Blair kan Britten hun waardigheid teruggeven

HET IS een blijde dag voor het volk, zeker voor de meesten van hen. De kiezers hebben hun spieren aangespannen en hun krachten verzameld. Ze hebben de Conservatieven achttien jaar lang geduld, toen met z'n allen een flinke hap adem genomen, en besloten hen eruit te gooien.

Mensen van onder de 35 hebben het idee dat al hun problemen binnenkort tot het verleden zullen behoren. Hun kinderen zullen onderwijs krijgen, zijzelf zullen worden genezen van hun kwalen, en er zal een einde komen aan al hun angst en ongerustheid. Voor hen is de regeringswisseling een soort magische kogel.

Wij, de wat ouderen, nemen een wat voorzichtiger standpunt in. We zijn ook vóór veranderingen - net als iedereen; en het saamhorigheidsgevoel is iets dat het land lange tijd heeft moeten ontberen. Plotseling, van het ene moment op het andere, door de regering die van ons één natie probeerde te maken, haar congé te geven, werden we één natie. Is het niet prachtig?

Maar als de euforie eenmaal voorbij is, zal het realisme zijn intrede doen. Zal Tony Blair het volgende maand in Amsterdam redden? Misschien moet hij John Major meenemen, omdat die weet hoe het er tijdens dergelijke bijeenkomsten aan toe gaat. Nieuwe bezems zijn prachtig, maar het is wel dezelfde oude rommel die ermee moet worden opgeveegd. En we weten dat er voor een regering in onze moderne wereld maar weinig te schipperen valt, als zo'n regering eenmaal aan de macht is.

Maar we zijn tenminste verlost van die afschuwelijke gezichten die we maar al te goed kennen, en het was ons een waar genoegen deze mensen hun verdiende loon te zien krijgen. Toen we hen op de televisie zagen afgaan, konden we zelfs nog een gevoel van mildheid opbrengen - dat wil zeggen: voor een enkeling. De paar van wie we wisten wat ze in hun privéleven uitspookten, zijn - naar ik aanneem - voorgoed verdwenen en mogen blij zijn dat ze niet zijn opgeknoopt.

Het tijdperk van Thatcher en Major viel samen met grote technologische veranderingen. Het is makkelijk die twee de schuld te geven van alles wat fout is gegaan in de manier waarop wij met elkaar omgaan, in de triomf van het eigenbelang, in het onstaan van de 'ik-generatie', het ontbreken van sociale samenhang. We hebben het vreemde gevoel dat er naast het verlies van onze burgerlijke vrijheden een soort anarchie heeft bestaan. Dat er niemand was die het echt voor het zeggen had: niemand die de grote lijn in de gaten hield, zoals bij de nieuwe dienstregeling van de spoorwegen waarin de treinen niet op elkaar aansluiten.

Thatcher deugde van geen kant, en toch gooiden de kiezers haar er niet uit. Major was een verbetering. Hij wist een handjevol rechtse extremisten nog enigszins onder controle te houden en zal waarschijnlijk de boeken ingaan als een scherpzinnig en kundig man. Maar dan zijn we wel heel vriendelijk in ons oordeel.

Want wat zien we als we kijken naar het zuid-oosten van Engeland: welvaart. Verder noordwaarts zien we armoede, desillusie en dappere mensen die het beste proberen te maken van een regering die niets anders durfde dan vasthouden aan de macht die zij had.

Natuurlijk zijn we ook benieuwd naar wat Labour zal gaan doen. Zo is er allereerst de gigantische meerderheid waarmee ze hebben gewonnen. Labour zou allerlei dingen kunnen doen waarvoor de massa zich in theorie heeft uitgesproken. Afschaffing van de Criminal Justice Act, het geld van de Lottery besteden aan onderwijs, en niet aan kunst. Maar zal Labour dat ook doen? En willen we dat ook echt? Als het erop aankomt, was het eigenlijk makkelijker de regering-Major de schuld te kunnen geven van dingen die de meeste mensen zelf in feite ook wilden, en daarbij ging het niet altijd om de meest nobele verlangens.

Ik ben blij dat de Liberal Democrats het zo goed hebben gedaan, omdat zij de partij zijn die tegengas kan geven. Het zijn echt bijzonder aardige mensen, maar misschien - zoals de kiezers heel goed door hadden - te aardig om alléén te regeren. Bij het regeren gaat het om praktische zaken, en we zijn niet gewend aan een regering van ideologen. Afwachten is het devies. Afwachten hoe de dingen zullen lopen.

Het is een spannend moment. Er schijnt een lekker zonnetje, de mensen lopen rond in hun overhemd; ze stralen. Zelfs de toeristen in het hartje van Londen schijnen te weten welke verandering er heeft plaatsgevonden. Het is nogal wat: je gaat gewoon het stemhokje in, en je kunt bepalen hoe de geschiedenis van je land eruit gaat zien. Het is alsof je je eigen aflevering van EastEnders mag schrijven.

We hebben zo lang het gevoel gehad dat alles zich buiten ons om afspeelde; dat geen rekening werd gehouden met de wil en het belang van het volk. Als de vorige regering iets tegen ons zei, was het net alsof ze het tegen een stelletje kinderen had. Zij maakte uit wat goed voor ons was. Ze heeft onze vrijheden geschonden. Ze heeft ons geregistreerd en binnenstebuiten gekeerd en ons verteld waar het ons aan schortte. Ze heeft ons in klassen en categorieën ingedeeld. Ze is er van uitgegaan dat we er allemaal dezelfde levensstijl op nahielden en dat we allemaal hetzelfde wilden. Ze deinsde er niet voor terug om ongehuwde moeders aan de schandpaal te nagelen. Ze heeft ons ertoe aangezet onze kinderen te aborteren om de gezondheidszorg op de lange termijn geld te besparen, en heeft verzuimd het ons te vertellen. Ze heeft ons besmet vlees laten eten om een schandaal te voorkomen en geld uit te sparen. Ze heeft gesneden waar dat niet hoefde, en heeft onnodige uitgaven gedaan. Ze heeft onmogelijke en grandioze projecten voor het millennium bedacht. Ze heeft het geld letterlijk en figuurlijk met het vuurwerk de lucht in laten gaan. Ze heeft het familiezilver verkocht. De haatgevoelens liggen binnen handbereik.

Als Labour enigszins kan goedmaken wat ons is aangedaan, als ze ons onze vrijheden en waardigheid als volk kan teruggeven, als ze zichzelf als uitvoerder van een beleid en niet als regering opstelt - wat zijn we: kinderen - dan zullen we hen in ons hart sluiten. U bent nu aan zet, meneer Blair.

Fay Weldon is Brits schrijfster.

The Guardian/ de Volkskrant.

Vertaling: José van Zuijlen.