'Brabantse Holleeder, gewetenloos, onberekenbaar': dit is Klaas Otto

Hij kijkt verwonderd naar de 'Dynasty-achtige' woonwagen. Met marmeren traptreden en Griekse zuilen die hem doen denken aan het Witte Huis. Het is eind 2013 als Frank Petter, de CDA-burgemeester van Bergen op Zoom, een bezoek brengt aan woonwagenkamp Rijsselbergen. De voormalige predikant - grijze haren, vriendelijke lach, 60 jaar - is sinds september van dat jaar burgervader van de Brabantse stad, en gaat alle wijken langs om kennis te maken en handen te schudden.

Ineens stopt een glimmende Mercedes bij de villa op wielen. Een Mercedes met een aanhangwagentje vol bouwmaterialen. 'Dag, ik ben de nieuwe burgemeester. Ik kom kennismaken', zegt Petter terwijl hij zijn hand uitsteekt naar de breedgeschouderde bestuurder met opgeschoren haar. 'Ik zie dat u aan het verbouwen bent.' Hij wijst naar de aanhanger. 'Heeft u wel een vergunning aangevraagd?'

Hun gemoedelijke gesprek eindigt met een uitnodiging van de Mercedes-bestuurder: of de burgemeester nog een keertje wil terugkomen voor een kopje koffie?

Als de auto verder rijdt, spreken zijn ambtenaren Petter aan. 'Weet u wel wie dat was?', vragen ze op fluistertoon. 'Ik zou het niet weten', reageert de burgemeester.

'Klaas Otto', luidt het antwoord. Alias De Generaal. Oprichter van outlawmotorclub No Surrender. En in de ogen van justitie een van de zwaarste criminelen van Nederland.

Vorige week kwam Otto in het nieuws: hij zou opdracht hebben gegeven om de officier van justitie die hem vervolgt te laten vermoorden. Een beschuldiging die hij via zijn advocaat met klem ontkent.

Volgens het Openbaar Ministerie is de 49-jarige Otto, ondanks zijn beperkte strafblad, het voorbeeld bij uitstek van een Brabantse ondermijnende crimineel. Iemand die bezig is met 'zaken die het daglicht niet kunnen verdragen, al jarenlang', zegt hoofdofficier Charles van der Voort van het parket Zeeland-West-Brabant. Kenmerkend voor een ondermijnende crimineel is volgens de hoofdofficier dat zo iemand groot is geworden onder de radar, zonder dat hij ooit serieus is afgestraft. 'Op het moment dat men in de gaten kreeg hoe groot Klaas Otto is, dat hij de dienst uitmaakt, was-ie bijna te groot om aan te pakken. Want een beetje crimineel brandt zijn handen niet zelf aan zijn misdaden, die láát ze doen.'

Woensdag staat De Generaal weer voor de rechter. Hem wordt afpersing, zware mishandeling, witwassen, brandstichting, bedreiging en valsheid in geschrift ten laste gelegd - beschuldigingen die hij eveneens ontkent.

Eigenlijk zijn dit peanuts-aanklachten, zeggen verschillende bronnen die de motorclub goed kennen. Zij vermoeden dat Otto beschikt over miljoenen - die overigens nog niet zijn getraceerd. 'Er komt nog geen kilo cocaïne uit Zuid-Amerika Brabant binnen zonder toestemming van Klaas Otto.' En: 'Het is wel heel toevallig dat mensen die worden afgetuigd of zelfs geliquideerd, vaak mot blijken te hebben met Klaas.'

De beschuldigingen dat Otto een van de invloedrijkste criminelen van Nederland is, zijn vooralsnog niet hard te maken. Justitie roept veel te luid, zegt de verdediging geïrriteerd. 'En tegen de tijd dat we het onderzoeksdossier krijgen, blijkt geregeld dat ze veel te weinig bewijs hebben om de beschuldiging hard te maken', zegt raadsman Robert van 't Land, een van Otto's advocaten.

Dat het een lastige strafzaak is, bleek tijdens een zitting afgelopen najaar. Liefst tien getuigen durven geen verklaring af te leggen. Een van hen was doelwit van een handgranaat, hij is naar het buitenland gevlucht. Een ander noemt Klaas Otto 'een slang' en zegt hem te haten. Een derde wil niet verklaren uit angst voor de veiligheid van haar kinderen. Een vierde 'wil nog lang niet dood' en heeft 'geen zin in die groep van 500 man' - doelend op Klaas Otto en motorclub No Surrender. En zo gaat het rijtje weigerende getuigen nog een poosje door. 'Er is een overweldigende angst van veel mensen voor de verdachte', stelt de aanklager, die Otto een beroepscrimineel noemt omdat zijn officiële inkomsten zijn luxueuze levensstijl niet rechtvaardigen.

Ook burgemeester Petter kent de angst in zijn gemeente. 'Ik krijg van mijn medewerkers rapportages over mensen bij wie de nood heel hoog is, die zitten in een godsonmogelijke situatie. Liefjes, meelopers. Ze zijn doodsbang. Mensen zijn pas schuldig als ze zijn veroordeeld, maar in criminele onderzoeken komen wij steeds dezelfde namen tegen. Dan rijst toch een heel sterk vermoeden: dit is een crimineel die anderen terroriseert.'

Klaas Otto, die sinds de bedreiging vorige week onder een extra zwaar regime vastzit in Vught, ziet dat zelf heel anders. De Nederlandse overheid heeft volgens hem nou eenmaal de schurft aan woonwagenbewoners en motorclubs, 'en ik ben beide', zei hij in een interview met het weekblad Panorama. 'De politie maakt van mij een probleem, wat ik niet ben.'

Toch wordt Klaas Otto de Brabantse Holleeder genoemd. De politie beweert zelfs dat Willem Holleeder veel lager op de criminele apenrots zit dan de oprichter van No Surrender - 'Klaas heeft Willem uit de club gezet'.

De overeenkomst tussen beide verdachte kopstukken is dat ze allebei door uiteenlopende bronnen worden gekenmerkt als manipulatief, meedogenloos en zeer narcistisch. Over Otto gaan verschillende verhalen die dat beeld illustreren. Bij hem thuis hangen foto's van hemzelf op poster-formaat aan de muur - 'net als Holleeder houdt die man vreselijk veel van zichzelf', zegt een van de bronnen die alleen op anonieme basis met de Volkskrant willen spreken. Volgens hem heeft een van zijn maîtresses thuis zelfs een heus altaartje vol foto's van Klaas.

Tegenspraak duldt Klaas Otto niet, zo bleek ook in de rechtbank, waar hij tot tweemaal toe in woede ontstak. Van hem wordt gezegd dat hij vrouwen kaalscheert die niet luisteren. Vriendinnen - een groot aantal, volgens de politie - zou hij behandelen als zijn eigendom. 'Ze krijgen van hem een eenvoudige Nokia waarmee ze bereikbaar moeten zijn, en een appartement waarin ze moeten klaarliggen voor als meneer langskomt. Hij probeert bij zo veel mogelijk vrouwen kinderen te maken die meestal Klaas, Klaasje of, op z'n Engels, 'KJ' (Klaas Junior) worden genoemd', zegt een ingewijde.

Een van zijn minnaressen zou hij hebben meegenomen naar de tatoeëerder van het clubhuis van No Surrender, die de naam 'Klaas' in haar schaamstreek tatoeëerde - 'je bent van hem'. Een andere vriendin is onlangs veroordeeld tot 12 maanden celstraf omdat ze volgens justitie voor Klaas Otto geld heeft witgewassen. Een van Otto's maîtresses is onder verdachte omstandigheden dood aangetroffen. Otto werd als verdachte aangemerkt, maar ging vrijuit wegens gebrek aan bewijs. Een ander raakte invalide nadat ze door het hoofd was geschoten. Zij heeft bij de politie nooit een verklaring willen afleggen. Een derde zit ondergedoken op een geheime plek. 'Vrouwen vinden Otto's wereldje enorm aantrekkelijk', zegt iemand die de motorclub goed kent, 'maar als je er eenmaal inzit, kom je niet meer uit'.

Deze verhalen zijn lastig te verifiëren. Hoofdofficier Van der Voort bevestigt dat het moeilijk is om verklaringen van de vrouwen te krijgen: 'Ze zijn doodsbang.'

Klaas Otto is volgens de hoofdofficier 'de topman van big business - van zware, georganiseerde misdaad, waarin mensen doodgaan. Hij heeft zelf ternauwernood een aanslag overleefd; hij is twee jaar geleden in zijn nek geschoten. Hij weet niet wie hij nog kan vertrouwen. Dat legt op hem een gigantische druk en verklaart zijn heel korte lontje.'

Ook het Openbaar Ministerie ziet parallellen tussen Klaas Otto en Willem Holleeder: ze construeren een niet-bestaand probleem dat iemand angst aanjaagt, en dragen vervolgens voor dat probleem een zelfbedachte oplossing aan. Het slachtoffer is dankbaar, voelt dat hij iets is verschuldigd en raakt geleidelijk verstrikt in een web van afpersing, waarin steeds meer moet worden betaald en steeds grover geweld wordt gebruikt. 'Als je de foto's ziet van toegetakelde slachtoffers lopen de rillingen over je lijf', zegt de burgemeester. 'Dat kun je als burgervader niet tolereren. Het maakt je vreselijk kwaad. Blijf met je poten van mijn mensen af.'

_{Lees verder onder de foto.}

Al jaren woedt een strijd tussen Otto en de overheid over de vraag wie de sterkste is. Van het gezellige kopje koffie tussen burgemeester Petter en Klaas Otto kwam het nooit. Toen de burgemeester het vaste café van No Surrender wilde sluiten omdat hij geen criminele clubs in zijn gemeente duldt - 'met topless bediening en een verdieping waar niet-leden niet mochten komen' - kreeg hij een brief van de advocaat van No Surrender. President Klaas Otto wilde aangifte doen wegens laster, zegt Petter, 'tenzij ik aan meneer Otto mijn excuses zou aanbieden. Tegen de krant had meneer Otto gezegd dat de burgemeester hem zo'n aardige man leek, maar dat ik hem zwaar was tegengevallen. Hij probeerde me overduidelijk te intimideren.'

Petter bood geen excuses aan, Klaas Otto's aangifte werd geseponeerd. Toen Otto's villa werd doorzocht wegens verdenking van witwassen, hing zijn dochter een groot spandoek aan hun huis waarop stond: 'Petter is de nieuwe Hitler. Hij haat woonwagenbewoners.' Tot drie keer toe moest de burgemeester het doek laten verwijderen.

Dat spandoek was je reinste ironie, de wereld op z'n kop, het raakte hem, zegt Frank Petter in zijn werkkamer in het stadhuis van Bergen op Zoom. 'Ik heb een grootvader die in de Tweede Wereldoorlog bij het verzet vocht, die door de Duitsers werd opgepakt en gevangengezet omdat hij vocht voor onze vrijheid. Op allerlei manieren probeert de georganiseerde misdaad hier die vrijheid te beknotten, mensen te kleineren, hen met dreiging, intimidatie en chantage machteloos in een hoek drukken. Dat kan en mag in Bergen op Zoom niet gebeuren, dat is zó kostbaar. Je ziet: het grijpt me aan.'

Over de ondermijnende criminaliteit in Brabant is veel in de media verschenen. Maar Petter benadrukt dat hij niet thuishoort in het rijtje burgemeesters die zeggen: het is allemaal dweilen met de kraan open, het loopt ons over de schoenen. 'Ja natuurlijk', zegt hij, 'drugscriminaliteit is een zevenkoppig monster; heb je een kop afgehakt dan komen er weer twee voor terug. Maar het gaat niet alleen om het resultaat. Het gaat om je houding: tot hier en niet verder.'

De 'integrale' aanpak in Brabant geeft criminelen geen millimeter ruimte, zegt hoofdofficier Charles van der Voort. 'Waar het kan, pakken we ze. Je denkt niet: dit is zo'n grote jongen, een eenvoudig mishandelingetje doen we niet. Nee, je moet als overheid laten zien dat je zulk gedrag niet accepteert. Dat is in het verleden onderschat. Dat is waarom criminelen onder de radar konden blijven. De wijkagent durfde Klaas Otto niet aan te spreken. Dat is nu helemaal omgedraaid. Niet alleen bij de politie, maar ook bij de Fiod en de gemeente - we pakken zulke mensen met z'n allen aan, bij elke misstap die ze begaan, hoe klein ook. We pikken dit gedrag van die boeven niet meer. Wij laten voortdurend zien: wíj zijn hier de baas.'

De strategie: grof en vernederend geweld. Dat bleek bijvoorbeeld eind 2011, toen Klaas Otto met een helikopter en een overmacht aan politievoertuigen van de snelweg werd geplukt, waarna een legervoertuig het clubhuis van No Surrender binnendenderde. Hetzelfde gebeurde bij zijn aanhouding afgelopen februari: een gepantserd arrestatieteam reed met grof geweld Otto's tuinhek omver, hup, zijn witmarmeren woonwagen binnen.

Justitie probeert hem zo veel mogelijk vast te zetten, want alleen als zo'n man vast zit durven mensen te praten, zeggen Petter en Van der Voort. Heel onfortuinlijk is volgens de hoofdofficier de fout van de politie, die Klaas Otto per abuis honderden tapgesprekken van medegedetineerden verstrekte. Otto had alleen de uitgaande gesprekken van hemzelf uit gevangenis Torentijd in Middelburg, waar hij tot voor kort gevangen zat, moeten krijgen. 'Uiterst pijnlijk', stelt hoofdofficier Van der Voort. 'De verdediging maakt daar publiekelijk zo'n fuzz over om aan te geven: als jij met de politie dingen afspreekt is je informatie daar niet veilig. Dat is hun strategie. Daarvan hebben we schade, omdat we proberen getuigen over de streep te trekken.'

Klaas Otto's advocaat Louis de Leon ontkent dit fel. 'Wij hebben op dit punt niet de media gezocht', zegt hij. 'Toen de media ons er zelf naar vroegen, hebben we gezegd: daar doen we geen enkele uitlating over. Wij, en met name Otto, worden hier ten onrechte zwart gemaakt dan wel valselijk beschuldigd van fuzz maken. Overigens zijn de tapgesprekken niet belastend.'

Omgekeerd denkt advocaat De Leon juist dat justitie het nieuws, eind augustus, over de opdracht voor een aanslag op officier Greetje Bos heeft verspreid om zijn cliënt in de extra beveiligde inrichting (EBI) in Vught te krijgen, nadat een poging daartoe eerder was afgewezen door de autoriteiten. 'Nu die verdenking blijkt te zijn gebaseerd op drijfzand, wordt mijn cliënt ten onrechte niet teruggeplaatst. Dit spel wordt behoorlijk oneerlijk gespeeld.'

Enkele cruciale getuigen in de strafzaak - met zelf overigens ook discutabele verledens en motieven - hebben inmiddels wel belastende verklaringen afgelegd. De eerste is Joop M., de Belgische garagehouder die Klaas Otto in 2015 in zijn nek schoot. Hij werd net zolang afgeperst totdat hij niet meer aan de betalingen kon voldoen, zo verklaarde hij bij justitie.

Een belangrijkere, welwillende getuige meldde zich begin dit jaar: Piet S. uit Etten-Leur. Dit is de opmerkelijkste wending in Otto's strafzaak tot dusver: Piet S. is min of meer familie, hij is de schoonvader van Otto's zoon Joey. Binnen de Brabantse netwerken, waar zaken uitsluitend met familie en vrienden worden gedaan, is dit de ultieme vorm van verraad.

Volgens verschillende bronnen is deze Piet S. de bedreigingen van Klaas Otto 'meer dan beu'. De man heeft bewakingsbeelden overhandigd waarop is te zien hoe Otto en zijn rechterhand Janus de V. hem samen op zijn woonwagenkamp komen bezoeken. Heel dom, want de rechtbank had verboden dat Klaas Otto met deze twee procespartijen zou omgaan - het stond duidelijk in de voorwaarden voor schorsing van Otto's voorarrest. Dus heeft de voormalige No Surrender-president aan de schoonvader van zijn zoon te danken dat hij na drie dagen in vrijheid alweer werd vastgezet.

Behalve de camerabeelden heeft Piet S. ook nog iets heel opmerkelijks verklaard: vlak voordat Klaas Otto de cel in moest, droeg hij het beheer van zijn geldkoffers aan Piet S. over. Met dat geld heeft S. - in opdracht van Klaas - slachtoffers omgekocht om hun verklaring bij te stellen of in te trekken. Otto's zoon Joey heeft bevestigd dat de briefjes waarop stond hoe die verklaringen moesten worden aangepast, zijn geschreven door zijn vader.

In de strafzaak tegen Klaas Otto lijkt niets te gek. Otto's voormalige advocaat, Jan Piet van R., zit inmiddels vast omdat hij zulke briefjes met opdrachten van Klaas de gevangenis zou hebben uitgesmokkeld. Tijdens zijn voorarrest probeerde de advocaat de briefjes in te slikken, stelt het Openbaar Ministerie. Wat restte was een nog intacte notitie die in zijn telefoonhoesje werd gevonden, en een uitgespuugde, natte snipper papier.

'Dit is nou wat je noemt zuivere ondermijning van onze rechtsstaat', benadrukt hoofdofficier Van der Voort. 'Dit is het gekste wat ik ooit heb meegemaakt: een advocaat die bewijs opeet. Veel gekker kom je het in mijn vak echt niet tegen. Zo'n raadsman kan kennelijk geen kant meer op. Als je zoiets doet, wat haaks staat op je beroepseed, dan sta je dus echt met je rug tegen de muur.'