Balletdanser Timothy van Poucke mist de volle zalen: ‘Ik hou ervan, ik ben een adrenalinejunkie’

Het is bijna zes uur als een bezwete Timothy van Poucke (23), na een lange dag van krachttraining, balletles en repetitie, nog één keer alles uit zijn lichaam haalt voor een slotoffensief. Maak het nóg fysieker, zo luidt de opdracht van choreograaf Wubkje Kuindersma. ‘Denk eraan, de wereld staat in brand.’ In juni danst deze jonge tweede solist van Het Nationale Ballet, tijdens het Holland Festival, de titelrol van de rebelse vuurbrenger Prometheus in het gelijknamige ballet dat Kuindersma maakt met twee collega’s, op muziek van Beethoven. In september volgt nóg een hoofdrol, die van lichtdrager Lucifer, in de gelijknamige wereldpremière van choreograaf en beeldend kunstenaar Toer van Schayk.

Het is nog maar vijf jaar geleden dat de in Almere opgegroeide Van Poucke werd aangenomen bij de Junior Company, een tweejarige springplank voor uitblinkers van de balletacademie, om warm te draaien voor een gewilde plek in het grote gezelschap. Van Poucke maakte al na één jaar de overstap; in 2017 begon hij als élève, leerling, achterin het ensemble. In uitzonderlijk hoog tempo steeg Van Poucke ieder jaar in rang, van vooraan in het corps de ballet tot tweede solist nu. Volgens Kuindersma is Van Poucke nu toe aan het ontwikkelen van stevige karakters op toneel, zoals Prometheus en Lucifer: als toneelpersoonlijkheid in beweging laten zien wat deze titelpersonages doormaken tijdens een avondvullende choreografie.

Karakterrollen lagen bepaald niet in het verschiet voor de 10-jarige Tim, toen hij werd afgewezen voor de balletopleiding aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag en een jaar later bijna van de Nationale Balletacademie in Amsterdam werd gegooid, omdat hij volgens de toenmalige directeur niet het gedroomde balletlichaam zou hebben. ‘Mijn achillespezen waren te kort om mijn benen bij iedere plié perfect te kunnen buigen en voor sprongen stevig te kunnen afzetten. Docenten hebben gelukkig op hem ingepraat. Dankzij hen mocht ik blijven. En vervolgens werd ik geselecteerd om Fritz, het broertje van Clara te dansen in Notenkraker & Muizenkoning.’

Muzikaal gezin

Het was Michael Jackson die deze derde telg uit een beroemd gezin van beroepsmusici aan het dansen kreeg. Moeder Mercedes Leon, Cubaans-Amerikaans van origine, trad jarenlang op als altvioliste. Vader Cyrille van Poucke was eerste trompettist in het Radio Symfonieorkest en de Radio Kamer Filharmonie, totdat dit orkest in 2013 werd wegbezuinigd na forse ingrepen in landelijke cultuursubsidies.

Dat belette Nicolas, Tims oudste broer, niet ook een carrière in de kamermuziek te ambiëren, en met succes, hij is een veelgevraagd concertpianist. Zijn zus Ella heeft veel succes als cellist. Jongste zus Anna opereert als enige buiten de cultuurwereld; zij studeert PPLE, Politics, Psychology, Law and Economics, aan de Universiteit van Amsterdam.

Altijd een huis vol herrie, zo typeert Van Poucke hun gezinssituatie in Almere. ‘In iedere kamer hoorde je wel iemand oefenen.’ Zeker toen zijn ouders ervoor kozen drie van de vier kinderen thuisonderwijs te geven, zodat er meer rust kwam in de bomvolle agenda van muziek- en danslessen. ‘Mensen denken dat we hierdoor sociaal contact in onze jeugd zijn misgelopen. Het tegendeel is waar. Mijn beste vrienden ken ik van mijn dansopleiding.’

Als 5-jarige huppelde Timothy al rond in een amateurdansstudio, maar net als de rest van het gezin koos hij eerst nog voor de muziek. Hij kreeg lessen in piano, klarinet en gitaar. Nadat hij op zijn 9de van broer Nicolas de dvd Bad had gekregen en alle Jackson-pasjes voor de spiegel kon imiteren, besloot zijn moeder hem opnieuw op balletles te doen.

Onbevreesd

Terwijl Beethovens Tempest de studio vult, spant Van Poucke zijn borstspieren aan, maakt zich breed, loopt achterwaarts naar voren, gooit zijn zwarte krullen in zijn nek, om dan met ferme, brede sprongen een draaikolk tussen de spiegels te ontketenen. ‘Ja, wauw, dat is het!’, complimenteert Kuindersma hem. Ze typeert Timothy als onbevreesd: ‘Hij durft.’

Podiumangst is hem inderdaad vreemd, zegt hij later. ‘Niet dat ik een optreden niet spannend vind. Maar ik hou ervan, ik ben een adrenalinejunkie. Belemmerende gedachten verdwijnen naar de achtergrond wanneer ik een volle zaal hoor kuchen. Op het podium zijn geen spiegels, zoals in de studio, waardoor je altijd met jezelf en je tekortkomingen wordt geconfronteerd. Als iedereen perfect is voorbereid, valt alles als een puzzel in elkaar: orkest, techniek, kostuums, decor, kap en grime, het corps de ballet, de solisten. Daar krijg ik een kick van. Zelfs al gaat het niet perfect, ik geniet en ga er helemaal in op.’

Des te moeilijker dat Van Poucke inmiddels al vijftien maanden geen energie heeft kunnen opzuigen van een volle zaal. Door de coronarestricties veranderde zijn bruisende balletleven in Amsterdam in maart vorig jaar plotsklaps in een lege lente van gedwongen rust. Een ongemakkelijke ervaring voor hem, want een tijdje nietsdoen is de vijand van elke balletcarrière. Vanaf hun 10de bouwen balletdansers dagelijks aan een uitzonderlijke lichaamscoördinatie. Iedere ochtend scherpen ze die aan tijdens een groepsles volgens klassiek trainingsstramien. Hierdoor weten professionele balletdansers instinctief hoe ze hun schouderbladen rechtzetten na een complexe lift, hun heup ontspannen houden tijdens een pirouette of hun grote teen soepel aan de grond krijgen na een wijdbeense sprong.

Karig alternatief

In je eentje thuis oefeningen doen op een miniballetvloertje aan een minibarre is maar een karig alternatief. ‘Eerlijk gezegd, ik heb het naast mijn keukenblok maar half volgehouden. Van bed naar barre, ik vond het niks. Ik ben dingen gaan doen die voor normale mensen gewoon zijn, maar voor ons ongewoon. Zo heb ik het schaken en koken weer opgepakt.’

Toen de dansers van Het Nationale Ballet maanden later in afgeschermde groepjes terug naar de studio mochten, viel hem dat niet mee. ‘Alles in mijn lijf voelde hopeloos ver weg. Ik moest opnieuw mijn draai vinden.’ Het summiere aantal voorstellingen deed extra pijn. ‘Onze baan is toch wat je op toneel kunt laten zien.’ De kans om voor publiek en artistieke staf vooruitgang te laten zien, werd een schaars goed binnen de groep.

Het streamen van choreografieën bood een uitweg. Maar, zegt Van Poucke, een eenmalig gefilmd optreden is toch anders dan een reeks voorstellingen waarin iedere avond een andere cast zijn vertolking kan laten zien, live voor zestienhonderd toeschouwers. ‘En dan heb ik nog geluk gehad. Er is mij veel gegund de afgelopen maanden. Ik heb iedere kans proberen waar te maken.’

Kantelmoment

Begin april kon Van Poucke zijn ontwikkeling laten zien naast de ervaren eerste solist Jozef Varga, tijdens een herneming van het mannenduet Two and Only (2017), op live songs van Michael Benjamin. Kuindersma maakte dit muzikale pas de deux over mannenliefde drie jaar geleden voor Van Poucke en de in 2018 afgezwaaide stersolist Marijn Rademaker. Het bleek een kantelmoment in Van Pouckes carrière. ‘Door Marijn heb ik dit duet op grote balletgala’s kunnen dansen. Hij was wereldwijd een veelgevraagd danser. Toen hij in 2018 ook nog werd genomineerd voor de prestigieuze Prix Benois de la Danse, liep het helemaal storm. Stonden we met dit duet in het Bolsjojtheater in Moskou.’

Ook mocht Van Poucke eind februari voor een lege zaal, via een livestream met zijn vaste danspartner Salome Leverashvili, Hans van Manens beroemde ‘treiterduet’ Sarcasmen (1981) dansen. Een stuk met een beruchte pose van vrouwenhand-in-mannenkruis. Van Poucke en de Georgische Leverashvili wisten er een uitdagend dansspel van te maken, vol pochen, veinzen, negeren en verleiden. Van Manen, die thuis meekeek, was blij met de erotiek die uit hun gedurfde optreden sprak. Van Pouckes oma in Miami, tantes in New York en halfooms in Cuba konden nu voor het eerst meekijken – voor zover het Cubaanse internet dat toeliet. Artistiek directeur Ted Brandsen besloot beiden op 23-jarige leeftijd te bevorderen tot tweede solist. Voor het eerst sinds jaren heeft Het Nationale Ballet daarmee weer zicht op een Nederlandse mannelijke eerste solist uit eigen gelederen.