Brabantse artsen: ‘Substantieel deel coronapatiënten op ic is onder de 50’

Als ziekenhuizen straks verregaand moeten opschalen, zullen ze geen bezoek meer toelaten op de intensive care. Alleen nog als iemand gaat overlijden. ‘Dat zouden wij hartverscheurend vinden.’

Van de ernstig zieke coronapatiënten op de intensive care in Brabantse ziekenhuizen is een aanzienlijk deel onder de 50 jaar. Dat zegt hoogleraar en intensivist Nardo van der Meer van het Amphia Ziekenhuis in Breda. ‘Het beeld dat deze ziekte alleen ouderen treft, klopt niet’, zegt hij. ‘Daarom is het zo belangrijk dat iedereen doordrongen is van de ernst van deze situatie en zijn sociale contacten zoveel mogelijk beperkt om verdere verspreiding van het virus te voorkomen.’

In het Amphia-ziekenhuis lag eerder zelfs een 16-jarige jongen met corona op de ic. Omdat hij minderjarig is, is hij overgebracht naar het Erasmus MC-­Sophia Kinderziekenhuis, waar hij kunstmatig wordt beademd. ‘Deze ziekte treft alle leeftijdsgroepen’, zegt Van der Meer. ‘Een substantieel deel van de patiënten is jonger dan 50.’

De Brabantse ziekenhuizen bereiden zich voor op een crisissituatie in verband met de grote coronagolf die Nederland zal overspoelen. De eerste ‘carnavalspiek’ in Brabant is over haar hoogtepunt heen, het aantal ziekenhuisopnamen in Brabant steeg een paar dagen lang steeds minder sterk, maar gaat weer omhoog. Artsen rekenen nu op een tweede, omvangrijke golf voor het hele land.

Alle Brabantse ziekenhuizen maken daarom extra capaciteit vrij op de intensive care. Ziekenhuizen halen extra beademingsapparatuur uit de kelder, huren en kopen nieuwe apparatuur en trainen verpleegkundigen in de bediening ervan. Ook staan ze in nauw contact met elkaar om patiënten te verdelen. Volgens artsen kan in heel Nederland ‘met enig kunst- en vliegwerk’ de capaciteit op de intensive care bijna worden verdubbeld van 1.150 tot 2.000 bedden.

Geen feestjes

‘Dan is het alle hens aan dek’, zegt Van der Meer. Hij verwacht dat de crisis te behappen is, maar benadrukt dat dit alleen kan als de Nederlandse bevolking zich onthoudt van sociale contacten: geen feestjes. Cafébezoek kan sinds zondagmiddag 18 uur niet meer. ‘Dat is een belangrijke voorwaarde. Als we mensen niet kunnen beteugelen, is het hek van de dam. Dan hebben wij dit als ziekenhuizen niet meer in de hand.’

‘Wij moeten al patiënten doorplaatsen naar ziekenhuizen in de buurt’, zegt hoofd intensive care Mark van der Kuil van het Bernhoven-ziekenhuis in Uden, een van de brandhaarden van het eerste uur.

Van de ziekenhuisopnamen met corona belandt 20 tot 35 procent op de intensive care, aldus schattingen. ‘Dat is extreem hoog’, zegt Van der Kuil. ‘En ze blijven daar twee tot drie weken liggen. Bij het huidige tempo betekent dit in ons ziekenhuis dat de doorstroming niet snel genoeg zal gaan. De bedden zullen opraken.’ Hij zegt meer dan tien coronapatiënten op de ic te hebben gekregen, plus vele tientallen patiënten op de ‘gewone’ corona-afdeling.

Nu kan hij in Bernhoven nog optimale zorg leveren, maar hij verwacht dat er een moment zal komen, als ook de regioziekenhuizen vol liggen, dat zijn ziekenhuis zal moeten opschalen. ‘Dan beginnen we met vier ic-bedden op de recovery (de plek waar mensen herstellen na een operatie). En daarna zes. Vervolgens zullen we moeten uitwijken naar de operatiekamers: daar kun je ook mensen beademen. Bij elke stap van dit opschalen zal een ziekenhuis steeds kleine concessies moeten doen aan de kwaliteit van de zorg.’

Nul maatregelen

Kunnen patiënten op de gang terechtkomen, net als in Noord-Italië? ‘Laat ik het zo zeggen’, zegt Van der Kuil, ‘de zorg daar is qua kwaliteit vergelijkbaar met de onze. Denk je dat die Italiaanse artsen van tevoren dachten dat ze mensen op de gang moesten leggen? Kijk, toen wij anderhalve week geleden de eerste patiënten zagen, waren er nul maatregelen. Iedereen bleef vrolijk naar de bioscoop gaan, evenementen bezoeken en met de trein reizen. De mensen die wij nu zien, zijn waarschijnlijk in die fase geïnfecteerd geraakt.’

‘Het is zeker dat deze golf door de rest van het land gaat rollen’, zegt bestuursvoorzitter Bart Berden van het Elisabeth TweeStedenziekenhuis in Tilburg. ‘Daar is geen twijfel over. Want in de rest van het land zien we het aantal opnamen toenemen: in Limburg, Gelderland, Rotterdam. En ook in de gebieden in Brabant die niet in de eerste piek zaten. Hoe heftig dat gaat worden, weten we niet. De komende dagen zijn cruciaal.’

Hartverscheurend en mensonterend

Op de ic worden coronapatiënten met ernstige ademhalingsproblemen voor beademing onder narcose gebracht. Patiënten nemen in dat geval voorlopig afscheid van hun familie. ‘Dat is heel emotioneel’, zegt Van der Kuil. ‘We laten daar nu nog familie bij toe. Maar als we straks verregaand moeten opschalen, zullen we geen bezoek meer kunnen toelaten, alleen nog als iemand gaat overlijden. Dat zouden wij als ic-professionals hartverscheurend vinden. Mensonterend eigenlijk. Maar er is iets wat nog mensonterender is: wij vrezen het moment dat we nee moeten gaan verkopen.’

Toch is er op de ic’s van de Nederlandse ziekenhuizen nog ‘absoluut geen sprake van paniek’, zeggen de twee intensivisten van zowel Bernhoven als het Amphia Ziekenhuis. ‘We zijn beter voorbereid dan onze collega’s in Italië, die werden overvallen door een enorme piek aan Covid19-patiënten’, aldus Van der Meer. ‘Nu moeten we er alleen nog voor zorgen dat we zo’n piek in Nederland kunnen vermijden en kunnen afvlakken tot een geleidelijk oplopende heuvel.’

Bestuursvoorzitter Berden van het Elisabeth TweeStedenziekenhuis zegt zich niettemin grote zorgen te maken over de beschikbaarheid van mondkapjes. ‘Het enorme tekort aan mondkapjes werkt demotiverend voor de mensen die bij ons in de frontlinie staan. Zij moeten naar al deze patiënten toe en ze zeggen tegen mij: kom niet bij ons aan met het bericht dat de mondkapjes op zijn. Dit is mijn grootste zorg op dit moment.’

Het lukt het ministerie en andere instanties moeilijk om de ziekenhuizen te helpen bij het verkrijgen van mondkapjes, zegt Berden. ‘We hebben er net weer tweeduizend kunnen vinden, maar daar wil je niet mee bezig zijn. Wij staan per patiënt één bezoeker met één mondkapje per dag toe. Ik hoorde dat er huisartsen zijn die nog net een voorraad bij de Praxis hebben kunnen vinden. En ondertussen zie ik dat ze buiten de ziekenhuizen ook worden gebruikt. Mochten er burgers zijn die aan aanzienlijke hoeveelheden mondkapjes kunnen komen: alsjeblieft, geef ze aan ons.’