Bezuinigingen van nieuw kabinet mogen ook van CPB wat minder

Maar aflossen van de staatsschuld is niet het enige middel om de vergrijzing op te vangen. De coalitie doet immers veel op andere fronten om de kosten van de vergrijzing te drukken. Meer ouderen moeten aan het werk, zo staat in het voorlopige akkoord van CDA, VVD en D66. De zorgkosten mogen niet stijgen en moet de WAO-instroom afgeremd. Zelfs het verhogen van de pensioengerechtigde leeftijd is besproken. 'Als je dit soort maatregelen neemt en ze zijn effectief, dan mag het jaarlijkse begrotingssaldo omlaag, erkent Casper van Ewijk, CPB-onderdirecteur.

Dat is opmerkelijk, aangezien het CPB twee jaar geleden nog groot alarm sloeg over de vergrijzing. De stijgende kosten van de zorg, de AOW en de pensioenen betekende dat de overheid de staatsschuld flink moest aflossen. Alleen dan hoeft de overheid in de toekomst de belasting niet te verhogen. Hiertoe moeten regeringen de komende decennia jaarlijks gemiddeld een overschot op de begroting hebben van 1,5 procent van het nationaal inkomen.

Het CPB heeft deze berekening onlangs opnieuw uitgevoerd, omdat de overheidsfinanciën de afgelopen jaren flink zijn verslechterd. Opmerkelijk is dat de staatsschuld in de nieuwe berekening niet meer volledig hoeft te worden afgelost. Bij 'houdbare overheidsfinanciën' zal de schuld in 2040 op 15 procent van het nationaal inkomen blijven steken. Het volgens het CPB 'houdbare begrotingssaldo' op lange termijn is hierbij jaarlijks 1 procent.

Echter, het CPB veronderstelde bij deze berekeningen een ongewijzigd beleid. En dat blijkt nu niet meer waar. De onderhandelende partijen grijpen in de zorg hard in en schrappen regelingen als de VUT en pre-pensioen.

Het CPB berekende eerder dat het verschuiven van de gemiddelde pensioenleeftijd met één jaar grote gevolgen heeft voor het begrotingssaldo. Het oplange termijn houdbare saldo halveert meteen met 0,5 procent. Één jaar later in de VUT betekent voor de economie 225 duizend oudere werknemers langer aan het werk. Daar profiteert de economie van en dus ook de fiscus.

Beperken van de zorguitgaven helpt ook, stelt Van Ewijk, al is het het effect hiervan op het wat minder groot. Het ziekenfondspakket wordt verkleind. Patiënten moeten straks eigen bijdragen gaan betalen. De coalitie wil hiermee voorkomen dat de zorgpremies stijgen in de aanloop naar het nieuwe zorgstelsel in 2006.

Het CPB heeft nog niet berekend hoeveel het daalt als alle maatregelen bij elkaar opgeteld worden. Daarom kan Van Ewijk niet zeggen of een begrotingstekort ook acceptabel kan zijn.

De bezuinigingen van het komende kabinet-Balkenende, waardoor bijvoorbeeld de banen van 20 duizend ambtenaren op het spel staan, mogen daarom wat minder. Ook van het CPB