Bert Wagendorp: 'Lodewijk, de PvdA stapt in, of het land gaat ten onder'

Edith Schippers onderbrak gisteren de formatiepogingen voor 'een moment van interne reflectie', dat trouwens drie dagen in beslag zal nemen. Maandag moet de reflectie bij de verschillende partijen hebben geleid tot flexibiliteit, ruimhartigheid en een open mind, zodat Schippers weer fris aan de slag kan.

Het is de bedoeling dat Alexander Pechtold na drie dagen houthakken zijn hart opent voor Gert Jan Segers van de CU. Die moet tijdens de zondagse preek een antwoord zien te vinden op de vraag hoe hij Pechtold duidelijk kan maken dat Voltooid Leven een breekpunt is, zonder er meteen een breekpunt van te maken.

Emile Roemer is niet zo reflectief, hij had vrijdag aan een interne reflectie van ongeveer een seconde genoeg om vast te stellen dat hij nog steeds geen zin heeft in de VVD. Lodewijk Asscher is al sinds 16 maart bezig met interne reflectie en komt daarbij steeds tot hetzelfde inzicht: de PvdA doet niet mee. Voorlopig althans.

Buma heeft even superkort gereflecteerd op Roemers centraal-linkse coalitie onder leiding van premier Buma en dat idee daarna met een holle lach in de prullenbak gedonderd. Mark Rutte zou hooguit even kunnen reflecteren op Paars, met D66, PvdA, GL en de Partij van de Dieren, maar vermoedelijk vindt hij het zinvoller tijdens het partijcongres met Jort Kelder wat te reflecteren op de beste rosé voor de komende zomer.

Ik heb er al met al weinig vertrouwen in dat Schippers oproep zal werken en ik denk dat Schippers daar ook niet van uitgaat. Ik vermoed dat Pechtold na drie dagen in de frisse Wageningse buitenlucht nog scherper dan eerst zal inzien dat hij in een kabinet met VVD, CDA en CU afdendert op de zoveelste afstraffing voor zijn partij, die na 51 jaar juist iets van stabiliteit begint te vertonen. Voor Segers zal de worsteling ook niet heel lang duren: de wet Voltooid Leven is duivelswerk.

Dat maakt het verkennend onderzoek van Schippers heel overzichtelijk, vooral omdat er niet zo heel veel te verkennen valt. VVD en CDA zijn onvermijdelijke regeringspartners en de enige twee partijen die Rutte III aan een meerderheid kunnen helpen zijn D66 en PvdA. Bij VVD, D66 en CDA kan Schippers hierover met een lichte verkenning volstaan - die willen best.

De verkenning betreft vooral de geestesgesteldheid van de PvdA. Die partij verkeert nog in rouw. Leider Asscher vindt dat het na de afstraffing van 15 maart niet past in een kabinet te stappen. Dat sentiment valt te begrijpen, maar er staat tegenover dat het ook weer vreemd is mensen die wél PvdA hebben gestemd regeringsinvloed te ontzeggen vanwege het gejeremieer om de weglopers.

Maar er is helemaal geen keuze, dus waar hebben we het over? Naast de PvdA-variant zijn er maar twee andere: nieuwe verkiezingen en een minderheidskabinet. Op de eerste variant zit behalve Wilders niemand te wachten, bij de tweede is het de vraag welk minderheidskabinet met een verwachte levensduur van langer dan een maand dat zou moeten zijn. VVD-CDA met gedoogsteun van het clownstrio Wilders, Krol en Baudet?

Ze zijn niet gek bij de PvdA, daar weten ze dit ook. En ik vermoed dat ze er ook wel weten dat je in dagen van grote economische voorspoed beter deel kunt uitmaken van een kabinet dan er als vierde oppositiepartijtje tegen te hoop te lopen - iets waarvoor Asscher me sowieso niet erg geschikt lijkt. Omdat het de enige mogelijkheid is, heeft de PvdA wat te eisen. Met Jeroen Dijsselbloem op Financiën, Liliane Ploumen op Buitenlandse Zaken en Diederik Samsom op Duurzaamheid durf ik hier wel te voorspellen dat bij de volgende verkiezingen de vijftien zetels weer in zicht zullen komen.

Het enige punt is tijd. Iedereen weet dat er niks anders opzit, maar zelfs dan heb je te maken met timing. Schippers moet nog één of twee kansloze opties verkennen en onderzoeken, liefst een beetje traag. En als die dan na een week of acht ook zijn weggestreept, kan zij zich tot Asscher wenden en tegen hem zeggen: Lodewijk, de PvdA stapt in of het land gaat ten onder. Waarop Asscher zal zeggen dat hem en zijn partij in dat geval geen andere keuze rest dan Nederland te redden.

Geduld, vrienden, de uitslag staat vast, maar de tijd moet nog even worden volgespeeld.