Bier voor baarden

Toen Sander van de Streek 16 werd, kreeg hij een zak siroop voor zijn verjaardag. Door er kokend water bij te gieten, werd het bier. Toen hij vorig jaar 30 werd, kreeg hij ook een bijzonder cadeau: zijn vriendin had aan familie en vrienden 700 liter bier verkocht, nog te brouwen door Sander en zijn jongere broer Ronald (28). 'Toen moesten we dus hard aan de bak.'

De Utrechtse broers doen niets liever. Sinds 2010 experimenteerden ze met een ketel voor 20 liter en al snel voor 50. Dan weer zurig bier, dan juist fruitig, met veel of juist met weinig hop, met een hoog of laag alcoholpercentage. De passie werd in 2013 een serieuze zaak, dit jaar brouwen én verkopen Sander en Ronald van de Streek 400 hectoliter (40 duizend liter). Laatst zaten ze samen in de auto, terug van een afspraak bij een grote slijterijketen. 'We zeiden: willen ze echt ons bier distribueren? Dat is gewoon bruut!'

Zie hier in een notendop de craft beer revolution die door Nederland raast. Jonge gasten, vaak vrienden die elkaar kennen uit hun studententijd, bedenken en maken hun eigen brouwsels. Eerst in de keuken, vervolgens op grotere schaal bij bestaande brouwerijen. De droom is om van 'brouwerijhuurder' door te groeien naar eigen brouwketels met een brewpub, een proeflokaal.

'De craft beer revolution draait om goede bieren met bijzondere smaken', zegt Tsjomme Zijlstra (34) van Kaapse Brouwers in Rotterdam. 'Ook dat je kunt zeggen: ik vind deze niet lekker. Anders dan Heineken. Daar is niks mis mee. Ik vind dat het ergste wat je van een mens of product kunt zeggen: niks mis mee.' Ronald van de Streek beaamt het. 'Craft beer heeft honderd keer meer smaak dan pils, van zoet naar zuur, van bitter naar soms zelfs zout. Het experiment is minstens zo belangrijk als het eindresultaat.'

De nieuwe ambachtelijke brouwers zijn eigenwijs, puristisch, stoer, ze hebben baarden en dragen houthakkershemden. En ze gaan hard, blijkt uit cijfers van het Klein Brouwerij Collectief (KBC). Waren er in 2003 pas 64 microbrouwerijen, nu zijn dat er 220. Bijna 60 daarvan zijn het afgelopen jaar begonnen. De craft beer revolution komt uit de VS, waar in de jaren tachtig en negentig talloze microbrouwerijen zijn ontstaan als antwoord op de slappe pilseners van Budweiser, Miller en Coors. De nieuwe brouwers schuwen het experiment niet en strooien kwistig met hop. Ze zijn schatplichtig aan onder meer de Belgische brouwtraditie, maar ze durven ook verder te gaan. Zeker IPA's (India Pale Ale), fruitig bier met veel hop, zijn geliefd. Wie uitgekeken raakt op hop, experimenteert met al dan niet wilde gist.

'In landen als Amerika, Denemarken en Italië gebeurde van alles, maar het Nederlandse bierlandschap is jarenlang monotoon geweest', zegt Rick Nelson (28) van Oedipus Brewery in Amsterdam. 'Dat verandert in rap tempo.' Drie jaar geleden zeiden hij en drie vrienden: het is nu of nooit. 'We hadden wel een idee van smaak, maar wisten niet precies hoe je bier moest maken. We zijn autodidact.'

In Amerika is de Nederlandse bierrenaissance niet onopgemerkt gebleven. Eind deze maand, op het Oregon Brewers Festival (80 duizend bezoekers, uitverkocht) zijn elf Nederlandse ambachtelijke brouwers speciale gast, waaronder Rooie Dop, De Molen, Oedipus, het Uiltje en Oersoep. Maar waarom gaat het uitgerekend nu zo hard?

De eerste verklaring is het einde van de crisis na zeven jaar. 'De crisis heeft een generatie gefrustreerde mensen opgeleverd', zegt Gijs Burgers (27) van het Rotterdamse Ketelbink Bier. 'Ik studeerde af met twee masterdiploma's en moest nog een jaar bijklussen om de huur te betalen. Niet precies wat je verwacht van het leven.'

Hij brouwde al twee jaar als hobby en merkte dat buren bereid waren te betalen voor zijn speciaalbier. Goedkoop zijn de nieuwe brouwsels niet. 'Ik heb toen mijn laatste 5.000 euro spaargeld aan de Rotterdamse stadsbrouwerij De Pelgrim gegeven. Ik dacht: het ergste wat me kan gebeuren, is dat mijn geld weg is en er duizend liter bier in de kelder staat. Maar een dag na het lanceerfeestje was alles verkocht.'

Inmiddels heeft Burgers een goede baan op de Amsterdamse Zuidas; Ketelbink blijft hij erbij doen. Veel andere brouwers, zoals de Utrechtse broers Sander en Ronald van de Streek, willen er wel van gaan leven. 'Mijn broer implementeert CRM-software, ik ben marketeer voor een congresorganisatie. Het doel is over anderhalf jaar, nee dat zeg ik al te lang, over een jaar een eigen brouwerij te hebben.'

De tweede succesfactor: de consument wil weer authentieke producten, geen eenheidsworst. 'Je ziet zelfs de warme bakkers terugkomen in Den Haag. Wie had dat een paar jaar geleden gedacht?', zegt Jasper Langbroek (32) van de Haagse brouwerij Kompaan. 'Dingen maken in Nederland wordt weer sexy. Als dienstenmaatschappij waren we daar ver van afgedreven.'

Tsjomme Zijlstra van Kaapse Brouwers voelt dat haarfijn aan. De voormalige filosofiestudent zit met zijn brewpub annex brouwerijtje in de oude Fenixloods op het Rotterdamse schiereiland Katendrecht, samen met een ambachtelijke kaasmaker, bakker, patémaker en koffiebrander. Ze organiseren samen proeverijen. Intussen worden de Kaapse bieren ook naar Engeland, Brazilië, Polen en Scandinavië verscheept. 'Het is absurd.'

De groei van de craft brewers lijkt onstuitbaar. Ze zien elkaar niet als concurrenten, maar als collega's en vrienden. Speciaalbrouwers met meer ervaring, zoals De Molen in Bodegraven, staan de nieuwkomers bij met raad en daad. De concurrenten, dat zijn Heineken en Grolsch en de Belgische bierbrouwers. Een La Chouffe of een Duvel, dat was een aantal jaren geleden nog speciaal, maar nu niet meer.

Toch is doorgroeien voor de jonge brouwers geen eenvoudige zaak, zeker als je een eigen brouwinstallatie wilt financieren. 'Het begin is niet zo moeilijk: je schrijft je in bij de Kamer van Koophandel, je verkoopt je eerste duizend liter', zegt Jasper Langbroek van Kompaan. 'Maar na het eerste succes komen de keuzen. We werken allemaal voor een baas, hebben vaak al een hypotheek en een gezin. Zeg je je baan op?'

Langbroek deed dat in 2013, zijn compagnon nog niet. 'We konden de investering nog niet terugverdienen, maar het was de enige manier om verder te groeien.' Kompaan wil een grote brouwinstallatie met een fatsoenlijke afvulinstallatie. 'De financiers komen al onze kant op. We moeten goed nadenken, want ze willen er wel wat voor terug.'

Waar is de grens? 'Onze generatie is hard aan het leren', zegt Ronald van de Streek. 'Nu nog kan iedereen overal zijn bier kwijt, want de vraag groeit ook. Op termijn wordt het lokaler. Des te leuker: vijftien brewpubs in Amsterdam, vijf in Rotterdam, vijf in Utrecht. Ken jij je lokale brouwer niet? Nee? Tsss.'

het uiltje

Naam Brouwerij het Uiltje

Plaats Haarlem

Opgericht 2012

Robbert Uylenborg (28) verwacht dit jaar 1.250 hectoliter te slijten. Het Uiltje heeft 6 bieren. De rokerige en hoppige Ransuil is een Russian Imperial Stout (10,5%), 'zwarter dan het hart van je ex-vriendin'. Ook de Bosuil (6%) is zwart als de nacht door de vele hop, maar smaakt daardoor juist fruitig.

vandestreek

Naam vandeStreek bier

Plaats Utrecht

Opgericht 2012

De broers Sander (31) en Ronald (28) van de Streek experimenteren er lustig op los. Dit jaar brouwen ze 400 hectoliter bij vier brouwers. Vast in hun assortiment: Broeders (6,3%), een fris hoppig tarwebier, en Dark Roast (7,8%). De gebrande smaken van de Dark Roast komen uit gebrande mouten en, jawel, koffie.

Ketelbink

Naam Ketelbink Bier

Plaats Rotterdam

Opgericht 2013

Ketelbink Bier begon als geintje op een studentenzolder. Gijs Burgers (27) gaf vervolgens zijn laatste 5.000 euro spaargeld uit om de eerste 10 hectoliter te laten maken bij de Rotterdamse brouwerij De Pelgrim. In één dag was alles verkocht. De blonde Ketelbink (6,8%) zit in 75 cl-flessen, goed voor twee à drie glazen.

Kaapse brouwers

Naam Kaapse Brouwers

Plaats Rotterdam

Opgericht 2013

Tsjomme Zijlstra (34) pakte het meteen serieus aan door zijn partnerschap met met speciaalbrouwerij De Molen (Bodegraven). 6 bieren, zoals Kaapse Gozer (Imperial Oatmeal Stout, 9,8%). Proeflokaal op Katendrecht met oude ketels van De Molen.

Kompaan

Naam Kompaan

Plaats Den Haag

Opgericht 2012

Jasper Langbroek (32) en Jeroen van Ditmarsch (33) brouwen 800 hectoliter: 5 vaste bieren (zoals Handlanger, 8,2%, bittere afdronk met tonen van dennennaalden en citrus), 4 seizoensbieren en 'barrel aged'-bieren die rijpen op vaten van onder meer Jack Daniels. Plannen voor flinke brouwerij en pub op de Binckhorst.

Oersoep

Naam Oersoep Brouwerij

Plaats Nijmegen

Opgericht 2011

Kick van Hout (39) en Sander Kobes (35) houden van traditie én experiment. Hun vele bieren uit de oude Honigfabriek (1.000 hectoliter) kennen vier categorieën: Donker en Diep, Bruisend en Blond, Saison en 'God is Goed' (bier uit wilde gisting, van licht tot diep zuur). Eigen ketels en pub.

oedipus

Naam Oedipus Brewery

Plaats Amsterdam

Opgericht 2012

Vier twintigers begonnen drie jaar geleden in de keuken te brouwen, dit jaar maken ze 800 hectoliter en leven ze al van hun bier. Mannenliefde (6%) met citroengras en sichuanpepers was hun eerste commerciële bier, Mama (5%) is een hoppige pale ale. Oedipus opent binnenkort een eigen brouwerij/pub op het Westerdok.

ramses

Naam Ramses Bier

Plaats Hooge Zwaluwe

Opgericht 2007

Ramses Snoeij (45) brouwt 18 single hop-bieren, waaronder Moby Dick (6,5%), IJsbeer (8,9%) en Ibis (5,7%). Met behulp van investeerders opende hij onlangs een kleine brouwerij in Hooge Zwaluwe. De productie groeit gestaag, dit jaar 600 hectoliter. Snoeij brouwde zijn eerste bier 24 jaar geleden in Amerika.

bax

Naam Bax Bier

Plaats Groningen

Opgericht 2014

Jeroen Bax (27) en Sepp Jansen (27) lanceerden in april hun eerste bier: Kon Minder (5,2%, een Amerikaanse blond) en Koud Vuur (6,2%, een rook porter). Bakermat is de woonkamer van Jeroens ouders. De Groningers maken dit jaar 250 hectoliter bij Brouwerij De 7 Deugden (Amsterdam Osdorp). Plannen voor eigen ketels.

rooie dop

Naam Microbrouwerij Rooie Dop

Plaats Utrecht

Opgericht 2012

De Rooie Dop werd opgericht door drie vrienden die elkaar leerden kennen in een Utrechtse studentenflat. Mark Strooker (35) zette de brouwerij alleen voort. De verschillende bieren, waaronder de Chica Americana IPA (7,1%), worden voor het merendeel geëxporteerd.

Bierlexiconnetje

Barrel Aged: 3 tot 6 maanden gerijpt op whisky- of wijnvaten.

Braggot: Zoet bier met tarwe en honing.

Coffee stout (Espresso stout): Bier met koffie toegevoegd.

Eisbock: Door vriesdestillatie van zwaar bier worden waterkristallen gescheiden van de alcohol en neemt het percentage toe: 9-12% of meer. Recordhouder is een Schotse Eisbock (65%).

(Russian) Imperial Stout: Zwaar, donkerkleurig, bitter bier. Tsarina Catharina II van Rusland was er dol op.

India Pale Ale (IPA): Goudgeel met hoge hopbitterheid, fruitige smaak. De Britten deden extra hop in hun bier zodat het houdbaar bleef tijdens de lange zeereis naar India.

Porter: Donker bier uit bruine mout, veel hop. Traditie uit Londen.

Rauchbier: Donker bier met gerookte mout. Traditie uit Bamberg (D).

Saison: Droog, zoetig bovengistend bier. Traditie uit Henegouwen (B).

undefined