'Betrouwbaarheid Bolkestein neemt af': VVD-leider toont volgens Wallage weinig verantwoordelijkheid

Van onze verslaggevers

Ewoud Nysingh

Hella Rottenberg

DEN HAAG

Bolkestein gaat Brinkman achterna, zegt PvdA-fractievoorzitter Wallage na afloop van een scherp en af en toe emotioneel debat over Bosnië. Wallage meent dat de strategie van Bolkestein - aan de regering deelnemen en tevens vanuit de Kamer oppositie voeren - niet zozeer een probleem is voor de PvdA, dan wel voor de VVD en Bolkestein zelf.

'Ik heb Brinkman zich zien ontwikkelen van leider van een regeringsfractie tot leider van de oppositie tegen Lubbers. We weten allemaal wat er met hem en het CDA is gebeurd. Als Bolkestein zo doorgaat, dan komt hij geleidelijk aan in dezelfde positie.'

- Waarom maakt u dan zich zo druk? Vandaag bleek toch weer dat Bolkesteins oproep om uit Bosnië te vertrekken geen effect heeft?

'Iedereen wil z'n eigen punten benadrukken in de coalitie. Ik rood, Bolkestein blauw. Maar tegelijkertijd moet je een aantal dingen gezamenlijk uitdragen. Anders heb je aan het eind een disfunctionerende coalitie. Bij het vorige kabinet heb ik dat aan den lijve ondervonden. Brinkman maakte er een dagtaak van het kabinet de maat te nemen. Aan het eind houd je geen coalitie meer over.

'Het valt nu wel mee. Maar er zijn onderwerpen waarvoor het moeilijk is een draagvlak te vinden, zoals het uitzenden van jonge mensen naar oorlogsgebied. Bolkestein stemt in met het uitzenden van een nieuwe groep mariniers, maar op hetzelfde moment zegt hij dat we daar weg moeten.'

- Was u zo geïrriteerd omdat u eigenlijk dacht dat de regering tegemoet kwam aan Bolkestein en de suggestie wekte dat de Nederlandse troepen in januari teruggehaald worden?

'Nee. Voorhoeve heeft vandaag gezegd dat het kabinet er niet van uitgaat dat vervroegd moet worden teruggetrokken. Als je dat wel wilt, moet je dat niet vanaf het katheder op een partijraad roepen, maar er in de coalitie over praten. Zo'n essentiële kwestie mag je niet voor partijpolitieke doeleinden alleen gebruiken. Bolkestein heeft ook geen concrete voorstellen in het parlement gedaan. Zijn woorden waren puur bestemd voor politieke consumptie.'

- Uw emotionele uitspraak over uw motief politicus te worden - 'het tegengaan van het gevoel van machteloosheid, die bijna-onmogelijkheid om genocide tegen te houden' - dat klonk als een verdachtmaking aan Bolkesteins adres.

'Ik was niet emotioneel, ik was rationeel. Bolkesteins drijfveer in de politiek is zich afzetten tegen de jaren zestig en zeventig. Bij hem is dat gefundeerd in zijn enorme weerzin tegen Den Uyl. Hij wil Nederland nuchterheid, nieuwe normen, opkomen voor nationaal belang bijbrengen en het bevrijden van die progressiviteit.

'Ik zette mijn eigen drijfveer daarnaast. We mogen nooit meer afzijdig staan, zeker niet als er dicht bij huis sprake is van genocide. Ik geloof in internationale oriëntatie. Dáár heeft Nederland belang bij.'

- Hoe lang kan Bolkestein wat u betreft doorgaan met oppositie voeren?

'Je kunt het niet afpalen. Maar ik heb een welgemeende waarschuwing gegeven. De geloofwaardigheid van de VVD als coalitiepartner neemt af. De betrouwbaarheid van Bolkestein wordt minder. Wellicht is zijn strategie electoraal succesvol, maar bestuurlijk komt hij in de knel. Als eerste rijdt hij Voorhoeve klem.'

- Hoe gaat u Bolkestein stoppen?

'Ik ben minder gefixeerd op Bolkestein dan u denkt. Zijn methode van werken draagt een behoorlijk breukrisico voor hemzelf in zich. Kijk maar naar zijn bizarre vergelijking tussen de CPN en NSB. Hij is meer geïnteresseerd in zijn eigen positie in het maatschappelijk debat dan in het tonen van zijn verantwoordelijkheid als VVD-leider.

'Hij heeft een groter probleem dan ik. Hij maakt een soort spagaat; daar krijg je ontzettende kramp van. Het enige waar ik op toe zie, is dat het kabinet zich niet van de wijs laat brengen. Er komt een moment waarop ook in de VVD het debat losbreekt.'

'Voor de kiezer is er een groot verschil of iemand het aardig in een debat doet of dat je hem het land toevertrouwt. Hij is een nep-oppositieleider. Wat telt in de politiek is je omgang met verantwoordelijkheid.

'Dat is ook waarom het gaat als de keuze voor het premierschap voorligt. Laat maar komen! Hij loopt zich stuk.'