Antisemitisme op sociale media groeit: ‘Corona is de schuld van Joden en zionisten’

‘Antisemitische hate speech is schrikbarend toegenomen sinds de uitbraak van corona’, aldus de VN-rapporteur. ‘Ik ben uiterst bezorgd te zien dat bepaalde religieuze leiders en politici de pandemie misbruiken om haat tegen Joden en andere minderheden te verspreiden.’

Namen van leiders worden in de verklaring niet genoemd en naspeuring op het internet levert geen resultaat op. Duidelijk is wel dat tal van individuen op sociale media, zoals ook Shaheed vaststelt, Joden en Israël in verband brengen met de pandemie. Naast de gebruikelijke verdachtmakingen vanuit het Midden-Oosten jegens Israël zijn er antisemitische oprispingen in Europa en door extreem-rechts in de VS.

Ook Turkije draagt zijn steentje bij. De in Istanbul gevestigde website Avlaremoz, gerund door Joodse en niet-Joodse Turken, verzamelde een reeks antisemitische uitlatingen. Zo tweet ene Evde Kal, nadat Israël op 20 maart de eerste coronadode heeft gemeld: ‘Moge Allah het aantal verhogen.’ Op het nieuws dat Israël aan een vaccin werkt, volgen tal van tweets waarin wordt gesuggereerd dat de Israëli’s het virus al lang in huis hadden en veel geld gaan verdienen met hun vaccin.

Avlaremoz vond op Twitter een filmpje, opgenomen in een bus in Turkije. Passagiers raken in gesprek met de chauffeur, die zegt dat het coronavirus is gecreëerd door farmaceutische bedrijven. ‘En van wie zijn die?’, vraagt hij. ‘De rijken’, antwoordt een passagier, maar de chauffeur corrigeert: ‘De Joden.’ Een ander vult aan: ‘De Joden doen er alles aan om de Turken uit te roeien.’ Weer een ander: ‘De Turken? Nee, de hele wereld.’

Rijke Joden

‘Veel reacties komen erop neer dat de coronacrisis de rijke Joden in de kaart speelt doordat zij straks het vaccin gaan verkopen’, zegt Betsy Penso van Avlaremoz. ‘En uiteraard is het de schuld van Israël. Altijd wanneer Israël iets doet, speelt het antisemitisme op.’ Ook de VN-rapporteur stelt dat volgens complotdenkers ‘zionisten met het virus niet-Joodse volken willen decimeren en de wereld onder controle krijgen’.

Historicus Rifat Bali, de Turkse chroniqueur bij uitstek van het jodendom in Turkije, noemt de verhalen over corona en Joden ‘business as usual’. In de Volkskrant zette hij vorig jaar uiteen dat in Turkije Joden niets te vrezen hebben, terwijl anderzijds het complotdenken met een hoofdrol voor Israël, de VS en machtige Joden gemeengoed is.

Een belangrijke bron van dergelijke verhalen is extreem-rechts in de VS, zo constateert de Israëlische krant Haaretz. Witte supremisten en figuren binnen alt-right gebruiken de coronacrisis om het antisemitisme aan te wakkeren. Volgens hen heeft de Mossad het virus uitgevonden en financiert de Hongaarse zakenman/weldoener George Soros het gebruik van covid-19 als biologisch wapen.

De zoekterm ‘corona’ in combinatie met het Nederlandse ‘joden’ levert op Twitter niet veel op. Uitzondering is de Gentse kunstenares Georgette van Boven, die op 15 april meldt: ‘ALLE DUITSE JODEN ZIJN VRIJ VAN HET CORONAVIRUS. ZIJ HEBBEN HET VACCIN’, alles in hoofdletters, zoals getroebleerde zielen veelal doen.

Cyberhaat tegengaan

Wellicht is het beter zulke individuen geen aandacht te geven, maar het risico is dat deze gedachten zich verspreiden op sociale media. Tot die slotsom komt VN-rapporteur Shaheed. ‘Het tegengaan van haatzaaien online lukt niet als gewone en sociale media de cyberhaat tegen Joden niet serieus nemen’, stelt hij. ‘Zij moeten alle posts die oproepen tot haat of geweld verwijderen.’

De ironie wil dat een deel van de Joden in de wereld behoort tot de groepen die extra hard worden getroffen door het coronavirus. Ultra-orthodoxe Joden in Israël worden vier tot acht keer vaker dan anderen besmet. Om religieuze redenen negeren zij veel van de overheidsmaatregelen om de pandemie tegen te gaan.