Anjer onder neus tegen de stank
Sinds begin deze maand kan de Grote of Onze Lieve Vrouwe Kerk in het centrum van Breda weer in al zijn gotische pracht worden bewonderd....
Ter gelegenheid van de heropening is een boekje verschenen over de geschiedenis van de kerk, het belangrijkste monument van Breda. In De Grote Kerk van Breda - Ontmoetingsplaats, oriëntatiepunt en centrum van geestelijk leven (Walburg Pers; * 9,95) wordt die geschiedenis weliswaar beknopt weergegeven, maar het boekje bevat wel enkele aardige bijzonderheden. Zo vertelt John Frijters, maker van de tekst, het verhaal van 'Het sacrament van Niervaart'. Niervaart is een dorpje bij Breda, waar een boer begin veertiende eeuw bij het omspitten van zijn land een hostie vond. Waar hij met zijn schop de hostie had geraakt, begon die te bloeden. Het 'wonder van Niervaart' maakte van het dorpje een 'druk bezocht pelgrimsoord'.
Graaf Jan IV van Nassau, heer van Breda, liet in 1449 de hostie overbrengen naar de Grote Kerk, waaraan toen nog volop werd gebouwd. De belangstelling voor de kerk steeg sterk, wat een gunstige invloed had op de financiering van de bouwkosten. Want, zo zegt een oud citaat, 'alle dese reparatie aen de kerck en thoren, clocken, enz., gemaeckt uijt den offer van 't Sacrament van miraekel, hetwelk à 1449 uijt de kerck van Nieuwvaert seer solemneelijk wirt gebracht in de hooftkerck van Breda'. Of de pelgrims werkelijk zoveel geld in het laatje brachten, wordt door Frijters betwijfeld.
In het boekje komt ook Willem van Oranje ter sprake. In 1937 werd het grafmonument van Engelbrecht II aan een nader onderzoek onderworpen. Onder het monument werd een grafkelder ontdekt, waarin zich vier loden kisten bevonden. Zij bevatten de stoffelijke resten van graaf Hendrik III van Nassau en zijn zoon René van Chalon, die sneuvelde tijdens een veldslag, waarna Willem van Oranje 'zijn hele bezit' erfde. In een andere kist lag het lijk van Anna van Buren, de eerste vrouw van Willem van Oranje. 'In het kleinste kistje lag hun oudste dochtertje Maria.'
Frijters vertelt ook enkele anekdotes. Zo liep er in de Middeleeuwen een 'hondenslager' door de kerk. 'Deze man moest blaffende honden de kerk uitjagen en had tevens de taak baldadige jeugd in de gaten te houden en eventueel te verwijderen.' Het moet in die tijd ook erg hebben gestonken in de kerk. 'De kanunniken hadden het daar moeilijk mee, zij droegen wel eens een anjer onder hun neus tegen de stank.'
Jan Luijten
