Blair degradeert eurofiel Cook

Juist de meest uitgesproken voorstander van de euro is het eerste slachtoffer geworden van Blairs project om Groot-Brittannië aan de europese munt te laten deelnemen. Vrijdagavond laat ontsloeg Tony Blair onverwacht zijn pro-Europese minister voor Buitenlandse Zaken Robin Cook. Hij wordt vervangen door de huidige minister van Binnenlandse Zaken, Jack Straw.

Volgens insiders heeft Blair met deze benoeming mogelijke onenigheid over de euro binnen zijn regering in de kiem willen smoren. Cook wilde zo snel mogelijk aan de euro deelnemen, terwijl de minister van Financiën, Gordon Brown, veel terughoudender is en niet voor het voorjaar van 2003 een referendum wil.

Cooks opvolger Straw staat niet bekend als een overenthousiaste 'eurofiel' en zit daardoor meer op één lijn met Brown. Straw is een echte blairite. Hij zit meer op de rechtervleugel van Labour. Als minister van Binnenlandse Zaken verslechterde Straw de opvangfaciliteiten voor asielzoekers (in plaats van geld krijgen zij alleen levensmiddelenvouchers) en liet hij de Chileense dictator Pinochet naar huis terugkeren.

Straw zal als minister van Buitenlandse Zaken meer aan de leiband lopen van Blair en Brown. 'De echte minister voor Buitenlandse Zaken zal de komende jaren Tony Blair zelf zijn', merkte een Labour-politicus afgelopen weekeinde op.

Begin dit jaar werd New Labour-strateeg en spin-hogepriester Peter Mandelson nog genoemd als mogelijke nieuwe minister voor Buitenlandse Zaken. Maar Mandelson was te veel beschadigd nadat hij opnieuw bij een corruptieschandaal betrokken raakte. Daarna liet Cook er geen misverstand over bestaan dat hij nog vier jaar wilde blijven. De kleine Schot hoopte de langstzittende Labour-minister van Buitenlandse Zaken te worden en daarmee het record van Ernest Bevan te breken, die tussen 1945 en 1951 zes jaar de post bezette.

Blair zou er niet blij mee zijn geweest dat Cook zo met deze ambitie te koop liep. Daarnaast gingen er geruchten dat Cook samen met andere 'eurofielen', zoals minister Byers van Handel, een pact had gevormd voor een snelle aansluiting bij de euro. Straw zal in Blairs ogen beter in staat zijn de euro te verkopen aan de argwanende Britse bevolking.

Ook Cooks privégedrag zou de minister niet populair hebben gemaakt in Downingstreet. Cook scheidde een paar jaar geleden van zijn vrouw en trouwde zijn secretaresse.

De vervanging van Cook door Straw heeft eveneens symbolische betekenis. Hierdoor laat Blair zien dat hij schoon schip heeft gemaakt en met een nieuwe ministersploeg de grote problemen wil aanpakken. Sommigen suggereerden dat Blair daarnaast de Britse pers met deze benoeming een poets heeft willen bakken. Hij maakte de vervanging van Robin Cook vrijdagavond laat bekend, nadat bij de kranten de eerste deadline was overschreden. In hun eerste edities meldden de Britse kranten zaterdag ook nog dat Cook, zoals was verwacht, op zijn post zou blijven.

Als minister van Buitenlandse Zaken had Robin Cook een onberispelijke reputatie. Hij genoot groot aanzien in het buitenland en zijn optreden in de Kosovo-crisis is veelvuldig geprezen.

Ook een andere uitgesproken euro-voorstander, minister Stephan Byers van Handel en Industrie, werd vrijdagavond naar de zijlijn gemanoeuvreerd. Hij verhuist naar het ministerie van Transport en wordt vervangen door Patricia Hewitt. Zij zei dat Cooks vertrek een logisch gevolg is van een kabinetsherschikking. 'In de moderne economie zijn er geen banen meer voor het leven. In de politiek is dat al nooit zo geweest.'

Het nieuwe kabinet van Blair - waarin 25 wijzigingen zijn doorgevoerd - is volgens waarnemers een verdere afrekening met het oude Labour. Het kabinet bestaat uitsluitend uit blairites. Cook zelf krijgt als troostprijs de functie van Leader of the House. Hij volgt daarmee weer Margaret Beckett op die het nieuw gevormde ministerie voor Plattelandszaken gaat leiden dat zich zal moeten buigen over de gevolgen van de BSE- en MKZ-crises.