Als playlistmaker bij Spotify kon Dieuwertje Heuvelings artiesten maken of breken. Werken in de muziek was haar droom, maar ze werd ook onderdeel van een keihard systeem. Ze goot haar verhaal in de roman Auxiety.
De ene sleutelroman is de andere niet. Naar die van Dieuwertje Heuvelings (31), jarenlang misschien wel de invloedrijkste muziekpersoon van Nederland, werd uitgekeken. Met knikkende knieën, voor wie in zijn werkzame leven veel met de ‘streamingkoningin’ van Spotify te maken heeft gehad. Heuvelings, zo blijkt in haar roman Auxiety, heeft echt een boekje open te doen.
Aan de hand van Wytske, die werkt bij het grootste streamingplatform ter wereld, wandelt de lezer langs mensonterend juryberaad voor een popprijs, langs tenenkrommende bijeenkomsten bij Hilversumse platenlabels en dubieuze feestjes. We maken kennis met weinig verheffende figuren in de muziekindustrie, die in de roman weliswaar fictieve namen hebben als Diederik of Sjoerd, maar in wie labelmanagers en radiodj’s zich zeker zullen herkennen.
Want in het fictieve karakter van Wytske zien we natuurlijk de gedaante van de auteur, en daar doet ze ook niet geheimzinnig over. ‘Het is inderdaad een sleutelroman over de muziekindustrie, en veel is autobiografisch. Het was zeker niet de bedoeling om mensen te beledigen maar ik wilde bepaalde zaken wel aankaarten.’
Het juryberaad voor een zeker Nederlands muziekprijzengala bijvoorbeeld, dat in de roman de Carnegie Awards is genoemd. Dat blijkt geen overleg voor tere zieltjes. Als Wytske pleit voor een oeuvreprijs voor een bekende Nederlandse rockzangeres, ook omdat er nog maar bitter weinig oeuvreprijzen aan zangeressen zijn uitgedeeld, wordt ze een dolle mina genoemd. En als iemand opmerkt dat die ene Nederlandse rockzangeres haar prijzen meestal toch niet komt ophalen, zegt een jurylid: ‘Behalve als we van die prijs een zwarte dildo maken.’ Ook de lezer valt hier van zijn stoel.
‘Mijn uitgever wilde die scène eigenlijk niet in het boek hebben’, zegt Heuvelings. Omdat die te pijnlijk was voor de betrokkenen die zich erin zullen herkennen? ‘Nee, omdat ze het te ongeloofwaardig vonden. Maar ik ben hier echt op mijn strepen gaan staan.’ Dit gebeurt – en Heuvelings kan het weten.
Dieuwertje Heuvelings trad vijf jaar geleden, na een al mooie carrière in het muziekmanagement, in dienst bij de Zweedse streamingdienst Spotify. Heuvelings werd de Nederlandse samensteller van playlists. Ze selecteerde tracks voor bijvoorbeeld Woordenschat, de playlist voor nieuwe Nederlandse hiphop. Zo bepaalde ze ook wie daar in het zonnetje stond en zo streaminghits kon scoren. Een leuke en begeerlijke baan. Maar die werd steeds belangrijker. Want Spotify nam de muziekindustrie zo’n beetje over en tegelijkertijd werd de Nederlandse hiphop de heersende hitmuziek in Nederland.
‘De maandelijkse streamingcijfers voor Nederlandse hiphop gingen in drie jaar tijd van tien miljoen naar driehonderd miljoen. Dat was bizar.’ Heuvelings kreeg veel waardering voor haar werk, en ze werd bekend als voorvechter én smaakmaker voor de Nederlandse pop en vooral dus die hiphop. Maar het succes had ook een keerzijde. ‘In de eerste plaats vond ik het helemaal niet zo leuk om in de spotlight te staan. Ik wilde artiesten altijd graag adviseren, meer op de achtergrond. Dat deed ik ook als playlistsamensteller: ik heb honderden uren met artiesten zitten praten om ze uit te leggen waarom ze wel of niet in een lijst stonden. Maar dat paste natuurlijk niet bij mijn functie.’
Erger nog: Heuvelings kreeg buitensporig veel macht toegedicht en werd belaagd. Door platenlabels die hun artiesten op de lijsten wilden hebben. Maar ook door geestdriftige rappers en hun fans, die het niet konden accepteren als een track al na een week uit een lijst was verdwenen. Haar contactgegevens werden verspreid en Heuvelings werd bedreigd. Het heeft haar in 2018 mede doen besluiten Spotify vaarwel te zeggen. ‘Ik had het op een gegeven moment wel gehad, ja.’
Heuvelings schreef het van zich af, ook toen al. ‘Ik hou vanaf mijn 20ste een dagboek bij. Als de gemoederen in je leven hoog oplopen, kan schrijven therapeutisch werken. Wanneer je de commotie beschrijft alsof die een ander overkomt, kijk je er met een andere blik naar.’
Het basismateriaal voor Auxiety hoopte zich jarenlang op in de geschreven privécollectie van Heuvelings. In 2018 vertrok zij naar New York voor alweer een droombaan: manager bij het platenlabel Arista. Ze dacht hier grote daden te kunnen verrichten, met grote artiesten en nieuwe ontdekkingen, en als vormgever van carrières. Maar ze liep tegen een muur op, omdat ze ontdekte dat ook deze baan vooral draaide om rekensommen en resultaten. ‘Ik zocht weer een toevlucht tot het schrijven, nu vooral van poëzie. Ik ging zelfs optreden in kleine poëzieclubs, lekker anoniem.’ Het schrijven nam de overhand. ‘Hoe teleurgestelder ik raakte in mijn baan bij Arista, hoe dieper ik in het schrijfwerk dook, en dus ook in mijn oude dagboeken. Ik realiseerde me dat dit was wat ik wilde doen.’
Ze zegde haar baan op, schreef de eerste hoofdstukken van haar roman en het verhaal dat nog verteld moest worden. Ging ermee naar een uitgever en kreeg groen licht. Begrijpelijk, want Auxiety is een wervelend, spannend en soms hilarisch verhaal dat gelukkig ook veel mooie kanten van het muzikale en persoonlijke leven van Wytske – en dus Dieuwertje – belicht.
Heuvelings laat de levens van drie hoofdpersonen in elkaar haken: de afspeellijstmaker Wytske, de ambitieuze rapper Amir en labelmanager Isaiah, met wie Wytske een relatie krijgt. ‘Die liefdesrelatie is niet autobiografisch’, zegt ze er maar even bij. ‘Ik wilde met die onmogelijke affaire laten zien hoe de muziekwereld werkt en hoe moeilijk het ethisch is. Je kunt als playlistsamensteller natuurlijk geen relatie krijgen met iemand die zijn artiesten op een van jouw playlists wil hebben, maar tegelijkertijd loop je in je functie alleen maar rond in dat ook heel leuke muziekwereldje. Je moet naar feestjes, naar dj’s om te horen wat ze draaien en welke nummers aanslaan, noem maar op. Dan is het ook logisch als daar romantiek bij komt kijken.’ Ze spreek wel enigszins uit ervaring, zegt ze. ‘Ik heb ooit kort een relatie gehad met een opkomende rapper. Ik heb zijn tracks toen gelijk uit mijn afspeellijsten gehaald. Dat begreep hij.’
Er zitten nog wat boeiende onderliggende verhalen in Auxiety. Allereerst over de brute kracht van mooie muziek. ‘En vooral de muziekbeleving. De impact die een nummer van bijvoorbeeld de Turkse zanger Özdemir Erdoğan op mij heeft gehad, is enorm.’ Ze laat het Wytske allemaal herbeleven. En uiteraard zit bij het boek een playlist, die te beluisteren is op – hoe kan het anders – Spotify.
Maar er schemert nog een belangwekkend onderwerp in Auxiety: de macht van de kille cijfers, die meer kapotmaken dan ons lief is. ‘De wereld is geobsedeerd door commercie en cijfers. Niet alleen de streaming- en muziekwereld maar ook de journalistiek, die op zoek is naar clicks, of denk aan Instagram en andere sociale media. En kijk naar middelbare scholieren die overspannen worden omdat ze hoge scores moeten halen. We zijn allemaal betoverd door het kapitalisme en het competitiedenken dat daaruit voortvloeit. Het is deel van onze traditie geworden en dat vind ik jammer. En ja, dit is echt een beetje de moraal van mijn verhaal.’
Auxiety van Dieuwertje Heuvelings is verschenen bij uitgeverij Das Mag.
De playlist bij het boek over playlists
Bij haar roman Auxiety heeft Dieuwertje Heuvelings, jarenlang de playlistkoningin van Nederland, uiteraard ook een eigen afspeellijst geleverd, te beluisteren via haar oude werkgever. In de playlist is verrassende muziek te vinden, die ook een rol speelt in het boek. Zo horen we John én Alice Coltrane voorbijkomen, Funkadelic, Toontje Lager en Cesária Évora. Plus natuurlijk een paar van Heuvelings favoriete hiphoptracks, van Outkast tot Wu-Tang Clan en Lil Wayne. Bijzonder zijn de nummers van de denkbeeldige artiest Strijder, een van de fictieve karakters in het boek. Heuvelings schreef Niets is wat het lijkt en Isaiah zelf, en liet ze vertolken door een mystery-guest. En de tracks duiken nu op in vele afspeellijsten op Spotify, waarmee de cirkel helemaal rond is.
Gezocht: duizend trouwe lezers
Op 7 november verschijnt het duizendste nummer van Volkskrant Magazine. In dat nummer willen we u centraal zetten, onze lezer, zonder wie die duizend nummers er nooit waren geweest. Wie bent u? Hoe woont u, en met wie? Wat víndt u, van ons en van de wereld? Voor een artikel zoeken we duizend lezers die hun antwoorden willen delen. Geprikkeld? Geef u op voor de Open Redactie, het panel voor Volkskrant-abonnees. Op 22 september ontvangt u dan de enquête in uw mail. We zijn benieuwd naar uw antwoorden!
