Allochtoon studentenleven

Wat bier al niet voor bruggen kan slaan in het studentenleven: 'Toen mijn medestudenten in het eerste jaar vroegen of ik meeging om een pilsje te pakken, heb ik ze vriendelijk bedankt. Ik drink vrijwel geen bier, vandaar. Wist ik veel dat het niet ging om dat bier, maar om de gezelligheid, een beetje praten enzo, zodat je elkaar leert kennen.' Er was snel een groepje gevormd, zonder niet-bierdrinker Shasi Shatoe .

Cultuurshock is een groot woord, maar Shasi (24) kwam naar eigen zeggen wel in een 'vreemde wereld' terecht toen hij vijf jaar geleden vanuit Paramaribo naar Delft kwam voor zijn studie informatica. 'Toen ik eindelijk eens meeging naar het café, merkte ik ook dat mijn medestudenten veel makkelijker, veel opener over allerlei onderwerpen spraken dan ik gewend was, over politiek bijvoorbeeld. Het heeft een paar jaar geduurd voor ik met ze meedeed.'

Om houvast te vinden in zijn nieuwe omgeving sloot Shasi zich aan bij Studiname, een landelijke studentenvereniging voor zowel Nederlandse als Surinaamse Surinamers. 'Ik heb vaak overwogen om lid te worden van een Nederlandse studievereniging die aan mijn opleiding is gekoppeld, maar de drempel was te hoog. Ik zocht in eerste instantie het bekende, en leerde veel van Nederlandse Surinamers in de vereniging. Ze hebben een meer Nederlandse mentaliteit. In Suriname bijvoorbeeld is het belangrijk wat je hebt -je auto, je huis, je baan -hier is het belangrijk wat voor persoon je bent. En dat je niet per se bier hoeft te drinken in het café natuurlijk.'

Het bekende bestaat voor Shasi vandaag uit de exotische geur van roti kip en van bara met bakkeljauw die de zweetlucht in de sporthal van de TU in Delft verdrijft. Studiname heeft met andere Surinaamse en Antilliaanse organisaties een basketbaltoernooi georganiseerd, geen all black party overigens: ongeveer een kwart van deelnemers en toeschouwers is blank.

Studiname is een van de ongeveer zeventig allochtone en multiculturele studentenverenigingen in het land, een schatting uit de losse pols, want de clubs en clubjes 'schieten als paddestoelen uit grond maar verdwijnen soms snel. Het verschijnsel is tenslotte nog jong. De allochtone studentenverenigingen kunnen nog niet teren op ervaring en traditie', zegt Mariska Komproe van Echo, het Expertise Centrum Diversiteitsbeleid dat zich enige tijd ontfermde over allochtone studentenverenigingen.

Niettemin biedt de staalkaart van etnische studentenclubs zowel keuze aan Marokkanen, Turken, Surinamers en Antillianen, als aan mensen van algemeen-Aziatische, Chinese, Indiaas/Pakistaanse, Indonesische, Ethiopisch/Eritrese of Iraanse afkomst. Ook hindoe-en islamitische studenten hebben eigen verenigingen. De veelkleurigheid wekt op z'n minst de indruk dat het ook in de studentenwereld slecht gesteld is met de integratie.

Het Sociaal en Cultureel Planbureau rapporteerde onlangs dat allochtonen weinig contacten onderhouden met autochtonen, ook degenen die in Nederland zijn geboren. Het aantal studenten van allochtone afkomst groeide de afgelopen tien jaar van 4 naar 12 procent.

Aiwen Mungroop (31), ex-voorzitter van Studiname, had andere redenen om lid te worden van de vereniging. 'Ik ben in Nederland opgegroeid, heb genoeg Nederlandse vrienden, maar ik wilde me juist meer gaan bezighouden met mijn Surinaamse afkomst, met het land en de cultuur.' Met zo'n 350 leden en daarnaast een heleboel actieve niet-leden is Studiname -tien jaar oud -een van de grotere verenigingen.

Het verschil met een reguliere studentenvereniging? 'Die leggen meer nadruk op gezelligheid', zegt Mungroop. 'Wij zijn geen feestclub zoals de meeste autochtone studentenverenigingen, hoewel we ook feesten organiseren natuurlijk, met veel Surinaamse muziek en salsa. Je ziet daar ook veel Nederlanders op af komen. Maar onze belangrijkste activiteiten liggen op het educatieve en sociaal-culturele vlak.'

Studiname helpt studenten uit het moederland (circa de helft), organiseert lezingen over Surinamegerelateerde onderwerpen, neemt deel aan symposia, en organiseert bedrijvendagen waar ondernemingen zich presenteren aan aanstormend universitair talent. Onlangs nog was er een bedrijvendag met KPMG die jong talent zocht, voor banen op de Antillen.

Ballo's, plurken en feuten zul je niet aantreffen in etnische verenigingen, ontgroeningen laten ze aan autochtone clubs en over een sociëteit hebben de meesten evenmin beschikking. Zeker aan studenten met een islamitische achtergrond is het bruisende, met alcohol besproeide nachtleven niet besteed. 'Onze leden herkennen zich meestal niet in Nederlandse studentenverenigingen, hoewel enkelen een dubbel lidmaatschap hebben', zegt Ahmet Taskan van Cosmicus, een landelijke organisatie met 70 procent Turkse leden.

Het Cosmicus-gevoel bestaat volgens hem vooral uit 'het maatschappelijk investeren in Nederland'. 'We moeten duidelijk maken dat onze aanwezigheid in deze maatschappij van blijvende aard is, zowel aan onze leden als aan de maatschappij: we zijn inheems, niet meer uitheems. Onze activiteiten bestaan uit thema-en discussiebijeenkomsten, bijvoorbeeld over de vraag of je later in Turkije begraven wilt worden, of over het beleid van Rita Verdonk. Onlangs hadden we een lezingenserie getiteld 'voorlopers van vrede' waarin zowel Erasmus, de vorige paus, als Fethullah Gülen aan bod kwamen, een Turkse intellectueel en humanist.'

De vraag is of de integratie is gediend met deze afzondering van allochtone studenten. 'Vergeet niet dat veel Turkse studenten een achterstand hebben', zegt Taskan: 'Het percentage uitvallers is aanzienlijk hoger dan gemiddeld. We doen daarom veel aan studiebegeleiding. Het is daarnaast ondoenlijk om de bestaande cultuur in autochtone studentenverenigingen, die decennialang is gegroeid, te veranderen.' Tiroler Abenden, galafeesten en corpsbaltoernooien zijn voor veel allochtonen de vervan-m'n-bedshow.

Programmamanager Yesim Candan (30) -'ik ben Turkse in hart en nieren', -was lid van de Nieuwe Compagnie van Verre, de exclusieve studievereniging van Nyenrode Business Universiteit. Ze zocht indertijd geen aansluiting bij een Turkse club buiten de universiteit: 'Expres niet, want ik wilde deel uitmaken van het leven op Nyenrode. Ik heb in de lustrumcommissie gezeten, in de koetshuisbeheercommissie en in de barcommissie. Ik was op de basisschool al de enige Turkse, dus ik was eraan gewend. Achteraf ben ik daar heel blij om, anders was ik misschien meer in Turkse kringen blijven hangen. Ik ga per jaar een keer of vier naar Turkije, dus die banden met het moederland zitten wel goed.'

Candan, die zich nu voor managementcentrum De Baak bezighoudt met integratie, 'weet als geen ander hoe het is om een tweede cultuur te hebben. Ik kan me voorstellen dat veel studenten op zoek zijn naar hun identiteit, zeker op die leeftijd, en dat ze zich daarom aansluiten bij een allochtone vereniging .'

Allochtonen kunnen nog wel eens voor onaangename verrassingen komen te staan in het studentenleven, volgens Candan. 'Geloof het of niet, maar zelfs op Nyenrode waar een heleboel studenten zitten met hoog opgeleide ouders, bleken velen echt helemaal niets te weten over Turkije. Ik bedoel niet de wat meer alternatieve hoger opgeleiden, maar de kakkers. Sommigen dachten zelfs dat in Turkije Arabisch wordt gesproken. Anderen vroegen me of ik wel op de campus mocht blijven slapen van m'n ouders. Blijkbaar wist niemand dat de islam in Turkije heel liberaal is.'

Hoe groot de behoefte is aan aansluiting bij de eigen etnische groep, merkte Said Elamraoui (29) toen hij Atlasbridges oprichtte, een door studenten gedreven stichting voor sociaal-maatschappelijke en culturele activiteiten. Twee jaar geleden kwam Elamraoui naar Nederland, leerde in no time de taal en begon een studie maatschappelijk werk op de Hogeschool van Amsterdam. Inmiddels werkt zijn stichting landelijk en zijn er zo'n vijfhonderd studenten in meer of mindere mate actief. 'Dat is veel, want Marokkanen zijn gewend dat organisaties vooral door ouderen wordt gerund.'

Atlasbridges organiseerde dit jaar onder meer een themaweek over discriminatie op de arbeidsmarkt. 'Ik ken Marokkaanse studenten die zes tot acht maanden hebben moeten wachten op een stageplaats, terwijl Nederlandse klasgenoten veel sneller aan de slag konden. Met een bus zijn we door het land gereden en hebben mensen uit het bedrijfsleven uitgenodigd om erover te discussiëren. Een van de stellingen was: 'Allochtone studenten worden op grond van hun naam afgewezen.' Tijdens zo'n discussie kwam een student op het idee om cv's voortaan in te leveren zonder naam, zodat de student alleen op zijn prestaties wordt beoordeeld. Dat sloeg wel aan bij sommige werkgevers.'

In samenwerking met enkele opleidingen probeert de stichting Marokkaanse ouders te stimuleren hun kind te laten studeren. 'Het gros van de Marokkaanse jongeren stopt na de middelbare school, omdat ouders vaak op korte termijn denken: na school ga je geld verdienen. We hebben bussen gehuurd en ouders na het gebed vanuit moskeeën naar de opleiding gebracht, waar ze voorlichting kregen. Het was zo'n succes dat we het dit jaar landelijk willen aanpakken.'

Maar gefeest moet er ook worden, zeker nu met de tentamens het studiejaar op z'n eind loopt. Atlasbridges heeft in een viertal steden naam gemaakt met stadsdiners: culturele manifestaties waarop iedereen welkom is. Elamraoui zit juist tot over z'n oren in de organisatie van het stadsdiner in Alkmaar dat in samenwerking met de multiculturele stichting Alkantara/De Brug is georganiseerd. Een authentieke Marokkaanse feesttent wordt opgetrokken in de stad van de kaasmannen. Of hij naast alle activiteiten nog aan studeren toekomt? 'Tsja, dat is wel eens een beetje moeilijk.'