Arts leert sterven
Vroeger hadden artsen hooguit drie tot vijf terminale patiënten per jaar in hun praktijk, maar door de toenemende vergrijzing neemt dat aantal fors toe....
Maar de huisarts is geen palliatief specialist. Op de opleiding wordt pas sinds kort aandacht besteed aan stervensbegeleiding. Hoe dat nou precies werkt met pijnpompjes en zuurstofapparaten, hoe misselijkheid kan worden bestreden en welke spirituele vraagstukken vlak voor de dood nog aan de orde kunnen komen: daarover heeft de huisarts nog weinig kennis in huis.
Om die deskundigheid op peil te brengen, heeft het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) vijftig huisartsen opgeleid tot consulent palliatieve zorg.
Vorige week ontvingen zij hun diploma, waarna zij zich officieel hebben verenigd in de Nederlandse Associatie Palliatieve zorg Consulenten (NAPC).
De NAPC wil huisartsen, verpleeghuisartsen en medisch specialisten ondersteunen, net zoals de SCEN-artsen collegahuisartsen helpen bij euthanasievraagstukken, zegt de Amsterdamse huisarts Ruben van Coevorden. Van Coevorden is zelf al jaren SCEN-arts. 'Ik kreeg te maken met patiënten die om euthanasie vroegen terwijl ze eigenlijk goede zorg wilden. Ze waren bang voor te veel pijn, ontluistering of afhankelijkheid. En ik merkte dat ik te weinig wist om hen daarbij te helpen.'
Tijdens de NAPC-opleiding leerde hij hoe symptomen als pijn en verwardheid kunnen worden bestreden, deed hij extra kennis op over veelvoorkomende vormen van kanker en kreeg hij informatie over rouwverwerking, hulp aan nabestaanden en spirituele vraagstukken. 'Ik weet nu dat angst te behandelen is. Door te laten zien dat je de patiënt niet in de kou laat staan.'
De NAPC vindt dat de hulp die de arts-consulenten gaan bieden, moet worden vergoed. 'Als we het goed willen doen, moeten we net als bij vragen over euthanasie, de huisarts uitgebreid spreken en de patiënt opzoeken', zegt huisarts Jaap Schuurmans uit Groesbeek. 'SCEN-artsen krijgen per consult, waaraan ze gemiddeld vier uur kwijt zijn, ongeveer 300 euro', weet Van Coevorden. 'Het mag niet zo zijn dat de specialistische zorg die we nu hebben opgebouwd weer verloren gaat omdat er geen honorering tegenover staat en huisartsen alles in hun vrije tijd moeten doen.'
Om kennisoverdracht over palliatieve zorg te bevorderen zouden protocollen en richtlijnen moeten worden ontwikkeld. Zo dienen artsen die kiezen voor morfine tegen de pijn, te weten hoe vaak ze dat moeten toedienen en wanneer ze de dosis moeten verhogen. Vaak wordt vergeten dat na toedienen van opiaten de patiënt ook gelaxeerd moet worden, aldus Van Coevorden.
Volgens Schuurmans is het een hardnekkig misverstand dat palliatieve zorg en euthanasie elkaar uitsluiten. Een euthanasievraag, zegt hij, biedt een opening om over het levenseinde te praten.
