Als ik wil twitteren denk ik: Oude trut, bemoei je er niet mee

Beeld en Geluid Oeuvre Award of Ridder in de Orde van Oranje-Nassau?

'Het voelt dubbel om de Oeuvre Award te krijgen. Laatst begon een vrouw tegen me te schreeuwen: 'Jezus, ik dacht dat jij allang dood was!' Ik realiseer me goed dat ik deze award niet had gekregen als ik de nieuwe serie Vinger aan de pols in januari niet had gemaakt.

'Toen ik in 1996 een lintje kreeg, was ik verbijsterd. Ik zat in de tuin te wroeten en mijn man zei: 'Ga even Erica Terpstra vervangen, die moet iets introduceren bij het gemeentehuis, maar ze is ziek. Trek wel even wat leuks aan.' Dus ik naar het gemeentehuis in Soest, ik zie mezelf nog lopen. Toen ik de raadzaal binnenging, zag ik mijn moeder zitten en de kinderen. Húílen, ja. Natuurlijk ben je heel dankbaar, vooral voor de mensen die zich hebben ingespannen om jou dat lintje te bezorgen. Maar mijn leven was ook prima verdergegaan zonder lintje.

'Als ik moet kiezen: toch die award, want dat is een vakprijs van collega's. Jammer dat ze het niet eerder gedaan hebben, dan had ik niet zo het gevoel gehad van: goh, ze hebben me gezien, ze is nog niet dood.'

Vinger aan de pols of Stuif es in?

'Stuif es in was een journalistiek programma waarin kinderen vertelden waarmee ze bezig waren: of het nu een kind was dat moest spuiten voor diabetes of iemand die de liefste hond van de wereld had. Ik nam dat heel serieus. Ach, het is maar voor kinderen, zei men soms. Nou, daar moest je bij ons niet mee aankomen.

'Maar ik kies Vinger aan de pols, want dat is echt mijn eigen programma. Inhoud, productie, redactie, montage, teksten; ik deed álles. Stuif werd door Mieke (Benda, haar hartsvriendin, red.) gemaakt, ik kreeg het aangereikt. Bij Vinger aan de pols bedacht ik het onderwerp, ik ging op onderzoek uit, naar de artsen. Ik heb me altijd erg verantwoordelijk gevoeld voor de deelnemers. 'Realiseer je goed', zei ik altijd, 'dat als je morgen bij de bakker komt, mensen kunnen zeggen: o, jij zat gisteren bij Vinger aan de pols te vertellen over je hartproblemen of het drama met je kind. Wil je dat, kun je dat aan?''

Hilversum of Soest?

'Soest. Daar zijn mijn kinderen geboren en woon ik nog steeds. Werk en privé kon ik altijd goed combineren doordat mijn man (voormalig AVRO-regisseur en netcoördinator Bob Bremer, red.) ook in Hilversum werkte. Hij wist álles van dat vak en begreep de moeilijkheden. Als ik zei: ik ga vannacht door met monteren, dan zou een ander zeggen: luister eens, zorg nou dat je om zeven uur klaar bent, dan kun je gewoon mee-eten. Bob was bereid ruimte te maken om mij kansen te geven.'

Sonja Barend of Eva Jinek?

'Ja, die vraag had ik kunnen bedenken. Laat ik beginnen te zeggen: ik oordeel niet over collega's, dus deze ga ik niet kiezen. Wat ik wel zie is dat je als host wordt neergezet in een personalityshow. Het gaat om íémand, of dat nu Jinek is, Humberto, of Sonja vroeger. Bij mij was alleen mijn rug zichtbaar, ik hoefde me geen zorgen te maken over hoe ik erbij zat. Maar als je midden in beeld zit, ben je onderdeel van de beoordeling. Dat lijkt me een ramp. Het gaat niet meer om je gasten en je vragen, ze zitten alleen maar te kijken: wat heb je aan, hoe diep is je decolleté?

'Je ziet vaak dat zulke presentatoren eerst twee jaar bezig zijn zichzelf neer te zetten, voordat ze aandacht krijgen voor de inhoud van hun programma. Niet alleen Jinek. Humberto had het in het begin ook. Maar het duurt mij te lang. Jammer, omdat het mensen zijn die het óók inhoudelijk kunnen.'

Controlfreak of alles op zijn beloop laten?

'Ik ben een controlfreak. Ik kocht alle cadeautjes voor deelnemers van Vinger aan de pols zelf, pakte ze in en bezorgde ze ook nog. En ik heb het er niet om gedaan, hoor, maar ik denk dat het zich toch terugbetaalt. Als ik destijds niet met al die mensen de zaken goed had afgesloten, hadden ze nu, 30 jaar later, niet met bloemen klaargestaan.

'Toch is dat niet te vergelijken met hoe programma's nu worden gemaakt. Ik was in dienst van de AVRO, had prachtige budgetten om mensen te helpen en kon mijn gang gaan. Het mocht allemaal. Nu is het vaak veel haastiger: overdag draaien en 's avonds de uitzending.

'In sommige series zit nog wel die rust. Vooruit, één voorbeeld dan: Onze man in Teheran (vierdelige VPRO-serie, red.), dát is mooie televisie. Het informeert, gaat over iets zinvols. Die jongen, Thomas Erdbrink, doet het geweldig. Als presentator kun je jezelf belangrijk vinden of je vindt je verhaal belangrijk. Voor hem geldt het laatste.

'Ik zou daarover dan willen twitteren, maar doe het niet. Dan denk ik toch een beetje: wie ben ik? Oude trut, bemoei je er niet mee. Ik zou eerder een persoonlijk mailtje naar Erdbrink sturen: wat geweldig dat je dit hebt gedaan, ik feliciteer jou en je team. Bij deze dan.'

Afstandelijk of toegewijd?

'Ja, ik ben afstandelijk. Mijn beste vriendin zei eens: eigenlijk is Ria heel verlegen. Dat klopt wel: als het niet over werk gaat, houd ik me liever op de achtergrond.

'Een kinderarts zei me ooit: je moet je leren afsluiten van wat je tegenkomt in het ziekenhuis, anders kun je Vinger aan de pols niet blijven maken. Ik probeer in de auto naar huis niet continu te janken, maar het doet wel verdriet soms; zeker als het om kinderen gaat. Ik denk dat ik op die momenten een andere moeder was. Dan werd ik toch minder gauw boos.'

Prins Claus of prinses Beatrix?

'Prins Claus, hij was heel toegankelijk. Een bijzonder persoon, ook als hij geen prins geweest was. Claus had idealen, was bezig met ontwikkelingshulp en het grote geheel en niet alleen met de glazen stolp waarin hij uiteindelijk neergezet werd. Ik mocht hem uitgebreid interviewen, dus hem heb ik beter leren kennen dan ik de prinses heb leren kennen. Haar ontmoet ik weleens en dan is er ook duidelijk een blijk van herkenning, een moment van: wij hebben ergens samen een stukje geschiedenis. Maar als koningin was zij natuurlijk minder benaderbaar.'

Tatoeage of piercing?

'Ik wilde altijd al een tatoeage. Niet zo'n lullig klein dingetje en wel op een plek waar hij 's zomers te zien zou zijn: op mijn bovenarm. Dus een jaar of zes geleden ging ik naar Henk Schiffmacher. Iedereen verklaarde me voor gek. Toen het bekend werd, kreeg ik een boze brief van iemand: hoe ik het in mijn hoofd haalde om mijn lichaam te verminken. Het ís natuurlijk een verminking, maar mag ik ook eens iets slechts doen?

'Ik had bedacht: ik wil drie blaadjes hebben. En ik heb iets met lieveheersbeestjes. Dus onze kinderen zijn de blaadjes, en op elk blad zit zo'n kevertje, dat zijn de kleinkinderen. Die beestjes trouwens, hè, dat blijken krengen te zijn. Ze vreten elkaar op. Toch vind ik ze leuk, misschien schrijf ik er nog eens een boek over. Ik maak ook foto's en filmpjes van parende lieveheersbeestjes, zo gestoord ben ik.'

Jane Goodall of Brigitte Bardot?

'Jane Goodall, zij heeft de wetenschap dichterbij gebracht via chimpansees. Goodall laat ons zien wat de waarde van de natuur is en hoe we de wereld aan het verpesten zijn. Ik ben bij de slager een actie begonnen tegen plastic zakjes. Elk onsje rosbief gaat tegenwoordig in zo'n zakje, ik word er doodmoe van. Dus ik neem mijn eigen bakjes mee. Ze lachen zich suf, maar toen ik vorige week kwam, zeiden ze: 'Dit is het vijftigste tasje dat we niet uitreiken.' Vonden ze dat ik toch gelijk had.'

Een programma bij Omroep MAX of thuis achter de geraniums?

'Geen van beide. Ik heb niets tegen de programma's van MAX, maar ik hoor bij Avrotros. Er zijn nog wel dingen die ik zou willen doen, ja. Ik kan nog vier afleveringen Vinger aan de pols maken. Maar de serie in januari heeft me tweeënhalf jaar gekost, dat was best pittig. Dat gaat niet nog eens: tegen die tijd ben ik 80.

'Er zijn nog een paar andere ideeën. Ik ga er niets over zeggen, maar als ik díé van de grond zou krijgen... Intussen ben ik nog hartstikke druk. Ik krijg zo veel vragen van mensen die nog eens willen praten of een kop koffie willen drinken. Stilzitten is ook niets voor mij, ik ben niet zo vakantievierderig.

'En ik wil dus nog dat boek schrijven. Over lieveheersbeestjes bijvoorbeeld, die elkaar opvreten. Die beestjes zijn dan een metafoor voor ons, mensen. Met mijn 8-jarige kleinzoon praatte ik over de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Wanneer komt de Derde Wereldoorlog, vroeg hij. Jeetje. Ik denk ook dat baby-lieveheersbeestjes elkaar niet opeten. Het zijn de volwassen kevertjes, die maken elkaar stuk.'