'Bezetenen' goed geslaagde schoolvoorstelling

Het is een bijna achteloos gebaar, maar ook veelzeggend. Na een redetwist tussen vader en zoon gooit de zoon in het weglopen de stoel van zijn vader omver. De oude fauteuil waarvan de veren van armoede door de stof heen steken, zal verder de hele voorstelling omgekieperd blijven liggen. De jeugd stoot de ouderdom omver, zoveel is zeker, en zo zal het altijd blijven.

De jonge Vlaamse groep De Roovers is de afgelopen maanden aan het stoeien geweest met Dostojevski, met Camus en vooral met zichzelf.

Dostojevski schreef in 1871 de roman Demone“ Camus bewerkte die in 1953 tot de toneeltekst De Bezetenen en nu, in 1995 proberen De Roovers vorm te geven aan het grote gevoel van onbehagen dat zowel in de roman als in de toneeltekst de boventoon voert. De Bezetenen plaatst verveling tegenover amusement, nihilisme tegenover idealisme, een gelukzalige liefde tegenover een gebroken hart en een berustende vader tegenover een opstandige zoon.

Het stuk speelt zich af in een Russische provinciestad rond 1870 en volgt de lotgevallen van een groep met revolutionaire ideeën die zich Volkswoede noemt. Binnen deze groep heerst net zo veel onenigheid over de vraag hoe te leven, als in de maatschappij die ze willen bestrijden. Naijver en passie, conflicten tussen oud en jong, en de keuze tussen pragmatisme of romantiek maken van de groepsleden twijfelende individuen, dode zielen - demonen, zoals Dostojevksi ze noemt.

De leden van De Roovers stellen met deze voorstelling ongetwijfeld ook hun functioneren als acteur aan de orde. Ook zij vormen een groep, maar voelen zich meer nog een individu. In twee uur tijd snellen zij door de lijvige tekst heen. De anekdote doet er niet toe, het gaat om het overbrengen van een gevoel: is dit leven goed en zinvol of zou de mens eigenlijk meteen zelfmoord moeten plegen?

De beginscène, gespeeld voor de coulissen van golfkarton, is het mooist. Daar zijn de spelers in hun morsige kleding met elkaar in debat over de alledaagsheid van het leven. Daarna volgt een aantal kleinere scènes tussen afzonderlijke spelers, waarin gedebateerd wordt over de zin van grote veranderingen, het zoeken van een nieuw godsbesef en de vraag of de arme boeren nieuwe laarzen nodig hebben dan wel de poëzie van Shakespeare. Er wordt ook vreemdgegaan, er worden harten gebroken en er wordt zelfs geduelleerd. De Roovers doen dat met klapperpistooltjes en een houten eend die naar beneden valt. Zo simpel is het allemaal, maar dit alles wordt gespeeld alsof hun leven ervan afhangt.

'We moeten iets anders, maar er is niets' Nou ja, je kunt altijd nog toneelspelen. Ook als het iets heeft van een goed gelukte schoolvoorstelling, zoals hier. Alle spelers zetten hun niet geringe talent in de etalage, en trachten hun ambacht te combineren met de intellectuele noodzaak hier en nu dit stuk te spelen. Dat pleit voor ze.

Hein Janssen