Arend Nijenhuis (1934-2020), muzikant die het liefst met vrienden speelde

In de groezelige nacht: allen dronken, de tedere bassist op andermans bed uitgeteld, met de sluwe ogen van klein geld vertelt wapenfeiten, niemand luistert.

Zo dichtte Remco Campert in 1962. Het tafereel speelde zich af in villa Jagtlust bij Blaricum, waar Campert woonde met zijn toenmalige vriendin. De tedere bassist was de jazzmusicus Arend Nijenhuis die bij het stel inwoonde.

Geld had Nijenhuis toen al niet. En dat bleef zijn hele leven zo. ‘Ik ken niemand die zo sober leefde als Arend’, zegt cellist Ernst Reijseger die veel met hem musiceerde in de beslotenheid van kasteel Groeneveld in Baarn.

Hij noemt Nijenhuis een fenomeen. Hij was een succesvol jazzbassist in de jaren vijftig en zestig. Maar in de jaren zeventig hing hij de contrabas aan de wilgen, leerde piano spelen en musiceerde alleen nog in beslotenheid. Huur, gas en licht betaalde hij met de opbrengsten van het kopiëren van muziek. ‘Als hij weer wat geld had, kapte hij daar onmiddellijk mee’, zegt Reijseger.

Arend Nijenhuis overleed 21 oktober in Hilversum aan de gevolgen van, zoals zijn kleindochter Vimala zegt, ‘een gebroken hart’. Vier maanden eerder overleed Sonja met wie hij al sinds zijn 18de jaar was getrouwd. Hoewel echtelijke trouw niet hoog in het vaandel stond, was dit de liefde van zijn leven. Nijenhuis werd 86 jaar. ‘Toen Sonja overleed dacht hij eerst alle vrijheid te hebben, maar hij bleek niet zonder haar te kunnen’, zegt Vimala. Zij is een van de twee kinderen van Arends en Sonja’s dochter Ellen.

Nijenhuis groeide op in Hilversum in een gegoede familie. Hij was een pientere knaap die naar het gymnasium ging. Maar tussen de hockeyende klasgenoten was hij een ‘swingproleet’, uit de toon vallend met zijn zazou-kapsel en suède schoenen, zo beschreef het blad Jazz Bulletin hem.

Hij ging naar uitgaansgelegenheden als Casablanca op de Amsterdamse Zeedijk. Zijn ouders plaatsten de recalcitrante puber uit huis. ‘Ik was volgens mij de enige Hilversummer die onder voogdij stond’, merkte hij op.

Omdat hij iets moest gaan verdienen, leerde hij contrabas spelen. Dat was begin jaren vijftig een interessant instrument dat hij meteen kon oppakken - ‘ik deed alleen maar boem, boem, boem, niemand hoorde dat’ - zodat hij kon gaan optreden.

Na een aantal lessen kon hij als bassist meespelen met Pim Jacobs in de Boerenhofstede in Laren totdat die hem hem verving door zijn eigen broer Ruud Jacobs.

In de jaren vijftig maakte Nijenhuis deel uit van het Holland sextet en het trio Jan Huydts. In de jaren zestig speelde hij in een trio met pianist Misha Mengelberg en drummer Han Bennink. Maar het keurslijf werd hem in de loop van dat decennium te benauwend.

Als contrabassist kon hij zijn ei niet kwijt. Met bewondering keek hij naar de opkomst van de vrije jongens zoals Hans Dulfer en Willem Breuker en besloot zichzelf sax te leren spelen. Er volgde ook nog een uitstapje naar de basgitaar. Begin jaren zeventig wilde hij niet meer optreden. Mogelijk speelde faalangst een rol. Reijseger: ‘Hij was een enorme perfectionist. Als er een nootje fout ging, moest alles over.’ Nadat hij in 1974 met een erfenis 30 duizend gulden kreeg, sloot hij zich met vrouw en dochter op in kasteel Groeneveld en ging piano spelen met vrienden en iedereen die langskwam. Optredens vonden incidenteel plaats.

Zijn kleindochter Vimala Nijenhuis noemt haar grootvader ‘de bijzonderste mens die ik heb gekend’. ‘Hij was zo authentiek, zo zichzelf en vooral ook volkomen a-commercieel. Dat probeer ik mij ook eigen te maken.’