Bosnische regering is beducht voor 'Unproforisatie van de NAVO' Partijen in Bosnië trekken zich op tijd terug

Van onze correspondent

Bart Rijs

SARAJEVO

'Er is duidelijk een wil tot samenwerking met de implementatie-macht', verklaarde een optimistische commandant van de NAVO-landstrijdkrachten in Bosnië, de Britse generaal Walker.

De NAVO houdt de bufferzone scherp in de gaten met satellieten, vliegtuigen, helikopters en grondtroepen. Pas nadat de resultaten van de surveillance zijn geëvalueerd, wil de NAVO een oordeel vellen over de uitvoering van het akkoord.

Midden deze week was de bufferzone voor 80 procent ontruimd. Maar op vrijdag waren er volgens de NAVO nog zo'n vijftig stuks zware wapens aanwezig, de meeste rond Sarajevo. Zware wapens en legeronderdelen die zich op zaterdag nog in de bufferzone bevinden mogen volgens het mandaat van de NAVO met geweld worden verwijderd.

Hoewel het vredesakkoord de strijdende partijen verplicht alle explosieven in de bufferzone op te ruimen, liggen er nog duizenden mijnen en boobytraps. Sneeuw, vorst en vooral een gebrekkige markering hebben de opruiming ernstig vertraagd.

'Mijnen zijn het grootste gevaar voor de soldaten', zegt de commandant van de genietroepen, kolonel Moore Black. Volgens schattingen van de NAVO zijn er door heel Bosnië enkele miljoenen mijnen gelegd van alle typen.

Maar de grootste moeilijkheden bij de uitvoering van het vredesakkoord liggen niet zozeer op het militaire als op het politieke vlak, denken commandanten van de NAVO Implematie-macht.

Het vredesakkoord bevat tientallen paragrafen over de vrijlating van krijgsgevangenen, handhaving van mensenrechten, de terugkeer van vluchtelingen, vrije verkiezingen en andere zaken die niet militair kunnen worden afgedwongen. De Hoge Vertegenwoordiger, de voormalige Zweedse premier Carl Bildt, moet toezien op de uitvoering van de civiele aspecten van het vredesakkoord.

Maar Bildt en zijn staf hebben tot dusver weinig haast gemaakt met hun werk. Met name de vorming van een internationale politiemacht - essentieel voor het welslagen van het vredesplan - heeft vertraging opgelopen.

NAVO-militairen zijn geïrriteerd omdat Bildt na de ondertekening van het vredesakkoord op wintersport is gegaan in plaats van direct naar Sarajevo te komen. Op een conferentie over de coördinatie van de internationale inspanningen in Bosnië kreeg de pedante Zweed afgelopen week een schrobbering van de NAVO en werd hij aangespoord haast te maken.

'De verhouding tussen Bildt en het commando van de implementation Force is een belangrijk punt van zorg', zegt een NAVO-diplomaat die nauw is betrokken bij de leiding van de missie. 'Dat is niet alleen een zaak van karakter, maar ook van mandaten.'

Nu het Bosnisch-Servische leger zich heeft teruggetrokken en de Moslim-politie de buitenwijken van Sarajevo pas over zes weken mag betreden, dreigt er anarchie. De afwezigheid van elke autoriteit kan gemakkelijk leiden tot een massale vlucht van de zenuwachtige Servische bevolking. De NAVO implementatie-macht weigert zich in te laten met wat woordvoerders omschrijven als politiewerk.

Op persbriefings herhalen commandanten dat de implementatie-macht alleen is gemandateerd een 'algemeen veilig klimaat' te scheppen. De NAVO is buitengewoon beducht voor mission creep - het uitvoeren van civiele opdrachten waardoor de oorspronkelijke missie op de achtergrond raakt.

Het gescherm met het mandaat wanneer wordt aangedrongen op militair optreden, herinnert veel mensen in Bosnië aan de uitvluchten van de VN-vredesmacht. Het onafhankelijke Bosnische dagblad Oslobodenje spreekt spottend over 'de Unproforisatie van de NAVO'.

De Bosnische Moslims hebben hoge verwachtingen van de NAVO. Vooral de twintigduizend Amerikaanse soldaten hebben voor de plaatselijke bevolking een aura van kracht dat de Europeanen lang geleden hebben verloren. De VS hebben de Moslim-Kroatische federatie bovendien voor zijn militaire opbouw onder meer helikopters, artillerie en communicatie-apparatuur beloofd.

Maar de Bosnische regering staat erop dat de implementatie-macht duizenden vermiste Moslims opspoort, plaatsen bewaakt en onderzoekt waar massagraven worden vermoed, verdachten van oorlogsmisdaden aanhoudt en de veiligheid garandeert van Moslims die door de Servische wijken van Sarajevo willen reizen. Omdat de NAVO-commandanten niet aan deze eisen tegemoet kunnen of willen komen is de verhouding met de Bosnische autoriteiten gespannen.

'Overspannen verwachtingen vormen een van de grootste gevaren voor het succes van de implementatie-macht', zegt de NAVO-diplomaat. Pas nadat de troepen op volle sterkte zijn, wil de NAVO nieuwe taken overwegen. Tweederde van IFOR is nu gearriveerd.

Vooral in de uitgestrekte en onherbergzame noordwestelijke sector, waar ook het Nederlandse contingent is gelegerd, zijn nauwelijks voldoende troepen om de bufferzone te patrouilleren.