Assad én IS hoeven zich geen zorgen te maken

De laatste besprekingen in Genève mislukten reeds voordat ze feitelijk begonnen waren, waarna iedere partij traditiegetrouw begon de tegenstander hiervan de schuld te geven. In werkelijkheid echter kon niemand hiervoor verantwoordelijk worden gesteld omdat er in Syrië geen politieke oplossing meer mogelijk is.

Dit had nog gekund in 2011 toen het Syrische regime, dat nooit enige vorm van politieke oppositie had getolereerd, gedwongen door de omstandigheden toenadering begon te zoeken tot deze oppositie. Op dat moment was het Westen druk bezig met de vernietiging van Libië en de suggestie werd gewekt dat de NAVO van plan zou zijn om ook Syrië aan te vallen nadat de klus in Libië was geklaard. Waarom onderhandelen met een regime dat op korte termijn toch ten val zal worden gebracht door een buitenlandse militaire interventie? Het versterkte de Syrische oppositie in haar door het Westen goedgekeurde weigering om met Damascus om de tafel te gaan zitten, wat het begin betekende van de militarisering van het Syrische conflict.

Staak-het-vuren

Westerse politici bezweren voortdurend dat de Syrische burgeroorlog slechts door een politiek proces beeindigd kan worden, maar vijf jaar na het begin van deze oorlog is waarschijnlijk nog slechts een militaire oplossing mogelijk. Ook het komende jaar zullen diplomaten overuren draaien om nieuwe Genèves voor te bereiden, maar deze zullen dezelfde waarde hebben als de eeuwige Palestijns-Israëlische besprekingen waarvan iedereen bij voorbaat weet dat ze tot niets zullen leiden. De toekomst van Syrië zal daarom niet worden bepaald in Genève, maar op de slagvelden in Aleppo, Hama en Daraa.

Een van de redenen waarom de laatste besprekingen in Genève mislukten was de eis van de oppositie dat er in Syrië een staakt-het-vuren moest komen. Tot de Russische militaire interventie van september 2015 was het Syrische leger vrijwel overal aan de verliezende hand terwijl gewapende milities terreinwinst boekten. Uiteraard riep toen niemand op tot een staakt-het-vuren omdat hierop door de Syrische oppositie en haar westerse en regionale sponsors uitsluitend wordt aangedrongen wanneer de gewapende milities zware verliezen moeten incasseren.

Succesvolle interventie

De Russische militaire interventie in Syrië is buitengewoon succesvol. Van Aleppo in het noorden tot Daraa in het zuiden is de gewapende oppositie in het defensief gedrongen en het lijkt slechts een kwestie van tijd voordat het Syrische leger de Turks-Syrische grens hermetisch zal afsluiten. Met als gevolg dat de Turkse aanvoer routes van wapens voor de oppositie worden afgesneden. Vanuit strategisch oogpunt betekent deze drooglegging dat er in Aleppo zicht komt op een einde aan de oorlog, maar dan niet op de wijze die door Turkije en Saoedi-Arabië werd gewenst.

Osama bin Laden zei ooit dat mensen altijd instinctief de neiging hebben om te kiezen voor wat hij 'the strong horse' noemde. Rusland presenteert zich momenteel als de nieuwe strong horse in de Arabische wereld, wat verklaart waarom koningen, emirs en presidenten uit het hele Midden-Oosten elkaar verdringen voor een audiëntie bij tsaar Poetin.

Autoritaire staat

Syrische buurlanden als Jordanië en Israël die de Russische militaire superioriteit hebben erkend, zijn reeds begonnen om hun Syrië-beleid met Moskou te coördineren. De Russische politiek is erop gericht Syrië ten westen van de lijn Aleppo-Daraa veilig te stellen en om dit te bereiken, zal Poetin waarschijnlijk geen probleem hebben om Aleppo indien noodzakelijk te veranderen in een tweede Grozny. Deze militaire strategie zal vervolgens de uitkomst gaan bepalen van het praatclubje in Genève. Assad mag dan wellicht een dictator zijn, maar in de Russische zienswijze is een autoritaire staat nog altijd te prefereren boven helemaal geen staat omdat politieke hervormingen slechts mogelijk zijn binnen het raamwerk van een functionerende staat.

Ondertussen is meer oostwaarts Islamitische Staat (IS) de enige winnaar van dit internationale spektakel omdat vrijwel alle betrokken partijen op merkwaardige wijze baat blijken te hebben bij haar bestaan. Soennitische staten als Turkije en Saoedi-Arabië, die sinds jaren aansturen op het ten val brengen van het regime in Damascus, zien, IS hierbij als een troefkaart. Terwijl de landen die Assad niet steunen de dreiging van IS kunnen gebruiken om te wijzen op het gevaar dat een machtsvacuüm in Damascus zou betekenen voor de internationale gemeenschap. Zowel Assad als IS hoeven zich daarom voorlopig geen zorgen te maken.

Ontvang elke dag de Volkskrant Avond Nieuwsbrief in uw mailbox, met het nieuws van vandaag, tv-tips voor vanavond, en alvast zes artikelen uit de krant van morgen. Schrijf u hier in.