NieuwsSchulden
Bewindvoerders: mensen met schulden worden steeds armer
Mensen met schulden en lage inkomens houden steeds minder geld over voor boodschappen, kleding, persoonlijke verzorging en vervoer. Dat is vooral te wijten aan de gestegen uitgaven aan huur, energie en zorgkosten.
Die conclusie trekt Zelf, een netwerk van maatschappelijke bewindvoerders, uit een steekproef onder hun cliënten. Ongeveer 250 duizend mensen worden in Nederland geholpen bij het beheren van hun financiën. Dat kan zijn vanwege problematische schulden, een (chronische) ziekte of een mentale beperking.
De bewindvoerders waarschuwen dat de mensen in beschermingsbewind tot de meest kwetsbare groep burgers behoren. Terwijl de koopkracht voor veel groepen stijgt, hebben zij het financieel juist zwaarder gekregen.
Wilt u dit verhaal liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie
De bewindvoerders hielden een steekproef onder tweehonderd cliënten die in de afgelopen tien jaar onder dezelfde basisomstandigheden leefden. Ze hebben nog steeds dezelfde woning en de samenstelling van het huishouden bleef hetzelfde. Het inkomen van deze groep ‘onder bewind’ is de afgelopen tien jaar toegenomen van gemiddeld 1.220,07 euro naar 1.506,34 euro per maand. Na aftrek van vaste lasten blijft daar in 2019 386,06 euro per maand van over, 48 euro meer dan in 2009. Dit ‘vrije’ budget van 12,86 euro per dag is niet alleen bedoeld voor boodschappen, maar ook voor kleding, persoonlijke verzorging en vervoer.
Kassastress
‘Het netto besteedbaar inkomen is voor deze groep in tien jaar een paar tientjes gestegen’, zegt bewindvoerder Erwin Bel, voorzitter van het platform maatschappelijke bewindvoerders en directeur-bestuurder van stichting CAV, de oudste en grootste bewindvoerder in Nederland. ‘Maar de gemiddelde prijsstijging van vaste lasten én consumptiegoederen is veel hoger geweest. Per saldo heeft deze groep dus minder te besteden dan in 2009.’ De vaste lasten maken bij deze groep soms tot wel 75 procent van hun uitgaven uit, aldus Bel. ‘Dan is je portemonnee een tikkende tijdbom.’
Tussen 2009 en 2019 zijn onder meer de kosten gestegen voor huur (37,3 procent), telefoon en internet (15,3 procent), gemeentelijke belastingen (42,3 procent), ziektekosten (21,9 procent) en eigen risico (89 procent). De uitkeringen, zorg- en huurtoeslag en bijzondere bijstand zijn ook gestegen, maar per saldo weegt dat volgens de bewindvoerders niet op tegen de hogere kosten van consumptiegoederen, zoals voedsel en kleding.
‘Ontbijtje bij de Hema is voor mij al vakantie’
We spraken drie mensen die met moeite het hoofd boven water houden. ‘Ik ben blij met de schuldhulpverlening. Maar het lijkt me fijn om de financiën over een paar jaar zelf te doen.’
‘Met zo’n budget ervaar je elke dag kassastress bij het boodschappen doen’, zegt bewindvoerder Marcel Kooi van Kompas Zuidlaren. Ron Monen van Humanitas Inkomensbeheer zegt dat zijn cliënten er in tien jaar nog geen 50 euro per maand bij hebben gekregen om te voorzien in hun levensonderhoud. ‘Iedereen begrijpt dat je dan gewoon verarmt.’
Het Nibud vindt het lastig om te reageren op het onderzoek van de bewindvoerders. ‘Wij houden een andere systematiek en afbakening van vaste lasten aan, dat maakt vergelijken moeilijk’, aldus een woordvoerder van het instituut voor budgetvoorlichting. Het Nibud concludeerde begin dit jaar uit eigen onderzoek dat de vaste lasten zijn gestegen tussen 2009 en 2019, waardoor er minder overblijft voor andere uitgaven. ‘Wat het Nibud vooral belangrijk vindt, is dat deze kwetsbare groep wordt begeleid naar financiële (zelf)redzaamheid.’
Volgens een woordvoerder van het ministerie van Sociale Zaken staat de koopkracht van kwetsbare groepen ‘hoog op de agenda’ van het kabinet. ‘We realiseren ons dat het een uitdaging is voor cliënten die onder bewind staan om de eindjes aan elkaar te knopen. Er kunnen problematische schulden spelen, of er zijn andere problemen die het leven ingewikkeld maken. Hier is aandacht voor, onder meer vanuit de brede schuldenaanpak van het kabinet.‘
Volgens het ministerie is er extra geld gegaan naar de toeslagen voor huur- en zorgkosten. ‘Deze toeslagen stijgen mee als de prijzen stijgen, juist om de laagste inkomens te ondersteunen in de vaste lasten. Daarnaast zijn andere maatregelen getroffen, bijvoorbeeld de verlaging van de inkomstenbelasting.’
Op Prinsjesdag maakt het kabinet de plannen voor 2020 bekend, waarvoor de koopkrachtontwikkeling van alle groepen onder de loep wordt genomen.
‘In de kramp’ na 14,62 euro boodschappen bij de Lidl
Hoe voelt het om te moeten rondkomen onder de armoedegrens? Warm Rotterdam, een initiatief van de Pauluskerk, heeft leden van de gemeenteraad uitgedaagd dat aan den lijve te ondervinden. ‘Het houdt me continu bezig. Als dit altijd zo was, zou ik er gek van worden. Het blokkeert je.’
Een kinderfeestje, dat hoeft niet zo veel te kosten, toch? Paardrijden, chips, limonade en aan het eind van de dag voor iedereen een pannenkoek; voor een paar tientjes ben je klaar. ‘Inderdaad’, zegt Andrea Bloemhof (37). ‘Ik zou niet weten waar ik het vandaan moest toveren.’
