Amsterdam pioniert met schoolideeën

Onstuimige puberjongens kunnen straks in Amsterdam terecht op het speciaal voor hun ontworpen KIEM Vmbo, zonder juffen die hen maar als moeilijke jongens zien. De school is een van de vier winnaars in de competitie voor nieuw op te richten scholen.

Vorig jaar schreef de Amsterdamse onderwijswethouder Simone Kukenheim (D66) een prijsvraag uit voor Amsterdammers om met plannen te komen voor 'onze nieuwe school in Amsterdam'. In totaal hebben zich 124 verschillende 'schoolmakers' gemeld met zeer uiteenlopende ideeën. Van scholen op basis van 'mindfullness' tot een 'Latijnse school', met aandacht voor klassieke talen en dagelijks een uur sport.

Subsidie en een schoolgebouw

Na een voorselectie van vijftien gegadigden die hun plannen verder uitwerkten, maakte Kukenheim woensdag de vier winnende plannen bekend. Die krijgen van de gemeente subsidie, en als het zover is een schoolgebouw. Kukenheim correspondeert ook nog volop met een aantal schoolmakers die woensdag niet tot de gelukkigen behoorden. Zolang Amsterdam groeit is er ook voor hen mogelijk nog een kans om hun plannen te verwezenlijken.

'Het was pionieren en geweldig om met zo veel betrokken ouders, docenten en leerlingen aan nieuwe scholen te werken', zei Kukenheim woensdag over het proces van de afgelopen maanden. Ook veel andere aanwezigen benadrukten hoe revolutionair de werkwijze was. 'Dit is nog nergens ter wereld zo gedaan', aldus de directeur van stichting Kennisland. 'Dit is hoe de toekomst van het onderwijs er volgens mij uit komt te zien', aldus een van de winnaars.

Zeker is dat het project in politiek Den Haag en in gemeenten elders in het land met grote interesse wordt gevolgd. 'Op het ministerie zijn ze heel enthousiast', zegt Kukenheim. De Amsterdamse werkwijze loopt vooruit op de plannen van staatssecretaris Sander Dekker van onderwijs.

Bureaucratisch

Dekker wil de Onderwijswet moderniseren zodat het gemakkelijker wordt om nieuwe scholen te stichten. Nu is dat een erg bureaucratisch proces. Een proces dat bovendien is voorbehouden aan schoolbesturen die op levensbeschouwelijke basis geschoeid zijn. In een concept gericht op onstuimige jongens kun je moeilijk een levensbeschouwing zien.

Zolang die nieuwe wet er niet is, is het voor de winnende 'schoolmakers' in Amsterdam niet duidelijk wanneer zij het bordje dat zij woensdag van Kukenheim kregen op hun gevel kunnen hangen. Het moet binnen anderhalf jaar kunnen als zij zich aansluiten bij bestaande schoolbesturen.

'Die zitten daar niet altijd op te wachten', weet Kimo Steenaart van KIEM Vmbo inmiddels. Net als enkele andere winnaars denkt zij er dus over toch haar eigen bestuur op te richten en te wachten tot de wet er is. 'Ik loop nu al zo lang met dit idee, dan kunnen die paar jaar er ook wel bij. Maar dat deze school er uiteindelijk komt, staat vast.'

Eva Naaijkens - Voor het individuele kind

Wat miste je bij de huidige scholen?
'Er is vaak nog te weinig aandacht voor het individuele kind en het onderwijs bereidt leerlingen te weinig voor op de moderne samenleving.'

Wat doet jullie school?
'Hij is genoemd naar Alan Turing, die aan de basis stond van de kunstmatige intelligentie. We willen zijn eigenschappen en vaardigheden bij onze leerlingen stimuleren: rekenen, taal, nieuwsgierigheid, dingen maken. Maar ook gezonde voeding, sport. In de school willen we voor- en naschoolse opvang organiseren, zodat hij 45 weken per jaar open is van 8 tot 18 uur. Aansluiten bij het leven in een druk gezin dus. Een eliteschool? Dat is absoluut niet de bedoeling. Wij willen er zijn voor slimme kinderen die van thuis al veel mee krijgen, maar juist ook voor kinderen met achterstanden.'

Rick Amado - Met de ouders

Wat miste je bij de huidige scholen?
'Een school is nu vaak een eilandje in de stad, een van de plekken waar kinderen worden opgevoed. Verder krijgen zij thuis en in de stad veel kennis mee. Maar die drie werelden komen amper samen, dat vinden wij een gemiste kans. Zeker in zo'n geweldige stad als Amsterdam. '

Wat doet jullie school daar straks aan?
'Wij willen de inhoud van het onderwijs veel meer samen met ouders en mensen uit de stad maken. Daarbij willen we vanuit thema's werken. Amsterdam heeft bijvoorbeeld een haven. Stel dat we 'de haven' als thema kiezen. Dan nodigen we mensen die in die haven werken in de klas uit om samen met hen zo'n thema te onderzoeken. Met oudere klassen willen we er ook vaak op uit trekken, de stad in.'

Kimo Steenaart - Voor de jongens

Wat miste je bij de huidige scholen?
'Als docent en moeder zag ik veel jongens die niet lekker gingen op school, terwijl ik dacht: 'een heel slim kind'. Van de kinderen die van school wordt gestuurd of afhaakt is 74 procent een jongen; als je weet dat afhaken vaak het begin is van een criminele carrière, denk ik: daar moeten we iets aan doen.'

Hoe doet jullie school dat?
'Veel jongens haken aan het begin van de middelbare school af omdat ze niet kunnen plannen. De eerste twee jaar krijgen ze bij ons geen huiswerk; al het werk wordt op school gedaan, er is veel structuur. Elke dag een uur sporten, omdat ze dat leuk vinden en we de ervaringen op het veld gebruiken in de rest van de opleiding. Alles op school moet erop gericht zijn ze naar een beroep te leiden waar ze blij van worden.'

Annette van Valkengoed - Vanuit interesses

Wat miste je bij de huidige scholen?
'De meeste scholen zijn te veel gericht op het gemiddelde kind. Wij willen meer maatwerk in het onderwijs.'

Wat doet jullie school daar straks aan?
'Wij hebben al een basisschool met 700 leerlingen op IJburg. Leerlingen werken daar binnen hun 'unit' met medeleerlingen van 4 tot 8 of van 8 tot 12 jaar; blijven zitten kan niet. We laten ze vanuit hun nieuwsgierigheid en interesses leren. Ze zijn daarin vrij; wel houden we in de gaten, met testjes, of taal en rekenen goed gaan. De inspectie is langs geweest en zegt dat het revolutionair, maar goed onderwijs is. We willen de school uitbreiden tot 18 jaar. Zodat onze leerlingen met bepaalde vakken op lagereschoolniveau les hebben en op andere op middelbareschoolniveau.'

_{Ontvang elke dag de Volkskrant Avond Nieuwsbrief in uw mailbox, met het nieuws van vandaag, tv-tips voor vanavond, en alvast zes artikelen uit de krant van morgen. Schrijf u hier in.}