Boven Libië speuren naar Kadhafi's troepen
AMSTERDAM - Alles is toegestaan om Libische burgers te beschermen, behalve soldaten sturen met een geweer en een rugzak. Dat ruime mandaat van de VN-Veiligheidsraad van afgelopen donderdag nodigt uit tot een complexe inzet van hightech militaire middelen om de Libische luchtmacht en de enkele gemechaniseerde brigades van Moammar Kadhafi te stoppen. Terwijl vandaag regeringsleiders in Parijs, onder wie premier Rutte, praten over de opties, brengen geavanceerde radartoestellen boven Libië Kadhafi's eenheden in kaart en volgen zij Libische jachtvliegtuigen naar hun basis.
De Amerikanen waarschuwen al een tijdje dat het instellen van een vliegverbod iets anders is dan af en toe een Libische MIG verjagen. De geallieerden zullen eerst het luchtafweersysteem moeten saboteren, om de eigen piloten te beschermen. De Libiërs beschikken volgens een inventarisatie van de International Institute for Strategic Studies over 24 moderne Crotale-raketsystemen uit Frankrijk. Die reiken tot 9 kilometer hoogte. De rest van hun luchtdoelraketten uit Rusland en hun bijna antieke afweergeschut vormen nauwelijks een gevaar voor hoogvliegende, geallieerde toestellen.
Om een luchtafweersysteem te onderdrukken, beschikken de Amerikanen over omgebouwde F-18-straaljagers die elektronica storen en antiradarraketten afvuren. Zonder de Amerikanen wordt deze eerste fase moeilijk. Het ligt voor de hand dat afweerinstallaties en commandocentra worden vernietigd door vliegtuigbommen of door kruisraketten, die vanaf schepen of onderzeeërs worden afgevuurd. Mobiele systemen zijn te bestrijden zodra de bijbehorende radar wordt geactiveerd.
Voor een vlieg- en vervoerverbod zoals de VN-Veiligheidsraad voor ogen heeft, is een complex systeem van sensoren en vliegende wapensystemen nodig. Satellieten fotograferen vanaf grote hoogte de posities van Libische militairen en opstandelingen. Een stuk lager vliegen AWACS-radarvliegtuigen, die 400 kilometer rondom kunnen kijken. Plus zogeheten JSTAR-vliegtuigen, die bewegingen op de grond gedetailleerd in kaart kunnen brengen. Deze Amerikaanse toestellen dienen ook als vliegende commandocentra.
De Britten sturen hun Eurofighters en Tornado's naar de Middellandse Zee. Het Franse vliegdekschip Charles de Gaulle ligt in Toulon, met zo'n 35 Rafale en Super-Étendard jachtvliegtuigen aan boord. De VS hebben 40 F-16's in Italië staan. Ze zouden ook het vliegdekschip USS Enterprise met 50 F-18's kunnen inzetten. De kunst is een combinatie van jachttoestellen in de lucht te krijgen, voorzien van raketten om andere vliegtuigen neer te halen, of van raketten om tanks uit te schakelen, of van raketten die naar de bron van een radarinstallatie vliegen.
In de praktijk zullen al deze toestellen zogeheten combat air patrols vliegen. Dan volgen ze urenlang een ellipsvormige baan op grote hoogte, terwijl het vliegend commandocentrum het luchtruim en de grondoperaties bijhoudt. Om de paar uur tanken de vliegers bij in de lucht en keren ze terug naar hun standby-positie. De Nederlandse luchtmacht heeft dit werk eerder gedaan, boven Irak en de Balkan. Nederland zou opnieuw F-16's kunnen sturen, maar ook tankervliegtuigen. Die zijn buiten de Amerikaanse luchtmacht schaars.
