AMC maakt extreem duur medicijn na
Het Amsterdamse AMC bindt als eerste ziekenhuis de strijd aan tegen hoge medicijnprijzen door een duur geneesmiddel tegen een zeldzame ziekte na te maken. De fabrikant heeft de prijs van het medicijn onlangs fors verhoogd, naar 160 duizend euro per patiënt per jaar. De apotheek van het AMC maakt het middel nu, met grondstoffen uit China, voor een achtste van die prijs. De zorgverzekeraars hebben besloten om alleen nog dat nagemaakte medicijn te vergoeden.
Het besluit van het ziekenhuis tekent de daadkracht die is ontstaan rond de problematiek van dure geneesmiddelen. Het afgelopen jaar liep het debat daarover hoog op, toen farmaceuten hoge prijzen verlangden voor middelen tegen taaislijmziekte en de ernstige spierziekte SMA, terwijl de winsten in de miljarden liepen. Eind vorig jaar publiceerde de Raad voor de Volksgezondheid en Samenleving een opmerkelijk advies, waarin werd gepleit voor onorthodoxe maatregelen om de prijzen te beteugelen. Een van de suggesties: dure geneesmiddelen goedkoop namaken. Minister Bruno Bruins voor medische zorg toonde zich enthousiast.
Het AMC komt nu als eerste in het geweer vanwege de enorme prijsverhoging van het medicijn CDCA, tegen de erfelijke stofwisselingsziekte CTX. Nederland telt 65 patiënten met die aandoening. Patiënten maken door een genetisch defect een enzym niet aan, waardoor ze worden getroffen door staar en toenemende neurologische schade, die in het ergste geval dodelijk kan zijn. Patiënten worden al ruim veertig jaar behandeld met een middel dat ooit was geregistreerd voor de behandeling van galstenen maar daarvoor allang niet meer wordt gebruikt. Vorig jaar besloot fabrikant Leadiant het middel te registreren voor de ziekte CTX. Leadiant vroeg bij de Europese geneesmiddelenautoriteit EMA met succes de status aan van weesgeneesmiddel, een middel tegen zeldzame ziekten. Daardoor mogen andere fabrikanten tien jaar lang het medicijn niet voor die ziekte op de markt brengen. De fabrikant verhoogde daarna de prijs met 120 duizend euro.
‘Dat is gewoon misbruik van de regels’, zegt Carla Hollak, hoogleraar stofwisselingsziekten in het AMC. ‘Het gaat om een stofje waaraan niets is veranderd, maar dat wel in één klap vele tienduizenden euro’s duurder is geworden.’ Het medicijn tegen de ziekte zat nooit in de basisverzekering, omdat het er niet voor was geregistreerd, maar werd door de zorgverzekeraars uit coulance vergoed. Na de prijsverhoging besloten de zorgverzekeraars om de vergoeding te schrappen. ‘Dat kon echt niet, patiënten zijn volstrekt afhankelijk van dit middel’, zegt Hollak. Samen met AMC-apotheker Marleen Kemper zocht ze naar een alternatief. Ze kregen toestemming van de raad van bestuur van het ziekenhuis om het middel zelf te gaan maken. Dat traject duurde een paar maanden, vertelt Hollak: de grondstoffen werden uiteindelijk in China gevonden, daarna volgden strenge keuringen op kwaliteit.
De zogeheten magistrale bereiding is toegestaan: als er geen alternatief is, mogen apothekers geneesmiddelen bereiden voor een individuele patiënt. Nu vergoeding voor het bestaande medicijn is weggevallen, lijkt de weg daarvoor vrij. Het AMC legt geen voorraad aan, benadrukt Hollak, maar produceert capsules na een bestelling van een patiënt. Ze verwacht desondanks dat de farmaceut het niet over zijn kant zal laten gaan. ‘De zakelijke belangen zijn uiteraard groot. En er bestaat een kans dat we omringende landen op een idee brengen.’ Fabrikant Leadiant reageerde donderdag niet op een verzoek om commentaar.
Zorgverzekeraars CZ en VGZ reageren enthousiast op de plannen van het AMC. Minister Bruins laat via zijn woordvoerder weten dat hij het een ‘bijzonder initiatief’ vindt, dat kan helpen om de medicijnprijzen te beteugelen. ‘Het misbruiken van een registratie van een al bekende stof, met als enige doel om de prijs op te drijven en vette winsten te maken, keur ik ten zeerste af. Dat kan echt niet.’
