Anti-Chinese Tsai wint afgetekend verkiezingen Taiwan

De 63-jarige Tsai, van de anti-Chinese partij DPP, werd herkozen met 57 procent van de stemmen. Met een opkomst van 74 procent leverde dat meer dan 8 miljoen stemmen op, een absoluut record. In de parlementsverkiezingen behaalde Tsai’s DPP een meerderheid van 61 van de 113 zetels.

Opvallende kanttekening: in de landelijke kieskring – waar eenderde van de zetels wordt verdeeld en de politieke verhoudingen duidelijker naar voren komen – deed de DPP het niet zo goed. Dat toont aan dat veel Taiwanese kiezers niet tevreden waren over het DPP-beleid. Hun onvrede daarover zetten ze opzij om een vuist tegen Beijing te maken.

Tsai’s uitdager Han Kuo-yu, van de pro-Chinese partij Kuomintang, voerde campagne met de belofte dat nauwere banden met China tot economisch voordeel zouden leiden, zonder zich veel aan te trekken van eventuele politieke gevolgen. Dat discours heeft in Taiwan duidelijk afgedaan.

Voor een groot stuk heeft Beijing dat aan zichzelf te danken. Toen Tsai in 2016 voor het eerst werd verkozen, reageerde de Chinese overheid met economische chantage, een opbod aan militaire oefeningen en diplomatieke pesterijen, zoals het afsnoepen van Taiwans bondgenoten. In januari vorig jaar verklaarde de Chinese president-partijvoorzitter Xi Jinping bovendien dat Taiwan zich ‘moest en zou herenigen met het moederland’, liefst op vreedzame wijze, maar desnoods met geweld.

De dreiging werd tastbaarder toen in juni protesten uitbraken in Hongkong, tegen de toenemende inmenging vanuit Beijing en tegen het uitkleden van het ‘één land, twee systemen’-model. Volgens dat model hoort Hongkong bij China, maar beschikt het over zijn eigen rechten en vrijheden. Datzelfde model wordt door Beijing opgevoerd als bewijs dat Taiwan bij aansluiting geen vrijheden zou moeten opgeven, maar dat argument is door Hongkong zwaar te kijk gezet.

Tsai speelde handig in op de perceptie van groeiende dreiging uit China. Ze sprak publiekelijk haar steun uit voor de Hongkongse protesten, en wierp zich op als beschermer van de Taiwanese onafhankelijkheid en democratie. ‘De jongeren van Hongkong zetten hun levens, bloed en tranen in om te tonen dat ‘één land, twee systemen’ niet werkt’, zei ze vlak voor de verkiezingen. ‘Nu is het aan Taiwan om te tonen dat democratie en vrijheid alle problemen overwinnen.’

Beijing reageerde zondag verongelijkt op Tsai’s overwinning, beschuldigde haar ervan de Hongkongse protesten uit hun verband te rukken en sprak zelfs van een ‘separatistische samenzwering’. De Chinese overheid kan niet om de pijnlijke constatering heen dat voor de tweede keer in korte tijd, na de districtsverkiezingen in Hongkong in november, (vermeende) inwoners van China zich uitspreken tegen Beijings bestuursmodel.

Met de herverkiezing van Tsai staat Taiwan nu een nieuwe periode van confrontatie met Beijing te wachten, met mogelijk nieuwe strafmaatregelen. Gewapend ingrijpen van China in Taiwan wordt door experts niet meteen verwacht. Zo’n escalatie zou meteen tot tegenreactie van de Verenigde Staten leiden, Taiwans grootste bondgenoot, en met Hongkong, Xinjiang en de handelsoorlog heeft Xi al voldoende problemen op zijn bord.

Bovendien tonen de landelijke parlementsresultaten toch dat de pro-Chinese Kuomintang lang niet is uitgespeeld, en is er zelfs een nieuwe partij opgestaan die pleit voor pragmatische toenadering tot China. De logische strategie voor Beijing lijkt dus om vier jaar geduld uit te oefenen en bij volgende verkiezingen pro-Chinese politici te steunen, om via economische samenwerking tot meer politieke integratie te komen.

‘Als Tsai verloren had, zou Beijing dat geïnterpreteerd hebben als een overwinning’, zegt Wei-Ting Yen, assistent-professor politicologie en oprichter van de website Who Governs Taiwan. ‘Maar dat Tsai herkozen is, betekent niet dat ze denken dat ze verloren hebben. Ze zullen blijven proberen hun invloed te vergroten in de Taiwanese politiek.’