Amsterdam waarschuwt ouders voor school waar jihadisten leerlingen beïnvloeden

Dat schrijven burgemeester Femke Halsema en onderwijswethouder Marjolein Moorman in een brief aan de Amsterdamse gemeenteraad. Jonge leerlingen worden op het Haga Lyceum structureel beïnvloed door ‘richtinggevende personen’ die banden zouden hebben onderhouden met een aan IS gelieerde Tsjetsjeense terreurorganisatie, het Kaukasus Emiraat. Ook zouden zij zich ‘anderszins inlaten met jihadistisch extremisme’. Ze zouden een ‘parallelle samenleving’ bevorderen.

^{Wilt u dit artikel liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie.}

De ‘zeer verontrustende signalen’ over de islamitische school kwamen op 15 januari binnen bij de Algemene Inlichtingen en Veiligheidsdienst (AIVD). Daaruit blijkt dat de ‘richtinggevende personen’ de helft van de schooltijd willen wijden aan de salafistische geloofsleer. Bovendien willen ze scholieren buiten de normale lestijden om onder hun invloedssfeer brengen.

Ook probeerde het schoolbestuur de Onderwijsinspectie volgens de AIVD om de tuin te leiden door godsdienstlessen te schrappen toen een bezoek van de inspecteurs op handen was. Toen inspecteurs afgelopen woensdag een verrassingsbezoek brachten aan de school, moesten zij vaststellen dat hun werk ‘door de opstelling van de school onverantwoord’ was.

‘Fabeltjeskrantverhalen’

Er dreigt geen acuut gevaar voor de veiligheid, maar er zijn wel grote zorgen over de praktijken over de school, zegt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding Pieter Jaap Aalbersberg. Hij dringt er bij de gemeente op aan dat alle informatie over de school openbaar wordt, zodat ouders en kinderen er kennis van kunnen nemen bij het bepalen van hun schoolkeuze – wat in de stad vóór 15 maart moet gebeuren. Dat hebben zowel het Amsterdamse college als minister Ferdinand Grapperhaus van Justitie en Veiligheid vandaag meteen gedaan. Marjolein Moorman heeft een moratorium afgekondigd op alle gemeentelijke subsidies aan de school, zolang de ‘richtinggevende personen’ niet zijn verdwenen. Ook de gevraagde nieuwe huisvesting kan de school voorlopig vergeten.

‘Onzinverhalen’, zegt voorzitter Söner Atasoy van Stichting Islamitisch Onderwijs (SIO) over de verdenkingen tegen de school. In een reactie aan persbureau ANP noemt hij de brieven van Halsema en de NCTV ‘staatspropaganda van incompetente randdebielen’. Hij is ook niet van plan aan Halsema’s oproep tegemoet te komen. ‘Als ik de mist in ben gegaan, stap ik wel op, maar alleen op basis van feiten, niet op basis van Fabeltjeskrantverhalen.’

Het Cornelius Haga Lyceum – vernoemd naar de eerste ambassadeur van de Nederlanden in het Ottomaanse Rijk – is de enige islamitische middelbare school in Amsterdam. De school opende in 2017 de deuren, zeer tegen de zin van de gemeente en het ministerie van Onderwijs. De oprichters (georganiseerd in de SIO) hadden geen aantoonbare achtergrond in onderwijs en hingen een vorm van islam aan die verwant zou zijn aan het salafisme, was destijds de zorg. Ook binnen de moslimgemeenschap – met name schoolbesturen van islamitische lagere scholen – was er irritatie over het feit dat het juist de SIO was gelukt dankzij een snelle actie de vestigingsruimte te bemachtigen voor het stichten van een islamitische middelbare school in de hoofdstad. Maar met een beroep op de vrijheid van onderwijs kreeg de SIO na een lange juridische strijd gelijk, waarna Amsterdam de stichting in 2017 tijdelijke behuizing in Amsterdam-West moest toewijzen.

Nieuwe wetgeving

Op het gemeentehuis heerst grote frustratie over het feit dat de zorgen van destijds binnen anderhalf jaar al lijken uit te komen. ‘Ik ben boos omdat de signalen er vooraf waren er nu toch 176 leerlingen in de stad antidemocratisch onderwijs krijgen’, zegt wethouder Moorman. En zelfs nu kan de gemeente noch de Onderwijsinspectie het Hagalyceum per direct sluiten. In hun brief suggereren Moorman en Halsema dan ook dat wet moet worden aangepast om extremistische invloeden uit het onderwijs te weren.

Hoogleraar onderwijsrecht Pieter Huisman van de Erasmus Universiteit beaamt dat de gemeente en het ministerie weinig middelen hebben om extremisme op scholen aan te pakken. ‘De vrijheid van onderwijs bepaalt dat iedereen een school mag oprichten. Ook groeperingen waarbij twijfels bestaan of het wel verstandig is dat ze onderwijs gaan geven.’

De minister heeft wel de bevoegdheid om bestuurders af te zetten, maar dan moet er sprake zijn van bestuurlijk wanbeleid of grote kwaliteitsproblemen waarvan het hele stelsel last heeft, zegt Huisman. Hij vermoedt dat daarvan in de geval geen sprake van is.

Nieuwe wetgeving biedt mogelijkheden, denkt Huisman. Zo zou de overheid bekwaamheidseisen kunnen stellen aan bestuurders. Maar ook dat is geen waterdichte methode, waarschuwt hij. ‘Want op basis van welke criteria ga je een bestuurder beoordelen? En wanneer zijn ideeën extremistisch?’