Allochtonen voor merendeel modern
Ruim de helft van de Nederlandse allochtonen heeft moderne normen en waarden. Deze groep heeft afstand genomen van traditionele ideeën op het gebied van religie en familie....
Dit blijkt uit het EtnoMentality-onderzoek van bureau Motivaction, in opdracht van Forum, instituut voor multiculturele ontwikkeling. De politieke implicaties van dit onderzoek worden op 22 juni besproken op het symposium Op zoek naar de allochtone kiezer in De Balie in Amsterdam.
Motivaction deed eerder onderzoek naar de mentaliteit van alle Nederlanders. Nu zijn voor het eerst de normen en waarden van zeshonderd Turken, Marokkanen, Surinamers en Antillianen onderzocht. De resultaten geven een eerste indicatie, zegt Martijn Lampert van Motivaction: ‘De onderzochte groep is nog wat klein.’
Toch zijn de resultaten stevig genoeg om vijf groepen te onderscheiden, zeggen de onderzoekers. Twee ervan zijn min of meer traditioneel, de ‘religieuze familiegerichten’ en de ‘behoudende arbeidsgerichten’. De eerste groep hecht grote waarde aan religie en familie. De eer van de familie is belangrijker dan persoonlijk geluk. Materieel bezit staat niet in hoog aanzien: de aanschaf van luxe goederen wordt beschouwd als geld over de balk gooien. Deze groep is gemiddeld ouder, lager opgeleid en vaker arbeidsongeschikt. ‘In de beeldvorming over allochtonen spelen ze een belangrijke rol, maar ze maken slechts 23 procent van de populatie uit’, zegt Lampert.
De ‘behoudende arbeidsgerichten’ (19 procent) combineren traditionele waarden op het gebied van godsdienst en familie met een materialistische levensstijl. Ze kopen graag mooie spullen, om te laten zien dat het goed met ze gaat.
Samen vormen deze groepen ongeveer de helft van de nieuwe Nederlanders. Daarmee zijn allochtonen veel conservatiever dan de Nederlandse bevolking als geheel. In het Mentality-model van Motivaction is de ‘traditionele burgerij’ het meest behoudend. Deze groep bestaat echter uit nog geen 20 procent van de Nederlanders, terwijl hun normen en waarden vooruitstrevender zijn dan die van de meeste conservatieve allochtonen.
Niettemin is ruim de helft van de allochtonen modern in normen en waarden. De onderzoekers van Motivaction onderscheiden drie moderne groepen. De ‘moderne statuszoekers’ (21 procent) hebben afstand genomen van religie en familie. Ze zijn onafhankelijk en materialistisch. Ze dromen van rijkdom en glamour, maar richten hun leven niet primair in om dat te bereiken. In hun werk zijn zij niet erg ambitieus. Ze geven de voorkeur aan zekerheid en de regelmaat van vaste werktijden.
De ‘statusgerichte carrièremakers’ (18 procent) zijn wel ambitieus. Ook zij hechten aan luxe en consumptie, maar vooral ook aan prestaties, succes en maatschappelijke erkenning. De ‘ambitieuze ontplooiers’ (19 procent) willen eveneens hogerop komen, maar vinden zelfontplooiing en ontwikkeling belangrijker dan carrière en consumptie. Deze groep telt relatief veel vrouwen, hoger opgeleiden, Surinamers en Marokkanen. Zij staat open voor kunst en cultuur.
Surinamers en Antillianen zijn gemiddeld moderner dan Turken en Marokkanen. Vooral Turken blijken conservatief: bijna 60 procent heeft een behoudende levensstijl, tegenover 48 procent van de Marokkanen. Als Turken zich losmaken van hun traditie, doen ze dat vaak als ‘moderne statuszoeker’: ietwat hedonistisch, weinig prestatiegericht. Moderne Marokkanen zijn veel ambitieuzer. Zij willen vaker carrière maken of zich, bijvoorbeeld door studie, ontplooien.
‘Marokkanen zijn de afgelopen decennia sterk geïndividualiseerd. In die zin zijn ze steeds meer op Nederlanders gaan lijken’, zegt Forum-directeur Sadik Harchaoui. ‘Nadeel is dat de sociale controle daardoor ook erodeert, waardoor de Marokkaanse gemeenschap meer zichtbare problemen heeft.’
De onderzoekers verwachten dat vooral de groepen van ‘statusgerichte carrièremakers’ en ‘moderne statuszoekers’ in omvang zullen toenemen, omdat zij de jongste zijn. De oudere groep van ‘religieuze familiegerichten’ zal waarschijnlijk kleiner worden.
Maar er zijn toch ook jongeren, vaak hoger opgeleid, die zich weer tot de islam wenden? ‘Dat is een groep die veel aandacht trekt, maar getalsmatig niet zo groot is’, zegt Ahmed Ait Moha, projectleider van Motivaction. ‘Een allochtoon die zich heeft los gemaakt van de traditie, heeft daar vaak een flinke strijd voor moeten leveren. Die keert echt niet zo snel terug naar de traditie.’
