Nieuwstoeslagen
Belastingdienst keert ruim helft van kind- en huurtoeslagen te laag of te hoog uit
In Nederland keert de Belastingdienst jaarlijks aan 80 procent van de huishoudens (6 van de 8 miljoen) geld uit: in de vorm van huur- en zorgtoeslag en kindregelingen. En dat gaat lang niet altijd goed. In ruim de helft van de gevallen moet de fiscus achteraf bijbetalen of geld terugvorderen. Dit blijkt uit onderzoek van het Centraal Planbureau.
De Nederlandse traditie om tal van groepen te compenseren voor koopkrachtverlies heeft in de loop der jaren geleid tot een ongekende toeslagencarrousel. De Belastingdienst is op aarde om belasting te innen en doet dat ook voor een indrukwekkende reeks verschillende lasten. Maar, geheel indruisend tegen zijn aard, maakt de dienst ook elk jaar 12 miljard euro aan financiële ondersteuning over aan lagere inkomens en mensen met kinderen. Deze toeslagen zijn veelal voorschotten gebaseerd op schattingen van het in dat jaar te vergaren inkomen. Dit gaat bijzonder vaak fout: ‘Het blijkt vaak lastig om vooraf in te schatten op hoeveel toeslag huishoudens recht hebben’, schrijft het CPB.
Het Planbureau onderzocht hoe goed de Belastingdienst presteerde tussen 2011 en 2016 bij het uitkeren van huurtoeslag en het kindgebonden budget. In 2016 kreeg 3 op de 10 huishoudens te veel toeslag. Het jaar daarop kregen ze bericht dat ze moesten terugbetalen. Ook zo’n 3 op de 10 huishoudens kreeg te weinig en had het jaar daarop nog een bedrag van de Belastingdienst te goed. Dan is er nog een derde categorie: huishoudens die recht hebben op (huur- of kinder-)subsidie maar die niet aanvragen. Dat geldt voor zo’n 10 tot 15 procent van de huishoudens. Het CPB concludeert dat zowel bij het kindgebonden budget als de huurtoeslagen slechts een minderheid precies het juiste bedrag ontvangt.
Kloppende schatting
De toeslagen zijn een puzzel voor de Belastingdienst én voor burgers. Burgers moeten een indicatie geven van hun te verwachten inkomenssituatie. De fiscus moet controleren of die schatting klopt. Het gevolg is een rondpompen van geld, plus vele correcties achteraf. Een extra uitbetaling zal tot weinig klachten leiden, maar een terugvordering van de subsidie is voor veel huishoudens een probleem. De toeslagen zijn bedoeld om de lagere inkomens te ondersteunen, maar hebben hierdoor vaak juist een averechts effect.
Meerdere kabinetten hebben hun ambities om het belastingstelsel te hervormen zien stranden op de stroeve praktijk. Elk jaar op Prinsjesdag wordt de begroting vergezeld door koopkrachtplaatjes. Nederland kent een lange traditie van het ‘bijplussen’ van groepen die er in de koopkrachtplaatjes slecht van afkomen. Dat bijplussen gaat vaak gepaard met het draaien aan een van de vele toeslagenknoppen. Maar de Belastingdienst zou juist geholpen zijn bij een vereenvoudiging van het stelsel, met minder regelingen.
Zulke voornemens lopen telkens spaak omdat bij elke hervorming van het stelsel er groepen worden geraakt. Draaien aan een belastingknop betekent vrijwel altijd meer geld voor de ene groep en minder geld voor een andere. Het kabinet-Rutte II hoopte het stelsel te hervormen en had hiervoor 5 miljard aan ‘smeerolie’ uitgetrokken, geld om de grootste pijn bij groepen mee te verzachten. De hervorming kwam er niet omdat oppositiepartijen, die nodig waren voor steun, dat geld liever anders besteedden.
Waarom de Belastingdienst vecht tegen z’n eigen burgers
De Belastingdienst staat opnieuw voor het hekje in de Tweede Kamer en de vraag is niet meer wat de dienst verkeerd deed in z’n illegale jacht op onschuldige ontvangers van kinderopvangtoeslag, maar waarom. Wat is er in een overheid gevaren die niet voor z’n burgers staat, maar ertegen vecht? Lees hier de column van Toine Heijmans.
Belastingdienst ziet zelf: ict-systemen zijn zo verouderd dat het innen van belasting gevaar loopt
Enkele grote ict-systemen van de Belastingdienst vertonen zoveel mankementen dat de belastinginning in gevaar kan komen. De dienst werkte met zo’n zeshonderd verschillende ict-systemen, zo bleek in 2017.
