Bespioneerde de NSA ons of hebben wij zelf afgeluisterd?
AMSTERDAM - Heeft Glenn Greenwald zich vergist? Heeft het doorgeefluik van Edward Snowden sommige van de door hem gelekte NSA-documenten verkeerd geïnterpreteerd? Maandag kookte een al wat langer sudderende technische discussie ineens over, toen de Amerikaanse NSA-expert Matthew Aid schreef dat Greenwald 'het vaak mis heeft', bij de interpretatie van het NSA-programma Boundless Informant, de bron van veel recente ophef.
Boundless Informant is het programma waarmee de Amerikaanse inlichtingendienst NSA bijhoudt hoe vaak elk land is afgeluisterd. Voor Nederland geldt het getal van 1,8 miljoen metadata (wie belt met wie en wanneer) in één maand, rond de afgelopen jaarwisseling. Greenwald zegt dat die metadata slaan op inwoners van de bespioneerde landen zelf - een belangrijke reden voor de ophef.
Vorige week, toen Noorwegen aan de beurt was, gebeurde er iets dat nog niet eerder was gebeurd. Nadat de krant Dagbladet het nieuws had gebracht (33 miljoen afgetapte metadata), belegde het hoofd van de Noorse militaire inlichtingendienst een persconferentie. Het getal klopt, zei Kjell Grandhagen, maar die data hebben we allemaal zelf verzameld. In het buitenland. Ten behoeve van onze militaire operatie in Afghanistan en tegen het terrorisme. En daarna hebben we ze met de NSA gedeeld. Dat mag, zei hij. Het was voor het eerst dat een Europese geheime dienst zo openlijk probeerde te verklaren waar die afgeluisterde data vandaan komen.
Greenwald wees in een reactie op de handleidingen van de NSA. Daarin staat dat de metadata afkomstig zijn uit afluisteroperaties tégen ('against') een bepaald land. Tja, zei Grandhagen, ik snap dat dat misverstanden oproept, maar dat is gewoon onhandig geformuleerd. Volgens hem bedoelde de NSA: afluisteroperaties verricht dóór een bepaald land. Dat maakt veel verschil: het eerste is illegaal, het tweede is legaal.
In Nederland is de vraag nog niet beantwoord. De NSA kan de metadata tegen onze zin hebben afgetapt, of de NSA kan de metadata hebben gekregen van onze geheime diensten, met onze instemming.
De militaire inlichtingendienst MIVD speelt dan een sleutelrol. Die heeft twee antennes staan, in Burum en Eibergen, waarmee satelliettelefoons en hoogfrequent radioverkeer kunnen worden afgeluisterd, bijvoorbeeld in Afghanistan. De MIVD mag daar van de wet ongelimiteerd naar vissen, zonder toestemming vooraf. Dan kom je best aan 1,8 miljoen telefoontjes per maand.
'We wisselen inderdaad metadata uit', zegt de MIVD. 'Dat doen we overal waar we op missie zijn en op missie gaan, zoals Afghanistan en straks ook in Mali. Dat is in lijn met de wet.' De MIVD verstrekt daarbij geen Nederlandse telefoonnummers, zegt een woordvoerder. Hoeveel metadata er met de NSA worden uitgewisseld zoekt de MIVD nog uit.
Overigens blijven Nederlanders het doelwit van de NSA, via kanalen als Google en Facebook.
Ontslag geweigerd
De chef van de NSA, generaal Keith Alexander, heeft in juni zijn ontslag aangeboden vanwege de onthullingen over het werk van zijn organisatie. De regering wilde dat hij aanbleef. Dat meldde The Wall Street Journal maandag. Het vertrouwen in Alexander kreeg een knauw toen duidelijk werd dat er een lek in zijn organisatie zat. Edward Snowden, die bij de NSA was gedetacheerd, bleek een grote hoeveelheid staatsgeheimen te hebben meegenomen. De regering vond het een slecht idee om Alexander te laten boeten. Dat zou het probleem niet oplossen en Snowden mocht niet het idee krijgen dat hij 'een overwinning' had behaald.
undefined
