Belastingwetten zijn lang niet streng genoeg, zegt commissie

Bedrijven en vermogenden die zo min mogelijk belasting willen betalen, laten zich helpen door belastingadviseurs en trustkantoren die niet in de geest van de wet handelen. Dat dergelijke dienstverleners meestal, zij het niet altijd, binnen de wet blijven, betekent volgens de commissie dat de wetten niet streng genoeg zijn. Omdat het uitgesloten is dat de belastingontwijkingbranche zichzelf reguleert, zo redeneert de parlementaire ondervragingscommissie fiscale constructies, zal de wetgever dat nog strenger moeten doen.

De commissie onder leiding van PvdA-Kamerlid Henk Nijboer suggereert dit in haar eindverslag 'Papieren werkelijkheid'. De titel verwijst naar wat de Kamerleden waarnamen tijdens de 23 verhoren onder ede van deskundigen en getuigen: wie betrokken is bij belastingontwijking creëert een papieren werkelijkheid van brievenbus-bv's en andere fiscale constructies om net binnen de grenzen van de wet te blijven.

Enquête

Het was vorige maand voor het eerst dat de Tweede Kamer een zogenoemde mini-enquête hield: in korte tijd hoort een speciale Kamercommissie betrokkenen onder ede. Wie uitgenodigd wordt, mag niet weigeren. 'Sommige getuigen zouden niet op vrijwillige basis zijn gekomen', schrijft de eerste parlementaire ondervragingscommissie.

Alleen de parlementaire enquête is een zwaarder onderzoeksmiddel van de Kamer. De parlementaire ondervragingscommissie formuleert vooraf geen onderzoeksvraag, aast niet op documenten en komt na afloop niet met een uitgebreid verslag met conclusies en aanbevelingen. In plaats daarvan staan in het korte verslag 'bevindingen'. De VVD vindt de mini-enquête niets toevoegen en deed, net als de PVV, niet mee.

'Trustkantoren houden zich onvoldoende aan de wet. Er is te weinig toezicht en de zelfregulering komt niet van de grond', zei commissievoorzitter Nijboer. De moraal van belastingadviseurs en trustkantoren die constructies opzetten, wordt volgens Nijboer door niets anders ingegeven dan de wet. Als een dubieuze constructie nog net legaal is, is het in volgens betrokkenen een goede constructie. Uitgerekend de Tweede Kamer moet daar niet moeilijk over doen, bleek uit sommige verhoren, want het parlement laat die wetten passeren.

Handelen naar de geest van de wet, daar doen belastingadviseurs en trustkantoren niet aan. Want wat dat precies is, 'de geest van de wet', daar denken de betrokken adviseurs verschillend over. De branche vraagt er volgens de commissie-Nijboer zelf om om beteugeld worden met duidelijke wettelijke grenzen.

Panama Papers

Aanleiding voor het instellen van de eerste parlementaire ondervragingscommissie waren de zogenoemde Panama Papers. Interne, in april vorig jaar gelekte documenten van het Panamese trustkantoor Mossack Fonseca dat wereldwijd handelt in brievenbusbedrijfjes in belastingparadijzen. 'Voor ons dagelijkse praktijk', zei 'belastingparadijsspecialist' Ben van den Berg van de Belastingdienst in een van de eerste verhoren. 'De Panama Papers gaan over één kantoor en er zijn vele van dit soort kantoren.'

Een van de 27 getuigen en deskundigen die voor de commissie onder ede stonden, was Jan Favié, die in Amsterdam de royaltyinkomsten van U2 en Stones fiscaal begeleidt. Favié ontkende onder ede dat de rockbands uit zijn op Nederlands belastingvoordeel, maar daar geloofde de parlementaire commissie niets van.

Trustadviseur Gregory Elias leek de grootste vis voor de commissie omdat hij 312 keer in de Panama Papers wordt genoemd. De 64-jarige Elias is schatrijk geworden met het naar eigen zeggen voor klanten regelen van het 'optimaliseren van belasting', 'belastingkorting' en 'belastingbesparing'. Hij kwam met flinke tegenzin, maar zei niets wezenlijks.

De commissie volgde twee sporen in haar mini-enquête: kapitaal dat via Nederland loopt en particuliere vermogens die naar het buitenland worden gesluisd. Beide sporen hebben belastingontwijking als doel, maar de commissie kreeg er de vinger niet achter om hoeveel geld het gaat. Miljarden, dat weten de Kamerleden zeker.