Alarm! Beurspolitie

Amsterdam Exchanges, zoals de beursorganisatie nu heet, lijkt over zijn graf heen te regeren. Al bijna drie jaar lang is de Stichting Toezicht Effectenverkeer (STE) - waar nu Arthur Docters van Leeuwen de scepter zwaait - de enige officiële politie-agent op de beursvloer. Maar de beurs pretendeert toch nog regelmatig op te treden als ongeuniformeerde bewaker van een integere kapitaalmarkt.

Deze week kreeg uitgever Elsevier lik op stuk. De beurs eiste woensdag 'tekst en uitleg' over het voortijdig uitlekken van een winstwaarschuwing. Maar de vraag is of de top van het bedrijf zich daar ongerust over moet maken. In 1997 deed de beurs een soortgelijk onderzoek bij het toenmalige papierconcern KNP BT. Conclusie: er was niets mis.

De Amsterdamse effectenbeurs bestaat al bijna vierhonderd jaar. In die tijd hebben de handelaren bijna altijd zelf de regels bepaald. Dat veranderde pas in 1997 toen de Vereniging voor de Effectenhandel werd opgeheven. De beurs werd een puur facilitaire dienst die op commerciële basis ging werken. Veelbetekenend was dat de beurs aankondigde zelf over een paar jaar naar de beurs te willen gaan.

Het toezicht op de handel is sinds die tijd geconcentreerd bij de onafhankelijk opererende STE die ook het oude controlebureau van de beurs heeft ingelijfd.

Maar dat betekent niet dat de beurs zelf op de eigen vloer een complete anarchie tolereert. 'We hebben nog altijd een afdeling compliance en een afdeling surveillance. Samen werken daar zeker vijftig mensen bij', zegt een woordvoerder van Amsterdam Exchanges.

Zo is de beurs nog zelf verantwoordelijk voor het toezicht op de primaire markt, de emissie van nieuwe aandelen. De beurs onderzoekt of de bedrijven voldoen aan toelatingseisen zoals de publicatie van een geldig prospectus. Daarnaast kent de beurs ook nog een reeks eigen regels. Een daarvan is dat beursfondsen beleggers gelijktijdig moeten informeren over koersgevoelige informatie.

Amsterdam Exchanges bestond nog geen drie weken toen de beurs al met een dergelijk probleem werd geconfronteerd. Voedingsmiddelnfabrikant Nutricia moest in Engeland babymelk van de schappen halen wegens een vermeende salmonella-besmetting. De Britse beleggers waren wel geïnformeerd, de Nederlandse niet.

De beurs nam in dat geval nog de eigen verantwoordelijkheid. De commissaris voor de notering verbood tijdelijk de handel in het fonds. Dat was niet de enige keer. Eind vorig jaar werd bijvoorbeeld nog de handel in het fonds Kas-Ass stilgelegd, nadat bleek dat niet alle beleggers gelijktijdig op de hoogte waren van een groot verlies bij de afwikkeling van optiecontracten.

De beurs vindt zichzelf sinds de komst van de STE geen papieren tijger. Wel wordt een handelsverbod als een zeer vergaande maatregel beschouwd. Bovendien kan geen handelsverbod worden afgekondigd voor aandelen die ook op een andere beurs staan genoteerd. Daaronder valt het overgrote deel van de in de AEX-index opgenomen fondsen.

In die gevallen kan de beurs hoogstens op hoge poten een brief schrijven naar het fonds, waarin om 'tekst en uitleg' wordt gevraagd. 'Die brieven gaan regelmatig de deur uit', erkent de beurswoordvoerder. Maar de buitenwereld hoort er daarna zelden iets van. Tot sancties heeft het voor zover bekend niet geleid.

Formeel zijn die sanctiemogelijkheden er wel. De beurs kan de officiële notering van een fonds schorsen of een fonds zelfs helemaal uit de notering verwijderen. De eerste maatregel wordt echter vrijwel uitsluitend genomen tegen bedrijven die insolvent zijn geworden zoals in het verleden vliegtuigfabrikant Fokker. Het fonds belandt dan op het strafbankje geparkeerd.

Een verwijdering uit de notering is nog nooit voorgekomen. Alleen voedingsmiddelenfabrikant CSM dreigde ooit zijn notering kwijt te raken toen het weigerde de niet-royeerbare certificaten in te trekken.

De beurs kan eigenlijk hoogstens veel lawaai maken. Indien iemand echt over de scheef gaat, zou ook de STE kunnen worden ingelicht. Maar als klikspaan staat de beurs niet graag te boek.