‘Als topsporter kon ik door een grens heengaan. Dat wil ik niet meer, die pijn’

Wat zijn dit voor vragen? Naar aanleiding van het nieuwe schaatsseizoen acht dilemma’s voor oud-schaatser en commentator Erben Wennemars (46).

Sven Kramer of Ireen Wüst?

‘Phoe, een lastige. Als je de een noemt, lijkt het net alsof je de ander minder hoog acht, terwijl het allebei schaatsiconen zijn. Maar goed, als ik moet kiezen, ga ik voor Sven. Hij heeft het schaatsen echt gedragen de afgelopen 15 jaar. Hij ís schaatsen.

‘Ik zat in de herfst van mijn schaatscarrière, toen zij op de deur begonnen te bonzen. ‘Jij bent knettergek dat je zo lang doorgaat’, zeiden ze altijd. ‘Wij doen één Olympische Spelen en daarna is het mooi geweest.’ En kijk nou eens, ze zijn er nog steeds.

‘Nee, ik vind het niet pijnlijk dat Sven wordt ingehaald door jongere schaatsers. Ik raad iedere topsporter aan om zo lang mogelijk door te gaan. Van de weg naar beneden word je namelijk een heel rijk mens, al besef ik dat Sven daar nu niet zo naar zal kijken. Maar let maar op, over twee jaar begint niemand meer over zijn laatste twee jaar, maar gaat het alleen nog maar over hoeveel hij heeft betekend voor de sport.

‘Dat hij niet officieel heeft bekendgemaakt dat hij na dit seizoen stopt, snap ik wel. Voor je het weet, gaat het nergens anders over. Hij doet precies wat iedere sportpsycholoog hem zou hebben aangeraden: nooit over je afscheid beginnen als je nog bezig bent.’

Schaatser of marathonloper?

‘Schaatser, absoluut. Ik ben een schaatser die hardloopt. Dat zie je ook aan de manier waarop ik loop, als een bulldozer. Dat komt omdat ik vanuit het schaatsen gewend ben om zo lang mogelijk contact met de grond te houden, terwijl je juist heel lichtvoetig moet lopen.

‘Onlangs heb ik in Rotterdam mijn 21ste marathon gelopen, in 2.47, een persoonlijk record. Dat verbaasde me eerlijk gezegd, want qua voorbereiding doe ik maar wat. Ik loop, ik schaats, ik fiets, maar allemaal zonder schema. Ik sport omdat ik fit wil blijven. Als topsporter kon ik door een grens heengaan. Dat wil ik niet meer, die pijn. Het past ook niet bij wat ik pretendeer, dat je op een gezonde manier een sportprestatie moet kunnen leveren.

‘Ik heb dat moeten leren. Mijn eerste marathon was een opwelling. Ik hoorde iemand erover praten op het voetbalveld en dacht: dat kan ik ook wel. Een dag later liep ik in Amsterdam en moest ik in een rolstoel worden afgevoerd. Dat was nog de topsport-Erben: zwart-wit. Goud of niks.

‘Mijn stelregel is nu dat ik zo hard mogelijk wil lopen, maar wel zodanig dat ik na afloop gewoon zelf met de auto naar huis kan rijden. De marathons van Amsterdam, Rotterdam en New York heb ik gelopen. Als ik nog Tokio, Londen en Boston doe, dan heb ik alle Major Marathons gelopen. Dat is nu mijn doel.’

Stotteren of hakkelen?

‘Hakkelen. Ik prijs mezelf gelukkig met een opvoeding waarin geen excuses telden. Het was dus nooit: Erben kan dit niet doen, want hij stottert. Nee, Erben hakkelt een beetje. Net zoals ik volgens mijn ouders ook nooit adhd had. Ik was gewoon een beetje druk.

‘Eén keer heb ik deelgenomen aan een groepscursus voor stotteraars. Ik dacht: ik ga nu in de media werken, misschien moet ik er iets mee. Ik kwam erachter dat ik er meer bezig was dan ik wilde toegeven, omdat ik het nooit als zodanig had benoemd. Ik omzeilde bijvoorbeeld bepaalde woorden.

‘Ik zou (hij begint nu op dicteertoon te praten, red.) zonder haperen kunnen praten, maar dan wordt het heel mechanisch. Dan ben ik Erben niet meer. En dat is juist waarmee ik verschil maak. Ik heb het de NOS weleens gevraagd: vinden jullie het vervelend? Ze zaten er totaal niet mee.’

Analist of sidekick?

‘Analist. Wat ik vertel, wordt de mening van de mensen. Die hoor je de volgende dag bij de koffieautomaat precies verkondigen wat ik een dag eerder heb verteld, terwijl ze dat zelf niet eens meer doorhebben.

‘Ik vind het heel leuk om vanuit mijn expertise iets te duiden. Dat ik met mijn verhaal een prestatie op het ijs meer diepte kan geven. Ik denk dat ik dat goed kan, omdat ik weet wat het is om in een vol Thialf te moeten presteren en dat in begrijpelijke taal naar de mensen in de huiskamer kan overbrengen.

‘En ja, sidekick, dat was ik bij de Madiwodovrijdagshow van Paul de Leeuw. Is ook alweer elf jaar geleden, hè. Iedereen zei: doe het niet. Dan doe ik het juist wél. Je kunt beter spijt hebben van de dingen die je wél hebt gedaan, vind ik. En het heeft me een belangrijk inzicht opgeleverd: ik moet praten over dingen die dicht bij me staan. Sport, winnen en verliezen, gezondheid, vitaliteit. De rest laat ik graag aan anderen over.’

Compressiekousen of VitaePro?

‘Alles wat bijdraagt aan een gezondere levensstijl, daar sta ik achter. Voor beide producten maak ik reclame. Daar krijg ik kritiek op. Je mag reclame maken voor Coca-Cola, voor Heineken of voor hamburgers, maakt allemaal niet uit, maar voor iets wat bijdraagt aan een vitalere wereld, dat deugt kennelijk niet. Dat vind ik dan weer raar.

‘Ja, ik geloof in die producten. VitaePro is een voedingssupplement, vol gezonde dingen. Veel wetenschappers menen dat je met een gevarieerd voedingspatroon voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt, maar dat is het hem nou juist: 90 procent van de mensen eet niet gezond. Als we die gezonde dingen uit een pil kunnen halen, waarom niet?

‘Compressiekousen droeg ik tien jaar geleden ook al. Toen was het nog suf. Een soort steunkousen, iets voor oude mensen. Nu is het een hip product geworden. Je kunt onderzoeken vinden die zeggen dat het niets helpt, je kunt ook onderzoeken vinden die er wél positief over zijn. Het is maar net waar je in gelooft. Ik heb net nog een pr gelopen op de marathon. Mét compressiekousen. Dus daar kies ik voor. Voor mij werkt het.’

Daley Blind of Jordi Cruijff?

‘Daley Blind, omdat het mij ongelooflijk moeilijk lijkt om de zoon te zijn van Johan Cruijff, de allergrootste. Die kun je nooit overtreffen, terwijl Daley inmiddels beter is dan zijn vader. Hij heeft dan geen Champions League gewonnen, zijn carrière is vele malen veelzijdiger dan die van Danny, vind ik.

‘Ik snap waar je naartoe wilt. Mijn zoon Joep is onlangs gedebuteerd op het NK. Dat is iets wat voor mensen interessant is, een Wennemars op het ijs. Dat snap ik heel goed.

‘Ik ben een fanatieke sportvader. Daar gaat de discussie thuis vaak over met mijn vrouw, of ik niet té fanatiek meeleef. Waar ligt de grens? Het moet wel zíjn carrière zijn, natuurlijk. Ik merk wel, nu ik zijn trainer niet meer ben, dat ik steeds meer vader word. Vanuit zijn opvoeding weet Joep wat topsport inhoudt. Dat heb ik hem kunnen meegeven. Nu zal hij zelf zijn weg moeten vinden.’

Jesse Klaver of Caroline van der Plas?

‘Pfff… moet dit echt? Doe dan maar Caroline van der Plas. Ik ben boerenzoon, en zij geeft de boeren een stem. Dat spreekt me aan.

‘Ik snap echt dat er iets aan het klimaat gedaan moet worden, maar het gaat mij te ver de boeren als de grote boosdoener aan te wijzen. De consument wilde altijd goedkope voeding, nu moet alles ineens allemaal biologisch. En wie moet dat oplossen? De boer. Vind ik niet terecht.

‘Die hele discussie staat volgens mij symbool voor de huidige samenleving. Die is zó gepolariseerd. De boeren laten zich informeren door de boeren, de mensen uit de stad laten zich informeren door hun eigen achterban. En zo luistert er niemand meer naar elkaar.

‘Bij ons kwamen de directeur van de melkfabriek en de directeur van de bank vroeger naar de boerderij. Dan zette mijn moeder koffie en gingen we met elkaar in gesprek. We luisterden naar elkaar, verdiepten ons in elkaar en begrepen elkaar daardoor veel beter. Zó kom je tot oplossingen. Ik ben tegen alles wat polariseert.’

Elfstedentocht winnen of olympisch goud?

‘De Elfstedentocht is dé reden waarom ik ooit met schaatsen ben begonnen. Naast onze boerderij lag een slootje. Zodra het vroor, bonden we onze schaatsen onder en gingen het natuurijs op.

‘De drang naar een nieuwe Elfstedentocht lijkt steeds groter te worden. Ik denk dat dat komt omdat de maatschappij steeds maakbaarder lijkt te worden. We verlangen naar de magie van het onmaakbare. De Elfstedentocht is een volstrekt onvoorspelbare wedstrijd. Wie op dat moment het beste met de omstandigheden kan omgaan, die wint. Dat maakt het zo geladen.

‘Of-ie er ooit nog gaat komen? Ik geef niet op. Natuurlijk lees ik over klimaatverandering. Maar doordat het weer steeds extremer wordt, kan het dus ook ineens heel koud worden. Dat houdt mijn droom levend. Twee weken vorst, dat is alles wat we nodig hebben.’