#binnenskamers: ook een senator is weleens ijdel

Over deze foto is nagedacht
19:07 uur - Gijs Herderscheê (@vkgijs)

Alle aandacht voor de verkiezingen voor de Provinciale Staten, die straks de Eerste Kamer kiezen: dat brengt mensen op originele ideeën. Neem Annemoon van Hemel. Die zocht een onderwerp voor haar afstudeerserie aan de Fotovakschool en bedacht dat de Eerste Kamer een mooi onderwerp was.

Leuk en aardig, maar daar kom je niet zomaar binnen. En senatoren lenen zich niet zomaar voor bijdehante foto's. Senatoren hoeven het immers niet van landelijke bekendheid te hebben om op een kieslijst van een partij te komen of verkozen te worden. Toch is enige ijdelheid ook hen niet vreemd.

Van Hemel overlegde met Han Noten, een verre bekende en oud-PvdA-fractievoorzitter in de Eerste Kamer. En daar kwam een fraaie portrettenserie uit voort van tien senatoren en de griffier in elf verschillende ruimtes van het statige Eerste Kamer-gebouw.

'Ze zijn', schrijft Van Hemel in een toelichting, 'gefotografeerd op een plek in het Eerste Kamergebouw die voor hen betekenisvol is, waarmee ze zich als persoon en Kamerlid verbonden voelen.'

Op bijgaande foto GroenLinks-senator Ruard Ganzevoort (1965). In het dagelijks leven is hij hoogleraar praktische theologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Maar hier zit hij in de Ministerkamer van de Eerste Kamer, waar kabinetsleden zich terugtrekken voorafgaand aan, in de pauzes en na debatten in de senaat. Wat vooral opvalt zijn zijn schoenen die merkwaardig goed passen bij de stoelbekleding, en het rood van zijn sokken dat uitstekend kleurt bij zijn stropdas. Daar is over nagedacht.

Aan de muur, boven de haard, een portret van stadhouder Willem III. Deze kamer wordt ook nogal eens gebruikt bij kabinetsformaties. Mogelijk peinst Ganzevoort daarover, want waarom hij deze kamer uitkoos blijft ongewis.

De foto's zijn nu tentoongesteld in een gang in de Eerste Kamer. Die is niet voor het publiek toegankelijk. Maar vanaf 18 maart hangen ze in Nieuwspoort in Den Haag.

Parlement weet alles maar mag niets zeggen
14.07 uur - Robert Giebels (@RobertGiebels)

Om 16.30 uur vanmiddag stappen dertien Tweede Kamerleden de Klompézaal binnen en als ze de deur achter zich horen dichtvallen, weten ze dat ze in de val zijn gelopen van staatssecretaris Wiebes van Financiën.

De Kamerleden zijn de belastingspecialisten van hun Kamerfractie en ze krijgen in een van de vergaderzalen in het Tweede-Kamergebouw inzage in de taxruling van Starbucks. Dat zijn de afspraken-op-maat die de Belastingdienst met de Amerikaanse koffieketen heeft gemaakt. Het is een uniek moment, want de wet zegt dat de Belastingsdienst nimmer inzicht mag geven in individuele gevallen, of dat nu een bedrijf is of een particulier.

Maar de creatieve constructies waarmee Starbucks met instemming van de Nederlandse fiscus zo min mogelijk belasting betaalt, worden al onderzocht door de Europese Commissie. Dus maakt Wiebes een uitzondering: 'Pragmatisme wint het voor mij hier van principe.'

Voor de Kamerleden heeft de VVD-staatssecretaris een enorme adder onder heel weinig gras verstopt. Want van alles wat ze te horen en te zien krijgen, mogen de parlementariërs helemaal niets gebruiken, op straffe van een schorsing. Zoals ook gebruikelijk is wanneer een Kamerlid de Miljoenennota lekt.

Sta je dan als verontwaardigde volksvertegenwoordiger. Krijg je vertrouwelijk te horen dat slimme Amerikanen dankzij Nederlandse welwillendheid de belastingbetaler hier voor tientallen, misschien wel honderden miljoenen euro's flest, kun je dat als gekozene niet van de daken schreeuwen. En dat twee weken voor verkiezingen.

'Heel raar inderdaad', geeft GroenLinks-Kamerlid Jesse Klaver toe. Hij is de drijvende kracht achter de inzage en hanteert als uitgangspunt dat iets beter dan niets is. 'Als grote bedrijven een eigen belastingregime afspreken, wil ik als medewetgever controleren of die afspraken deugen volgens de wet.'

Dat kan hij dus vandaag voor één enkel op zich staand geval checken. Met al zijn collega's in de Kamer. Die gaan daar donderdag over debatteren, maar zonder dat ze blijk mogen geven van hun bevindingen rondom Starbucks. 'Soms moet je je zegeningen tellen', zegt Klaver.

Want hij heeft een droom: alle belastingafspraken openbaar. Hij hoopt het mogen inzien vandaag van de Starbucks-ruling als een breekijzer te gebruiken. Hij zou graag tegen Wiebes zeggen: je hebt ons nu Starbucks laten zien, kom maar eens met een argument waarom we de afspraken met Google, Apple, Fiat et cetera niet zouden mogen weten.

Zo ver denkt Wiebes niet vooruit. Eerst maar eens het debat aanstaande donderdag. Hoe moeizaam zullen zijn opponenten in de Kamer de aanval op hem openen? Kamerleden willen korte metten maken met belastingontwijkende afspraken. Maar dat wordt hakkelen en zoeken naar woorden, want ze mogen niets zeggen over de deal die de Belastingsdienst met een van zijn beste klanten heeft gemaakt: Starbucks. 'Dan kun je net zo goed niets zeggen', zal Wiebes denken als hij de plenaire zaal inkijkt.

Communist met een grote bek
12.55 uur - Remco Meijer (@remcomeijervk)

Oud-premier Dries van Agt (CDA) formuleert het zo: 'Hij had een grote bek, maar was vaak raak in zijn typeringen.' Voormalig D66-leider Jan Terlouw zegt: 'Hij was de harde, geestige debater van die tijd.'

Het zijn kwalificaties uit de speciale aflevering van Andere Tijden over de communistische politicus Marcus Bakker (1923-2009), vanavond op tv maar vanochtend al vertoond bij de presentatie van diens biografie Nooit op de knieën. Het eerste exemplaar van het boek, waaraan biograaf Leo Molenaar sinds 2004 heeft gewerkt, werd aangeboden aan nog een andere politieke coryfee, Hans Wiegel van de VVD.

De boekpresentatie vond plaats in de Marcus Bakkerkamer van de Tweede Kamer, in aanwezigheid van diens familie. Vanaf 1956 was Bakker Kamerlid, ruim 25 jaar lang, vaak behandeld als een paria, maar uiteindelijk geëerd met een naar hem vernoemde zaal in de Kamer.

De Communistische Partij Nederland (CPN) en de VVD zaten vaak op één lijn, memoreerde Wiegel. Want ondanks diens rotsvaste stalinisme, was Bakker een pleitbezorger van de politieke democratie en verdediger van een sterke positie voor de Tweede Kamer. CPN en VVD trokken ook met elkaar op in de strijd voor het behoud van het gymnasium, dat door de Middenschool van Jos van Kemenade (PvdA) dreigde te sneuvelen.

Bakker was een man van 'taligheid', zei zijn biograaf, die tussen 2004 en het overlijden van Bakker in 2009 gesprekken met hem voerde, zijn vertrouwen won en de beschikking kreeg over uitvoerige correspondenties. Hij had Nederlands willen studeren, wat door de oorlog niet mogelijk was (hij leidde in het laatste oorlogsjaar het verzet in de Zaanstreek), maar wel alles gelezen wat voor die studie noodzakelijk was.

Bakker genoot van debatten in de Kamer, vooral als hij vaak geïnterrumpeerd werd. 'De heer Wiegel kijkt naar de Kamer met de blik van een koe die over een sloot heen kijkt', herinnerde Wiegel zich. 'Tja, wat moet je dan nog zeggen?' De politieke leer die hij aanhing mag dan in historisch perspectief een dwaalleer zijn geweest, op veel punten had Bakker een goed politiek instinct. Hij was voor nationalisering en langzame winning van het aardgas. De massamoord in 1965 in Indonesië door Soeharto en zijn aanhangers heeft hij van meet af aan aangeklaagd.

Ooit, na de oorlog, had de CPN 50 duizend leden, net zoveel als de PvdA nu. De partij is na het demasqué van het communisme in 1991 opgegaan in GroenLinks. 'Vreemd eigenlijk', aldus Wiegel, 'want de SP is veel meer een voortzetting van de CPN dan GroenLinks.'

Leo Molenaar: Nooit op de knieën. Marcus Bakker (1923-2009). Communist en parlementariër. Uitgeverij Balans. En vanavond: Andere tijden. NPO2, 21.20 uur.

Eerder in #binnenskamers
2 maart
· Het mysterie Rutte gemystificeerd

28 februari
· Bij Rutte is iedereen welkom

27 februari
· Enter Underwood, exit Verheijen

25 februari
· SGP is eigenlijk heel grote partij
· De intermenselijke verhoudingen

_{In #binnenskamers bloggen onze Haagse redacteuren over de grote en de kleine politiek. Ze geven een eerste duiding bij de actualiteiten, delen opmerkelijke observaties en schetsen het waarom van het spel en van de knikkers. De laatste updates vindt u op volkskrant.nl/politiek.}