Anton Martineau, de laatste grote van de Cobra-generatie

Zijn moeder was waarzegster voor prostituees. Ze voorspelde hem een goede toekomst als kunstschilder. Zijn vader was huisschilder die kunstenaars een stelletje vuillakken vond die regelrecht de plamuur in mochten. Anton Martineau kon er hard om lachen.

Hij zou kunstschilder en dichter worden - en eentje die zichzelf goed kon bedruipen. Hij werkte met Karel Appel en Lucebert. Anton Martineau voelde zich de laatste grote van de generatie kunstenaars die een vernieuwingsbeweging in gang zette met Cobra.

Zelf was hij daar geen lid van, omdat hij koos voor andere thema's (vooral vrouwelijk naakt), maar hij voelde zich ermee verwant. Vooral met Lucebert. 'Hij was niet alleen onderdeel van Cobra. Hij behoorde ook tot de Beweging van Vijftig en de Amsterdamse provobeweging, en ging op in de seksuele revolutie', zegt zijn stiefdochter Janet van de Bunt.

Martineau overleed 11 maart op 90-jarige leeftijd. Drie weken daarvoor had hij plotseling een herseninfarct gekregen, waarna twee longontstekingen hem fataal werden. Zijn geliefde en muze Eleonora Stol, zelf ook kunstenaar, kan er nog steeds niet aan wennen dat hij er niet meer is. In januari hadden ze nog samen een tentoonstelling aan de Kerkstraat in Amsterdam. 'Eigenlijk is het gek dat hij zo weinig waardering heeft gekregen', zegt ze.

Kunsthistoricus Wouter van Herwaarden, die de expositie organiseerde, begrijpt het onbegrip wel een beetje. 'Veel van zijn generatiegenoten leven niet meer, onder wie de verzamelaars van zijn werk. Hierdoor stond hij minder in de belangstelling. Ook was hij misschien te bescheiden en onzelfzuchtig, waardoor hij minder succes had dan tijdgenoten.'

Martineau werd aan de Amsterdamse Wallen geboren. Op school kon hij niet goed meekomen, maar zijn tekentalent kwam al jong naar voren. In de naoorlogse jaren werd hij de boezemvriend van schilder/dichter Lucebert. Ze woonden en werkten op een vochtige vliering boven een boekwinkel in Amsterdam. Dit duurde tot de eigenaar erachter kwam dat ze illegaal stroom aftapten voor licht. Hij trapte ze er uit, waarna ze onderdak vonden in een houthandel. Daar moesten ze weg zijn als er klanten kwamen. Ze reisden ook samen door Frankrijk. 'Vol armoede en ontberingen, maar ook vol inspiratie', aldus Van de Bunt. Zo maakten ze een enorme muurschildering in een schoolgebouw in Pavillons-sous-Bois ten oosten van Parijs.

Martineau sloot zich later aan bij de galerie van Willy Schoots, die ook kunstenaars als Armando vertegenwoordigde. Hier had hij in de jaren tachtig en negentig behoorlijk veel succes. Ook kwam er museale waardering met solotentoonstellingen in het Cobra Museum (1999) en de Oude Kerk (2012). Ook toen de belangstelling afnam, bleef Martineau tegen de klippen op schilderen. Tot zijn herseninfarct stond hij elke dag in zijn atelier grote doeken met olieverf te beschilderen.

Zijn olieverfwerken hadden een sterk expressionistische figuratieve stijl. Onderwerpen waren de mens, dansende paren, tango, erotiek, dramatiek van de liefde en de dood, vreugde en angst, absurde portretten en stillevens. Van Herwaarden noemt hem een pure schilder en een heel hartelijke man. Martineau gaf jarenlang les aan de Willem de Kooning Academie in Rotterdam en de Vrije Academie in Den Haag.

Martineau schreef ook drie dichtbundels, waaronder Martineau - Poëzie van een dubbeltalent. Hij was de levenspartner van drie vrouwen die hem inspireerden, de laatste 22 jaar was dat Eleonora Stol.