Bijlmerramp

Nog steeds ontbreekt informatie over de vracht, ontbreekt helderheid over het verdwenen verarmd uranium en is er geen zekerheid over de oorzaken van de gezondheidsklachten.

Na zes weken van verhoren weten we wel wat er bestuurlijk en politiek mis ging, wie laks heeft gehandeld en wie zich verschuilt achter andere departementen. Die verwijten treffen de (ex)-ministers Sorgdrager, Borst en Jorritsma. De premiers Lubbers en Kok hielden zich veel te afzijdig.

Maar dat verwijt raakt heel politiek Den Haag. Een enkel kamerlid als PvdA'er Van Gijzel, die wél bleef doorvragen, werd door zijn eigen collega's uitgelachen. In het kabinet ging het al niet anders. Het dossier dat minister Jorritsma van Verkeer en Waterstaat vorig jaar achterliet voor haar opvolger Netelenbos bevatte een halve pagina over de rampvlucht, op een totaal van honderden pagina's.

Uit de verhoren ontstaat een beeld van een wankelmoedige overheid die achter de feiten aanholt, reageert op incidenten en nooit de moed heeft door te vragen. De contacten tussen departementen verliepen krakkemikkig, brieven kwamen niet aan of werden niet beantwoord. Het onderzoek naar de toedracht van de ramp en de vrachtdocumenten is nooit echt centraal geleid. En, het ergste: gericht onderzoek naar gezondheidsklachten van mensen die op de rampplek aanwezig waren of in de buurt woonden, liet op zich wachten.

De lessen voor de toekomst die de enquêtecommissie wil trekken, schrijven zich dus vanzelf. Meer overleg, betere coördinatie, meer gezondheidsonderzoek en dat alles onder leiding van een premier die zich verantwoordelijk voelt.

Op zichzelf is dat voldoende om de enquête bij te schrijven op het lijstje van succesvolle parlementaire onderzoeken, waarop ook de RSV-enquête en het IRT-onderzoek een prominente plaats hebben gekregen. Maar daarmee is niet gezegd dat de commissie haar eigen doelstelling heeft waargemaakt en echt helderheid verschaft.

De laatste week van de enquête laat bovendien een nare smaak na. Commissieleden ontpopten zich als ware inquisiteurs, waarbij vooral het PvdA-kamerlid Oudkerk zich tegenover minister Borst eerder als groot-inquisiteur opstelde dan als waarheidsvinder. Zo'n houding doet afbreuk aan de geloofwaardigheid van het onderzoek en aan de conclusies die de commissie nog moet trekken. Dat kan óók een les zijn voor de toekomst.