Alles is dit jaar anders op Prinsjesdag. Hoe gaat het dan wel? Een kijkwijzer

Juist op de mooiste herfstdag van het jaar kan door corona de traditionele rijtoer op Prinsjesdag niet doorgaan. Alles is anders in 2020, ook het gebruikelijke ceremonieel op de derde dinsdag in september. Hoe gaat het dan wel? Dat leest u in deze ‘Kijkwijzer’.

Paleis Noordeinde

De Glazen Koets komt dit jaar niet voorrijden bij paleis Noordeinde. Geen pracht en praal: ook de andere rijtuigen en de paarden uit de Koninklijke Stallen blijven binnen. Geen koetswiel zal knisperen op het schelpenpad over het Lange Voorhout. De zenuwachtige drukte die op Prinsjesdag altijd al vroeg in Den Haag heerst, met veel verkeer tussen de Frederikkazerne (de militaire verzamelplaats) en de historische binnenstad, blijft achterwege. Er is geen groot militair ceremonieel, alleen een erewacht. Tribunes worden niet gebouwd, de klederdrachten uit diverse provincies blijven thuis. Zonder rijtoer vertrekken koning Willem-Alexander en koningin Máxima om 13.10 uur per auto van het paleis naar de Grote Kerk. De Ridderzaal is te klein vanwege de corona-afstandsmaatregelen. Ook prins Constantijn en prinses Laurentien zijn erbij, samen in een auto, maar na afloop is er geen balkonscène. Oranje-fans moeten televisie kijken. Corona verhindert het jaarlijkse wuifmoment.

Route

De voor de hand liggende route loopt via Heulstraat, Kneuterdijk en Buitenhof naar de Grote Kerk. Maar de gemeente houdt andere opties open. Informatie daarover wordt niet gegeven, omdat ophopingen van kijkers ongewenst zijn. Het kan ook via de achterzijde van het paleis, door de paleistuin en de Torenstraat. Het koninklijk gezelschap gaat met vier auto’s naar de kerk.

Grote Kerk

Ook bij de Grote Kerk alleen beperkt militair ceremonieel, waaronder de vaandelwacht van het korps mariniers en de kapel van de koninklijke marine. Niet zichtbaar voor publiek, want de omgeving van de kerk wordt afgezet met schermen. De burgemeester van Den Haag wil samenscholingen voorkomen. Vanaf 13.00 uur vindt hier de Verenigde Vergadering van Tweede- en Eerste Kamer (Staten-Generaal) plaats, onder leiding van de voorzitter van de Eerste Kamer, Jan Anthonie Bruijn. Het RIVM heeft de opzet goedgekeurd. Er is plaats voor 270 genodigden op anderhalve meter (in plaats van de gebruikelijke duizend in de Ridderzaal): ministers, volksvertegenwoordigers (zonder partner), drie leden van de hofhouding, de voorzitters van de Hoge Colleges van Staat, en 15 burgers. Staatssecretarissen, vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties en ambassadeurs zijn afwezig – met uitzondering van de langstzittende ambassadeur, de doyen.

Zo’n dertig Kamerleden hebben afgezegd, onder wie leden van de VVD-fractie, de PVV-fractie en gewoontegetrouw de SP-Kamerleden die republikein zijn. Zij kijken liever tv. Hun dertig stoelen worden weggehaald, zodat de opstelling nog wat ruimer is.

De commissie van in- en uitgeleide, onder leiding van de voorzitter van de Tweede Kamer, Khadija Arib, ontvangt om 13.15 uur de koninklijke gasten. Koning Willem-Alexander spreekt daarna de Troonrede uit. Voor de koning en de koningin zijn de twee troonzetels overgebracht uit de Ridderzaal. De aanwezigen mogen niet uit 250 kelen massaal het traditionele ‘Hoera, hoera, hoera’ laten klinken – dat zou een verboden spreekkoor zijn – nadat Bruijn ‘Leve de koning’ zou hebben geroepen. Bruijn spreekt dat ‘Leve de koning. Hoera, hoera, hoera’ nu zelf op normale toon uit, waarop de Kamerleden hun instemming met applaus of geroffel mogen laten blijken.

De NOS heeft gewoontegetrouw buiten verslaggever Astrid Kersseboom ter plekke. Zij wordt voor het commentaar bijgestaan door staatsrechtdeskundige Peter Rehwinkel, tevens burgemeester van Bergen (N-H).

Hofhouding

Drie leden van de hofhouding rijden mee naar de Grote Kerk. Het zijn grootmeester Chris Breedveld, de baas van de hofhouding en eerder directeur van het Kabinet van de Koning, die in een auto zit met grootmeesteres Bibi gravin van Zuylen van Nijevelt-den Beer Poortugael. De vierde auto is voor de chef van het Militair Huis, schout-bij-nacht Ludger Brummelaar.

Binnenhof

Kamerleden vertrekken vanaf 12.00 uur per bus van het Binnenhof naar de Grote Kerk. Lopen wordt afgeraden, vanwege veiligheidsrisico’s. Sinds CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt werd belaagd door demonstranten, geldt extra alertheid. Er zijn zes shuttle-bussen voor steeds vijftien volksvertegenwoordigers. In de bus dienen zij mondkapjes te dragen. Er zijn speciale exemplaren met de tekst ‘Prinsjesdag 2020’. De terugkeer is voorzien om 13.45 uur.

Tweede Kamer

Minister van Financiën Wopke Hoekstra (CDA) biedt om 15.00 uur met ‘het koffertje’ in de plenaire zaal de Miljoenennota en de Rijksbegroting 2021 aan. Intussen loopt dan al de live uitzending van de NOS vanuit de Statenpassage, met alle politieke commentaren. Tijdens de Algemene Beschouwingen op woensdag en donderdag zijn behalve de premier dit jaar alleen de vicepremiers Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA), Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken, D66) en Carola Schouten (Landbouw, ChristenUnie) en de ministers Wopke Hoekstra (Financiën, CDA), Eric Wiebes (Economische Zaken, VVD) en Wouter Koolmees (Sociale Zaken, D66) aanwezig in het kabinetsvak (‘vak K’).

Meer dan zeven bewindslieden is niet mogelijk, zei premier Rutte vrijdag tijdens zijn wekelijkse persconferentie. Wel zijn de afwezigen voor de collega’s in het vak op afstand te raadplegen. Op woensdag komen alle fractieleiders aan het woord, op donderdag antwoordt premier Rutte.

Stadhuis

Burgemeester Jan van Zanen heeft het publiek opgeroepen op Prinsjesdag niet naar Den Haag te komen. Bij paleis Noordeinde en de Grote Kerk worden geen toeschouwers toegelaten. In de stad is niets bijzonders te doen. Deze dinsdag zal als een (bijna) normale dinsdag verlopen. Wel is er als vanouds een, nu ruim opgestelde, kermis op het Malieveld en heeft de schoolgaande jeugd in Den Haag traditioneel vrij op Prinsjesdag.

Designated survivor

Nu voor de staatssecretarissen geen plaats is in de Grote Kerk verzamelen zij zich op initiatief van Stientje van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat, D66) in het bunkercomplex Park Overvoorde in Rijswijk, tevens Museum bescherming bevolking, alwaar zij televisie kijken. Zij zullen deze Prinsjesdag dus wel overleven. De identiteit van de echte designated survivor – de minister die is aangewezen als vervanger van de premier wanneer bij een aanslag of ramp het (bijna) voltallige kabinet om het leven komt – blijft onvermeld.