleken meer dan vijftig Roemeense arbeidsmigranten in een zwaar verwaarloosde, vervuilde en onveilige boerderij te hebben geleefd in het Limburgse Linne. Twee dagen nadat de overheid de boerderij sloot, waren de arbeiders spoorloos.

Ook een deel van de arbeidsmigranten die aan de Haagse Wouwermanstraat woonden, is alweer uit het zicht verdwenen, zegt Balster. Volgens hem kan de gemeente mensen ‘niet dwingen’ om contact te houden.

Neem de bewoners van de Haagse Theresiakerk, waar vorig jaar 44 armoedige illegale slaapplaatsen voor arbeidsmigranten werden ontdekt in de parochiewoning. Te huur voor 100 euro per week. Onder meer een zelf geïnstalleerd straalkacheltje en ‘veel te veel elektra’ zorgden voor serieus brandgevaar, zegt Balster. ‘Daar verdwenen mensen na de ontdekking ook weer snel uit ons zicht.’

‘Een achterliggende reden kan zijn dat werkgevers of uitzenders ze uit beeld willen houden. Omdat mensen anders mogelijk gaan spreken over de omstandigheden waarin ze leefden.’ Ook kiezen arbeidsmigranten er soms zelf voor om van de radar te verdwijnen, denkt hij. ‘Omdat ze bang zijn dat ze hun baan kwijtraken. Tragisch is dat.’

Schimmel

Verhuurders die woningen verhuren aan te veel mensen, zitten vooral in de particuliere sector, ziet hij. Volgens hem zitten hier, ook los van arbeidsmigranten, de meeste problemen: van te hoge huren tot schimmel en van tochtigheid tot een gebrek aan geluidswerende maatregelen. Bovendien laat de brandveiligheid soms te wensen over. Maar hoe wijdverbreid die problemen zijn, is niet duidelijk.

Mede hierom houdt de gemeente een steekproef: inspecteurs gaan in heel Den Haag woningen binnen om te zien en te meten of ze problemen aantreffen. Dit onderzoek, dat zowel om koop- als om huurwoningen gaat, is vorig jaar in gang gezet. Bij het laatste vergelijkbare onderzoek, in 2009, ging het om honderden huizen − toen keken inspecteurs overigens niet binnen.

Dreigt er een duidelijk gevaar, zoals bij de straalkachel, dan kan de Pandbrigade ‘stevig ingrijpen’, met boetes en dwangsommen, zegt Balster. Maar gaat het om achterstallig onderhoud, te hoge huren of slechte ventilatie, dan kan de gemeente volgens hem weinig weinig.

De gemeente helpt huurders wel bij het aankaarten van problemen. ‘Wat je dan vaak ziet: iemand gaat dan naar de huurcommissie, krijgt huurverlaging, en de volgende huurder moet weer de hoge huur betalen.’

Hij kijkt daarom naar de Rijksoverheid voor strengere regels. Om bijvoorbeeld harder te kunnen vastleggen welke prijs verhuurders mogen vragen, zodat de gemeente ze hier zelf aan kan houden.

Werkgarantie

Om arbeidsmigranten te helpen zijn wat hem betreft meer veranderingen nodig, zoals de maatregelen uit het adviesrapport van oud-SP-leider Emile Roemer. Die adviseerde onder meer certificering voor uitzendbureaus en een werkgarantie van minimaal twee maanden voor arbeidsmigranten om de afhankelijkheid te verminderen.

Balster hoopt erachter te komen welke verhuurders, werkgevers en uitzenders betrokken waren bij de migranten van de Wouwermanstraat. ‘Vaak schakelt de eigenaar van een woning een tussenpartij in die aan migranten verhuurt, daar hebben we betrekkelijk weinig zicht op. Maar als er sprake is van nalatigheid, zullen we proberen in te grijpen.’