Belangrijke adviseur in coronacrisis voelde zich niet serieus genomen

Dat blijkt uit interne stukken die met een beroep op de wet openbaarheid bestuur (wob) naar buiten zijn gekomen.

Meerdere leden beklaagden zich tussen februari en mei bij de voorzitter van het adviesorgaan over de tijdsdruk waaronder ze stonden. Het Bestuurlijke Afstemmingsoverleg moet volgens de wettelijke crisisstructuur bekijken of de adviezen van het Outbreak Management Team (OMT) uitvoerbaar zijn. In de praktijk komt dat vaak niet uit de verf, omdat er amper tijd is om de stukken te lezen. In de maanden februari tot en met juli lijkt het BAO dan ook nergens af te wijken van de adviezen van het OMT.

Volgens de leden is er vaak ‘geen ruimte voor een goede voorbereiding, het lezen van het advies of majeure aanpassingen’, zo staat in een interne notitie van 18 mei. Conclusie: ‘Dit heeft tot een onwenselijke situatie geleid waardoor het BAO niet in de positie is die het behoort te hebben.’

Het adviesorgaan, dat onder leiding staat van een topambtenaar van het ministerie van Volksgezondheid, komt in wisselende samenstelling bijeen na nieuwe adviezen van het OMT. Tot de vaste leden behoren vertegenwoordigers van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de GGD/GHOR, de Inspectie Gezondheidszorg en topambtenaren van betrokken ministeries. In de beginperiode van de coronacrisis schoven vaak ook belangenbehartigers van de langdurige zorg en ziekenhuizen aan.

Klachten over het gebrek aan tijd en informatie komen in meerdere geopenbaarde stukken terug. ‘De deelnemers van het BAO geven aan dat deze discussie moeilijk te volgen is omdat zij niet de beschikking hebben over de stukken.’ Op een ander moment kregen de leden te horen dat ‘ze binnen een uur’ moesten reageren op een OMT-advies dat net binnen was.

In de BAO-notitie van 18 mei valt te lezen dat de besluitvorming in de coronacrisis ‘complex’ is geworden, omdat er allerlei parallelle overleggen zijn ontstaan. Daardoor zou er op andere plekken al over de uitvoerbaarheid worden gesproken. De informele Catshuissessies worden daarbij niet genoemd, maar zeker is wel dat de voorzitter van het BAO in die tijd elke zondag aanschoof bij de overleggen in de officiële residentie van de premier.

Ook de voorzitter van het OMT, Jaap van Dissel, was aanwezig. Recent onthulde de Volkskrant dat leden van het OMT zich voor het blok gezet voelden door besluiten die informeel op zondag al waren genomen in het Catshuis. Of dat voor leden van het BAO ook geldt, is niet duidelijk.

Na de klachten van de leden in mei werd de werkwijze van het BAO aangepast. Zo krijgen deelnemers voortaan wel de agenda van het OMT te zien en ook de precieze adviesaanvraag van het kabinet. Verder werd besloten om voortaan minder partijen uit te nodigen. De vertegenwoordigers van de zorg vielen af, ook omdat zij al op ‘andere wijze’ in gesprek met het ministerie van Volksgezondheid zouden zijn.

Dat ministerie houdt de notulen van de bijeenkomsten geheim, maar uit de wel geopenbaarde stukken blijkt dat de vertegenwoordigers van de zorg juist geregeld kritisch zijn. Zo was een vertegenwoordig van de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra NFU) op 12 maart sceptisch over maatregelen die premier Rutte dezelfde dag bekend zou maken.

‘De NFU vindt de maatregelen minimaal en acht het van groot belang om aan de voorkant meer en strengere maatregelen te nemen om te voorkomen dat de curatieve zorg nog meer onder druk komt te staan.’

Hoe de discussies binnen de BAo precies zijn verlopen, blijft onduidelijk doordat VWS de notulen niet wil prijsgeven. Iedereen op het Binnenhof gaat er vanuit dat er op termijn een parlementaire enquête komt over de aanpak van de coronapandemie. Het functioneren van de huidige crisisstructuur zal daarbij waarschijnlijk ook onder de loep worden genomen.

Met medewerking van Erik Verwiel.