Amsterdam probeert het zonder PvdA
In de vier grote steden is de collegevorming rond. Belangrijkste ontwikkelingen: bestuurderspartij PvdA is bijna overal buiten de deur gehouden en de SP rukt op. In Den Haag treedt een oud-topdiplomaat aan als wethouder.
AMSTERDAM - In de theaterzaal van de Open Schoolgemeenschap Bijlmer staan drie banieren klaar. Ze tonen de logo's van de drie partijen die de komende jaren Amsterdam zullen besturen: links de rode tomaat van de SP, rechts de oranje kapitalen van VVD, in het midden het degelijke groen van D66. Iemand in de zaal heeft bij het zien van de kleuren al een bijnaam bedacht: de stoplichtcoalitie.
Het is donderdagmiddag, half twee, als de Laurens Ivens van de SP, Jan Paternotte van D66 en Eric van der Burg van de VVD achter het spreekgestoelte plaatsnemen.
Het akkoord dat ze presenteren is om verschillende redenen uniek. Allereerst natuurlijk omdat het zo laat pas gesloten werd - twaalf weken na de verkiezingen. Ten tweede omdat de PvdA de oppositiebanken in moet. Dat gebeurde niet eerder in de 68 jaar dat de partij bestaat. En ten derde vanwege die dekselse SP, die linkse protestpartij die nu met twee liberale aartsvijanden in het huwelijksbootje stapt.
Geen moeizame compromissen
Kan dat eigenlijk wel, zo'n huwelijk? De mannen staan erbij alsof ze willen zeggen: ja, het kan. De partijen hebben elkaar tijdens de onderhandelingen verteld wat ze echt belangrijk vonden. In plaats van moeizame compromissen hebben ze elkaar die punten gegund, net als Mark Rutte en Diederik Samsom dat twee jaar geleden deden.
In Amsterdam kregen VVD en D66 bijvoorbeeld de vurig gewenste aanpassing van het erfpachtstelsel. Hoewel de gemeente eigenaar van de grond blijft, kunnen bewoners de erfpacht voor eeuwig afkopen. Dat voorkomt dat bewoners te maken krijgen met enorme verhogingen bij het hernieuwen van erfpachtcontracten.
De SP was, net als de PvdA, altijd voorstander van erfpacht. Het instrument zorgt er volgens de linkse partijen voor dat een stijging van de grondprijs de gemeenschap ten goede komt, en niet de rijke huiseigenaar of de vastgoedbaron. Het is een vorm van sociaal beleid die de SP nu opgeeft.
Ivens legt zich erbij neer, ook omdat het de uitslag van de verkiezingen weerspiegelt. 'De partijen die voor erfpacht zijn hebben niet genoeg zetels gehaald.'
Bovendien heeft zijn partij elders behoorlijk wat binnengesleept, vooral op de thema's armoedebestrijding, wonen, zorg en werk. Er komt bijvoorbeeld meer geld voor kinderen die in armoede opgroeien. 'Dit akkoord is socialer dan het huidige beleid', zegt Ivens.
Of deze voornemens ook daadwerkelijk worden uitgevoerd, moet komende zondag blijken. Dan zal de SP het akkoord en de namen van twee kandidaat-wethouders voorleggen aan de leden.
Na 68 jaar is het uit met de rol van de PvdA. D66,VVD en SP gaan de hoofdstad besturen. Het erfpacht-stelsel gaat op de schop, parkeren wordt duurder.
