Bouterse niet vervolgd om moorden '82

Door het arrest is een mogelijke berechting van Maxima's vader Jorge Zorreguieta ook definitief van de baan. Volgens de Hoge Raad kunnen alleen Nederlandse verdachten en verdachten die zich in Nederland bevinden, worden vervolgd vanwege foltering, of kan vervolging plaatsvinden als een slachtoffer Nederlands is.

De uitspraak van de Hoge Raad is een gevoelige klap voor de nabestaanden van de vijftien prominente Surinamers die op 8 december 1982 werden gedood in Fort Zeelandia in Paramaribo. 'Ik ben diep, diep teleurgesteld door dit oordeel', reageerde R. Wijngaarde. Zijn broer werd indertijd door Bouterse-getrouwe militairen mishandeld en doodgeschoten.

De Hoge Raad vernietigde een beschikking van het Amsterdamse gerechtshof van eind vorig jaar, waarin de vervolging juist werd bevolen. Het hof besloot hiertoe in een beklagprocedure van twee nabestaanden, onder wie Wijngaarde, die al jaren pleiten voor vervolging van Bouterse door Nederland. Volgens het hof waren de moorden 'misdrijven tegen de menselijkheid' en kon Bouterse op grond van het VN-Folterverdrag in Nederland worden berecht. Hierop begon het OM een gerechtelijk vooronderzoek. In mei besloot de procureur-generaal bij de Hoge Raad Th. ten Kate echter 'cassatie in het belang der wet' in te stellen tegen het oordeel van het gerechtshof.

Volgens hem heeft Nederland geen rechtsmacht. De Hoge Raad geeft de PG nu op vrijwel alle punten gelijk. Volgens de raadsheren is het niet mogelijk om Bouterse op grond van het Folterverdrag uit 1984 aan te klagen. Dit verdrag werd pas in 1989 van kracht in Nederland, zeven jaar na de moorden. De raadsheren wijzen erop dat het verdrag niet met terugwerkende kracht kan worden toegepast omdat de Grondwet dit verbiedt.

Verder betogen zij dat de slachtoffers zijn gedood. Omdat doodslag of moord niet gelijk is aan foltering, aldus het hoogste rechtsorgaan, is het Folterverdrag niet van toepassing. Ten slotte maakt de Hoge Raad korte metten met het belangrijkste argument van het hof, namelijk dat iedereen in Nederland kan worden vervolgd als die zich schuldig heeft gemaakt aan foltering.

Volgens de Hoge Raad kan dat echter alleen als de verdachte of het slachtoffer Nederlander is of als de verdachte zich in Nederland bevindt. Opvallend is dat de raadsheren eraan voorbijgaan dat een van de slachtoffers, de journalist F. Wijngaarde, de Nederlandse nationaliteit had. 'Dit verbaast mij enorm', zei J. Pen, advocaat van de twee nabestaanden. 'Ze hebben het dossier dus niet goed gelezen.' Een woordvoerder van de Hoge Raad wees er echter na afloop op dat vervolging in het geval van Wijngaarde ook niet mogelijk was omdat het Folterverdrag toch niet geldt.

Pen was na het voorlezen van het arrest ontstemd dat de PG zo vroeg al om een oordeel van de Hoge Raad vroeg, nog voordat de rechtszaak tegen Bouterse was begonnen.

Pen: 'Ze hebben ingegrepen in een lopende zaak. Wellicht wilden ze, door de duidelijkheid die er nu is, het huwelijk van Máxima veiligstellen.' Bij het Amsterdamse gerechtshof loopt momenteel een beklagprocedure tegen de Jorge Zorreguieta. Deze procedure maakt nu zeker geen kans meer.

De raadsman ziet als enige voordeel van het arrest dat Nederland de Surinaamse justitie nu volop kan helpen met het onderzoek naar de moorden. Het OM in Paramaribo besloot hiertoe in december vorig jaar. Als Nederland ook een strafzaak was begonnen, was samenwerking niet mogelijk geweest. Pen: 'We kunnen nu een hoop agenten en andere deskundigen gaan sturen.'