Assad houdt heroverd Syrië met moeite in handen

In het Syrië van president Bashar al Assad bestaan twee soorten checkpoints: de officiële, getooid met de Syrische driekleur en een poster van Assad, en daarnaast de controleposten in handen van militiestrijders, gemarkeerd door een groene vlag op een olievat.

De groene vlaggen duiken op zodra de enige doorgaande weg van Damascus naar Aleppo zich vernauwt: links zitten hier de rebellen, rechts zijn de oevers van een spookachtig zoutmeer in handen van terreurbeweging Islamitische Staat (IS). Een corridor van slechts een paar kilometer breed waar het verkeer zich tussen de twee fronten door perst, vormt de kwetsbare aanvoerroute naar Aleppo.

Ontelbare frontlinies

Maar na zes jaar burgeroorlog, versnipperd over ontelbare frontlinies, heeft het Syrische leger zo weinig manschappen over dat de troepen tot het uiterste zijn opgerekt. Daarom wordt de bewaking van deze cruciale weg noodgedwongen uitbesteed aan bevriende strijdersgroepen.

Een van de belangrijkste checkpoints onderweg naar Aleppo is in handen van Fatemyioun, een Afghaanse militie. Verder zijn er controleposten van de Iraakse Al Haq-militie en aan de randen van de stad wordt een legercheckpoint opgeluisterd met de Russische vlag. Bij een restaurant verzamelen zich strijders met de Iraanse vlag op hun uniform geborduurd.

Achterop een dushka, een pickuptruck met artilleriegeschut in de laadbak gelast, racet een jongeman langs - niet gekleed in een legeruniform, maar in een rode sweater.

Niet op eigen kracht

Wat betekent dat het Syrische staatsleger niet meer op eigen kracht het land kan verdedigen? President Bashar al Assad is er het afgelopen jaar weliswaar in geslaagd om met Russische en Iraanse steun grote delen van Syrië terug te veroveren, maar hij heeft moeite om met de milities die hem steunen het pas heroverde land vast te houden.

Deze week braken rebellen onverwacht door de poreuze frontlijn van de regeringstroepen in Damascus en de noordelijke provinciestad Hama. Het is hun grootste militaire succes in maanden. Dit verrassingsoffensief doet denken aan de kortstondige herovering van de monumentale woestijnstad Palmyra door Islamitische Staat (IS) in december 2016. IS was toen al maanden uit Palmyra verdwenen, maar toen het Syrische leger druk was rondom Aleppo, keerde de terreurbeweging prompt even terug.

De stad Aleppo, sinds december weer in handen van de regering-Assad, wordt nog steeds ingeklemd door twee frontlijnen. In de ochtendschemer dreunt het centrum van beschietingen richting het westen, waar de rebellengroeperingen zich ophouden die Assad willen afzetten. Even na zeven uur gooien soldaten munitiekistjes in de laadbak van hun pickuptruck, op naar het westelijke front. De soldaten zijn niet van het Syrische leger, maar van de Palestijns-Syrische Al Quds Brigade, een van de vele milities die Assad steunen.

Tiger Forces

Op het platteland ten oosten van Aleppo wordt tegelijktijdig gevochten met IS. Hier opereren de elitetroepen van Assad: de roemruchte Tiger Forces, verbonden aan de inlichtingendienst van de luchtmacht, een organisatie die door westerse onderzoekers wordt beschuldigd van marteling en moord.

Aan de rand van het dorp Marrane, eind januari heroverd op IS, verspreidt een lange rij vers opgeworpen zandheuvels een doordringende lijkenlucht.

'We hebben hier niemand begraven,' zegt een militair van de Tiger Forces, die anoniem wil blijven. 'Gedode IS-strijders brengen wij naar ziekenhuizen.' Iemand wijst naar een dode vos, die naast de zandheuveltjes ligt en de stank zou verspreiden. Maar de vos is ingedroogd. De stank komt van het zand ernaast.

Mensenrechten

Mensenrechten staan niet op de agenda van het leger van Assad en zijn milities. Ook in Marrane zijn de sporen zichtbaar van buitenlandse steun: vlakbij een voormalige IS-bunker ligt een onontplofte bom met een opschrift in Cyrillisch schrift, blijkbaar afgeschoten door een Russisch gevechtsvliegtuig. Vlakbij het kapotgeschoten dorp legt de Syrische kolonel Fater uit waarom hij zich in de steek gelaten voelt. 'De Syrische overheid wil steun van de internationale gemeenschap, maar alleen Rusland, China en Iran beantwoorden dat verzoek. Het westen neemt onze terroristen niet serieus.'

Westerse landen willen niet worden meegezogen in de Syrische burgeroorlog, die door de internationale gemeenschap wordt gezien als het neerslaan van een democratische opstand door Assad. Maar dat heeft tot gevolg dat ook deze frontlijn met IS - van internationaal belang - wordt overgelaten aan het tot het uiterste opgerekte leger van Assad.

Ineens een sms-bericht: 'Welkom in Turkije.'

Turkije

Sinds de zomer van 2016 dringt Turkije onder de noemer Eufraat Schild steeds verder binnen op Syrisch grondgebied. Eind februari veroverde Turkije de stad Al Bab op IS. Rondom de stad hebben de Turken alvast hun mobiele telefoonnetwerk uitgerold: blijkbaar zijn ze niet van plan om snel te vertrekken.

Wie houdt de Turken op afstand aan deze uiterste rand van het grondgebied van Assad? Vlakbij een heuvel die uitkijkt op de eerste Turkse grenspost is de weg in handen van Fatemiyoun-soldaten uit Afghanistan. Kolonel Fater verzucht dat zijn troepen alle steun kunnen gebruiken. 'Zelfs de Amerikanen zijn welkom om ons te komen helpen, als ze maar met oprechte bedoelingen komen.'