Angola wil via Nederlandse rechter vermogen ex-presidentsdochter afpakken

Wie niet beter weet, zou denken dat Isabel dos Santos een ongelofelijk handige zakenvrouw is met een vernuftig zakelijk instinct. De afgelopen twintig jaar bouwde ze een gigantisch, wereldwijd imperium dat begon met een strandtent in de Angolese hoofdstad Luanda en eindigde met cementbedrijven, diamanthandel, supermarkten, bier, olie en de telecombusiness. Overal zag Dos Santos kansen. En zo werd ze nog voor haar veertigste verjaardag de rijkste vrouw van Afrika.

Maar op haar zakelijk vernuft valt nogal wat af te dingen, zeiden de advocaten van het Angolese staatsoliebedrijf Sonangol woensdag voor de Ondernemingskamer in Amsterdam. Want Dos Santos en haar gevolg hebben op grote schaal gebruik gemaakt van Nederlandse vennootschappen voor ‘corrupte praktijken’. Haar vermogen is volgens deze advocaten van de kantoren Ivy Advocaten en Cleber vergaard door grenzeloze zelfverrijking, wat onder meer in een Nederlandse vennootschap is beland. En over die vennootschap moest de Ondernemingskamer zich buigen in een unieke zaak, waarbij een Nederlandse rechter moet oordelen over de belangen van Angolese staat en die van de ex-presidentsdochter.

‘Zakelijke kwaliteiten’

De inmiddels 47-jarige Dos Santos wist haar miljardenvermogen te verzamelen in de periode dat haar vader José dos Santos de president van Angola was. Dus zijn er ook heel veel mensen die niet zo onder de indruk zijn van haar zakelijke kwaliteiten, maar wel van de slimme manier waarop ze als presidentsdochter met behulp van haar vader zichzelf wist te verrijken.

En nu wil de huidige Angolese regering, die aantrad nadat president Dos Santos in 2017 na maar liefst 37 jaar opstapte, die rijkdommen terug. Sindsdien is her en der beslag gelegd op het vermogen van Dos Santos en haar man Sindika Dokolo en lopen er strafrechtelijke onderzoeken naar het echtpaar en bijbehorende adviseurs vanwege corruptie, valsheid in geschrifte en machtsmisbruik.

De zoektocht naar het vermogen van de ex-presidentsdochter voert langs alle oorden die met behulp van fiscalisten, notarissen en advocaten altijd gebruikt worden om vermogen te stallen en te verhullen. En dus heeft Dos Santos een wirwar van vele honderden vennootschappen in onder meer Malta, de Britse Maagdeneilanden, Zwitserland, Luxemburg, Belize en ook tientallen vennootschappen in Nederland.

De Ondernemingskamer in Amsterdam bekeek woensdag het bedrijf Esperaza Holding bv. Dit bedrijf bezit aandelen in het Portugese oliebedrijf GALP, die miljarden waard zijn. Elk jaar ontvangt de bv miljoenen aan dividend vanuit Portugal. Eigendom van de bv is in eerste instantie het Angolese staatsoliebedrijf Sonangol, tot het in 2006 een belang van 40 procent verkoopt aan Sindiki Dokolo, de man van presidentsdochter Dos Santos.

Een van de vele dubieuze transacties, stelt de Angolese staat nu, waarbij Dos Santos zichzelf heeft verrijkt. En dus verzamelde zich in de Ondernemingskamer in Amsterdam een hele rits advocaten. Aan de ene kant advocaten namens het Angolese staatsoliebedrijf en aan de andere kant advocaten die het bedrijf van Dokolo vertegenwoordigen.

Kleptocratische handel

Over de rijkdom van Dos Santos bestaan al jaren twijfels. In 2013 beschreef het zakenblad Forbes gedetailleerd de kleptocratische handel en wandel van de presidentsdochter. In de loop der jaren werd zakendoen moeilijker voor Dos Santos. Sommige banken, zoals ING, vroegen haar elders te gaan bankieren. Zelfs sommige trustkantoren trokken vanwege strengere regelgeving de handen van haar af.

Maar echt in de problemen kwam ze begin dit jaar door de zogeheten Luanda Leaks, honderdduizenden e-mails, contracten, belastingaangiften, notulen en andere documenten uit de interne administratie van Isabel dos Santos, die in handen kwamen van een internationaal journalistencollectief, waarbij ook Trouw en het FD zijn aangesloten. Door de documenten werden dubieuze deals gedetailleerd beschreven, waarna de Angolese staat in actie kwam en wereldwijd beslag legde op ongeveer 1,1 miljard euro aan vermogen.

Zo werd ook duidelijk hoe de omstreden deal uit 2006, rond het belang in het Portugese oliebedrijf in elkaar stak. Donkolo zou met zijn bv 90 miljoen euro betalen aan het Angolese staatsoliebedrijf voor een belang in GALP. Uiteindelijk werd een klein gedeelte betaald, door een vage vennootschap op de Britse Maagdeneilanden. De rest werd een lening van Sonangol, die alleen afgelost hoefde te worden met dividendopbrengsten.

Wisseltruc

Uiteindelijk wil Donkolo in 2017 de lening toch aflossen, een jaar nadat zijn vrouw door haar vader is benoemd tot ceo van het Angolese oliebedrijf. Het gaat om een bedrag van circa 72 miljoen euro. Dan haalt het echtpaar een wisseltruc uit. In plaats van in euro’s mag er in Angolese kwanza’s worden afgerekend, wat een korting van ongeveer 50 miljoen dollar oplevert voor Dokolo.

Maar kort daarna heeft Angola een nieuwe president en is Dos Santos haar baan bij Sonangol weer kwijt. Het staatsbedrijf betaalt de kwanza’s terug aan Dokolo en eist nu alsnog de aflossing van 72 miljoen euro.

En de advocaten van Sonangol willen nu dat de Nederlandse Ondernemingskamer ingrijpt bij de Nederlandse joint venture tussen Sonangol en Dokolo. Zo moet een bestuurder, die volgens de Angolese staat tot de entourage van Dos Santos behoort, geschorst worden en moeten de aandelen van Donkolo bij een onafhankelijk persoon worden gestald. Het uiteindelijk doel van Angola is om dubieuze deals terug te laten draaien en al het vermogen van Dos Santos af te pakken.

Lastercampagne

Maar volgens de advocaten van Donkolo van het kantoor Van Doorne is er tot nu toe geen enkel bewijs voor alle verdenkingen en is er sprake van een ‘lastercampagne’ tegen hem en zijn vrouw Dos Santos. Er is al tijden sprake van een onjuist en ‘uiterst tendentieus’ beeld, zei een van hen. Ex-presidentsdochter Dos Santos zei eerder al dat er sprake is van een ‘heksenjacht’ en een politieke afrekening. En in een reactie op de Luanda Leaks liet ze weten dat ‘met gestolen documenten die selectief gelekt worden en vals beeld wordt geschetst van haar zakenactiviteiten’. ‘Ik ben een zakenvrouw die 20 jaar bezig is geweest om vanaf de grond af bedrijven op te bouwen, heb 20.000 banen gecreëerd en veel belastinginkomsten voor Angola gegenereerd.’

De Ondernemingskamer doet binnen zes weken uitspraak.