Ben Carson, rijzende ster onder de Republikeinen

Wie in een Amerikaanse boekwinkel op zoek gaat naar de bestsellers van de Republikeinse presidentskandidaat Ben Carson vindt ze niet in de kast 'Politiek' of 'Maatschappij'. Carson staat in de kast 'Christelijk Leven', het genre van aan God te danken succesverhalen die als strohalm dienen voor lezers die het minder getroffen hebben. Carsons succesverhaal is nu de strohalm voor het halve land.

Tenminste: voor het conservatieve deel daarvan. Dinsdag nam Carson de leiding in de Republikeinse presidentsrace. In de peiling van CBS en The New York Times passeerde hij vastgoedkoning Donald Trump, die de afgelopen honderd dagen aan kop ging. Carson zou nu op 26 procent van de Republikeinse stemmen kunnen rekenen, Trump op 22 procent. De rest komt daar op grote afstand achter.

Het is een verrassende ontwikkeling in de toch al onvoorspelbare voorverkiezingsrace. Carson, die dit voorjaar op 2 procent stond, is een man die de media vooral heeft gehaald met enormiteiten. Hij vindt dat moslims geen president mogen worden, hij vindt Obamacare het ergste sinds de slavernij, hij vindt het huidige Amerika vergelijkbaar met nazi-Duitsland, hij denkt dat homoseksualiteit een keuze is ('Kijk maar hoeveel mannen er als homo uit de gevangenis komen') en denkt dat de Holocaust had kunnen worden voorkomen als de Joden vuurwapens hadden gehad.

_{(Tekst gaat verder onder foto).}

Outsider

Maar Carson komt ermee weg. Deels omdat veel conservatieve Amerikanen deze uitspraken helemaal niet als uitglijders beschouwen, en deels omdat veel conservatieve Amerikanen hem vergeven. Hij heeft vriendelijke ogen, een zachte stem, spreekt rustig en bijna bedeesd - en dan vallen die harde uitspraken best mee.

En net als Trump is hij een outsider, zonder politieke ervaring, die dus vooral op zijn persoonlijkheid en biografie wordt beoordeeld. Die spreken een bepaald type Republikeinen zeer aan.

Carson (64) is een gepensioneerde hersenchirurg, die in 1987 een met het hoofd aan elkaar vergroeide Siamese tweeling van elkaar scheidde. De jongetjes leden ernstige hersenschade, maar bleven leven, voor het eerst in de geschiedenis. Deze operatie maakte van Carson een beroemdheid, en leidde tot boeken met titels als Gifted Hands en You have a Brain.

God

Hij kwam van ver. Zijn alleenstaande moeder (zijn vader bleek er een tweede gezin op na te houden) verplichtte haar twee kinderen tot het lezen van twee boeken per week en zette zoon Ben zo op een pad dat hem van Detroit in Yale bracht. God speelde daarbij een niet te verwaarlozen rol. Hij verscheen in een nachtelijke droom, voorafgaand aan een belangrijk scheikunde-examen, en schreef daarin alle sommen op het bord die Carson die ochtend op zijn proefwerk zou krijgen. 'Toen wist ik dat God wilde dat ik dokter zou worden.'

God kwam Carson vaker te hulp. Carson, een lichtgeraakte tiener, probeerde op zijn vijftiende zijn beste vriend neer te steken toen die de radio op een andere zender draaide. Het mes ketste af op de gesp van zijn riem. Carson sloot zich op in de badkamer en bad om hulp. Die kreeg hij, in de vorm van een Bijbel die openviel bij een spreuk over lankmoedigheid, het inslikken van woede. Sindsdien bidt Carson elke dag.

Het zijn verhalen die het goed doen bij de evangelische christenen uit het midden van het land, maar ook bij de Amerikanen die nog in de klassieke Amerikaanse droom geloven: als je maar hard genoeg werkt dan kom je er wel. Carson is tegen progressieve belastingen voor de rijken, en tegen uitkeringen voor de armen. 'Overheidssteun drukt armen dieper de armoede in', schrijft hij in zijn boek One Nation. 'Daaraan gaat ons land ten onder.'

Als zwarte uit een achterstandswijk kan hij hoe dan ook op Republikeinse sympathie rekenen, alleen al omdat hij met die achtergrond geen Democraat is geworden.

'Als God me zou roepen'

In 2013 mocht Carson spreken op het Nationale Gebedsontbijt, een christelijk evenement in Washington. President Obama zat naast hem op het podium, maar Carson sprak onverschrokken zijn conservatieve afkeer uit van politieke correctheid en overheidstekorten, gelardeerd met Bijbelspreuken en biografische sleutelmomenten. The Wall Street Journal schreef er een hoofdredactioneel commentaar onder de kop: Ben Carson For president.

Daarover zei Carson vorig jaar: 'Ik denk dat er betere kandidaten zijn dan ikzelf. Maar als God me zou roepen, zou ik niet aarzelen.'

Verschuivingen in Republikeinse peilingen

Het derde Republikeinse verkiezingsdebat, vanavond, wordt een belangrijk moment voor Jeb Bush. De zoon en broer van twee eerdere presidenten, een half jaar geleden nog de grote favoriet voor de nominatie, is de afgelopen twee maanden niet meer boven de 10 procent in de peilingen uit gekomen. Als er niets gebeurt, is de vraag of hij steun blijft houden van zijn financiers. Vorige week moest Bush al leden van zijn campagneteam ontslaan - een teken aan de wand. Verder zullen de ogen gericht zijn op Marco Rubio, de senator uit Florida die in het vorige debat een sterke indruk maakte en nu derde staat (Carly Fiorina, de ijzeren dame van dat debat, is weer weggezakt). Rubio wordt door gokkers de meeste kansen toegedicht om de nominatie in de wacht te slepen - als eerste insider achter de outsiders Carson en Trump.