Arafat staat voorlopig als enige met lege handen

'Teleurstellend', noemde Saeb Erakat, een naaste medewerker van Yasser Arafat, gisteren de uitkomst van het topberaad tussen de Amerikaanse president, Bill Clinton, en de nieuwe Israëlische premier, Ehud Barak. De Palestijnen hoopten vurig dat de serie gesprekken in de VS een tijdschema zou opleveren voor de uitvoering van het Wye-akkoord.

Ook de Amerikanen hadden graag gezien dat Barak een plan ontvouwde voor de terugtrekking van Israëlische troepen van de Westelijke Jordaanoever, de vrijlating van Palestijnse gevangenen, en andere afspraken die zijn vastgelegd in het Wye-akkoord. Dat werd vorig jaar gesloten door de toenmalige Israëlische premier, Benjamin Netanyahu, en de Palestijnse leider Arafat .

Israël droeg slechts een symbolisch deel van de Westoever over, liet een beperkt aantal gevangenen vrij, en stemde in met de opening van een vliegveld in de Gazastrook. Daar bleef het bij. Netanyahu 'bevroor' het akkoord, omdat Arafat laks zou zijn in de bestrijding van terrorisme.

Barak herhaalde in Washington deze week wat hij kort tevoren Arafat had beloofd: 'Wye' zal alsnog worden uitgevoerd. Maar de premier zei er opnieuw bij dat hij die uitvoering wil combineren met een definitieve vredesregeling. Daarbij gaat het om de status van Jeruzalem, de terugkeer van Palestijnse vluchtelingen, de toekomst van joodse nederzettingen, en de grenzen van de staat Israël. Onderwerpen waarover Israëli's en Palestijnen het hartgrondig oneens zijn.

We willen geen heronderhandelingen over het Wye-akkoord, zei Arafats spreekbuis Erekat. Maar in de euforie die in Washington heerste over het bezoek van Barak, kon of wilde Clinton de premier geen tijdschema voor de uitvoering van 'Wye' opleggen. Het is aan de partijen zelf om zaken te doen, zei Clinton Barak na.

De president noemde evenmin een termijn voor een definitieve vredesregeling. Barak gaf wel een tijdsbestek aan: vijftien maanden. Maar hij maakte duidelijk dat in die periode geen kant-en-klare vredesregelingen met zowel de Palestijnen als Syrië op tafel hoeven te liggen. Het is een soort ijkpunt, betoogde Barak. Over een kleine anderhalf jaar, kort voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen, wil de premier weten of doorbraken in het vredesproces mogelijk zijn. Zo niet, dan moeten we opnieuw met onderhandelen beginnen, zei Barak.

Arafat en de zijnen maken zich niet alleen zorgen over de uitvoering van 'Wye', maar ook over de nadruk die Barak en Clinton leggen op vrede met Syrië. Gesterkt door een stortvloed van positieve geluiden uit Damascus, sprak Clinton zelfs van een 'gouden kans'.

Volgens de voormalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Henry Kissinger is het gemakkelijker voor Israël om vrede te sluiten met Syrië dan met de Palestijnen. In een bijdrage voor een Amerikaans krantensyndicaat schreef hij gisteren dat er wat betreft de Syrische kwestie maar één heet hangijzer is: een Israëlisch militair waarnemingsstation op de Golan-hoogvlakte, die Syrië van Israël wil terugkrijgen. Kissinger wijst erop dat een vergelijkbaar probleem opdook tijdens onderhandelingen in de jaren zeventig tussen Israël en Egypte over de Sinaï-woestijn. Met Amerikaanse steun werd toen een oplossing gevonden.

Arafat vreest dat de Amerikanen hun aandacht vooral richten op Syrië, omdat daar de kans het grootst is op een vredesakkoord waarmee Clinton kan pronken voordat hij het Witte Huis verlaat. Arafat is bang dat de Syrische president Hafez Assad hem te snel af is. De twee Arabische leiders zijn rivalen. Het zit de dictator in Damascus nog altijd dwars dat Arafat met de Israëli's in zee ging toen hij de tijd niet rijp achtte voor gesprekken met de vijand.

Uit angst ditmaal zelf de boot te missen, wil Arafat 'verzoeningsgesprekken' voeren met radicale Palestijnen die vanuit Damascus oppositie voeren tegen het vredesproces. Hij wil voorkomen dat terreur het proces verziekt, nu het eindelijk weer op gang komt.